Jump to content
  • Откройте аккаунт на Диспуте за 5 минут

    Продаете недвижимость, машину, телефон, одежду?  Тысячи  просмотров ежедневно на dispute.az  помогут вам. Бесплатная доска обьявлений.

Mədəniyyət və gödəniyyət


Zaman.

Recommended Posts

Bilməli olduğunuz etiket qaydalar

Etiket — insanların məişətdə, xidmətdə, ictimai yerlərdə, küçədə, qonaqlıqlarda, müxtəlif növ rəsmi tədbirlərdə davranışını tənzimləyir. Hər bir mədəni insan əsas etiket normalarına riayət etməyi başa düşməklə yanaşı, müəyyən qayda və qarşılıqlı münasibətlərin zəruriliyini də dərk etməlidir. Özünü cəmiyyətdə yaxşı aparmağı bacarmaq çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu cür qabiliyyət sayəsində insan başqaları ilə asanlıqla əlaqə yarada bilir, qarşılıqlı anlaşmaya nail olur, yaxşı, sabit qarşılıqlı münasibətlər yarada bilir. 

1. Zəng etmədən qonaq getməyin. Bir britaniyali xanım deyirdi ki, çağırılmamış qonaq gəldikdə, o çətirini götürüb ayaqqablarını geyinirdi və şlyapasını qoyurdu. Əgər gələn insan ona xoş gəlirdisə, «Ah, nə yaxşı, mən elə indicə gəlmişəm» söyləyirdi. Əks halda isə «Nə pis oldu, mən getməyə hazırlaşırdım». 

5a426b.jpg
2. Çətir heç vaxt açıq vəziyyətdə qurumur — nə ofisdə, nə də başqa bir yerdə. Onu yığmaq və xüsusi altlığa qoymaq və ya asmaq lazımdır. 

3. Çantanı dizinizin və ya stulunuzun üstünə qoymaq olmaz. Balaca klatç-çantanı stolun üzərinə qoymaq, həcmli çantanı stulun belinə asmaq və ya xüsusi stul yoxdursa (belələrini adətən restoranlarda təqdim edirlər), döşəməyə qoymaq olar. Portfeli isə adətən döşəməyə qoyurlar. 
3622fa.jpg

4. Kişi heç vaxt qadın çantasını daşımamalıdır. Qadının paltosunu o, yalnız qarderoba aparmaq üçün götürməlidir. 

5. Uşaq ayrıca otaqda yerləşdiyi andan etibarən, onun yanına girərkən qapını döyməyə öyrəşin. Bunu etdiyiniz halda, o da sizin yataq otağınıza girməzdən öncə qapını döyəcək. 

6. Qadın qapalı məkanda şlyapa və əlcəkləri çıxarmaya bilər, ancaq papaq və təkbarmaq əlcəyə bu aid deyil. 

7. Beynəlxalq protokola görə, bəzək əşyalarının ümumi sayı 13 ədəddən çox olmamalıdır, bura əl işi olan düymələr də daxildir. Əlcəyin üstündən üzük taxmırlar, ancaq qolbaq taxmaq olar. 

8. Restoranda sifarişi ödəmə qaydası: əgər siz «Mən dəvət edirəm» demisinizsə, bu o deməkdir ki, hesabı siz ödəyəcəksiniz. Əgər qadın iş partnyorunu restorana dəvət edirsə, hesabı qadın özü ödəməlidir. Başqa bir vəziyyət: «Gəlin restorana gedək», bu halda hər bir kəs öz hesabını ödəyir və əgər kişi qadının əvəzinə ödəməyi təklif edirsə, qadın razılaşa bilər. 
5e5921.jpg

9. Kişi liftə həmişə birinci daxil olur, ancaq qapıya ən yaxın kəs birinci çıxır. 

10. Avtomobildə sürücünün arxasındakı yer ən prestijli hesab olunur, burada qadın əyləşir, kişi isə onun yanında, kişi maşından çıxanda isə qapını saxlayır və xanıma əlini uzadır. Əgər kişi sükan arxasındadırsa, qadının onun arxasındakı yerdə əyləşməsi daha məqsədəuyğundur. Ancaq qadının harada əyləşməsindən asılı olmayaraq, kişi ona qapını açmalı və çıxmağa kömək etməldir. 

11. Pəhriz saxladığınız barədə hamının eşidəcəyi şəkildə danışmaq yaxşı hal deyil. Hələ qonaqpərvər ev sahibəsinin təklif etdiyi yeməklərdən bu bəhanə ilə imtina etmək düzgün deyil. Mütləq onun kulinariya istedadını tərifləyin, bununla belə heç nə yeməyə də bilərsiniz. Eyni davraşını alkoqola qarşı etmək olar. Niyə içməməli olduğunuzu hamıya deməyə dəyməz. Bəyaz ağ şərab istəyin və yüngülcə dadına baxın. 

12. Kübar söhbətlər üçün tabu-mövzular: siyasət, din, sağlamlıq, pul. Yersiz sual: «Necə gözəl geyimdir! Neçəyə almışınız?». Necə reaksiya vermək olar? Gülümsəyin: «Bu hədiyyədir!». Mövzunu dəyişin. Həmsöhbətiniz təkid edirsə, yumşaq şəkildə deyin: «Bu barədə danışmaq istəməzdim». 

13. 12 yaşına çatmış hər bir insana «siz» deyə müraciət etmək lazımdır. İnsanların ofisiant və sürücülərə «sən» deyə müraciət etməsi heç də xoş hal deyil. Hətta yaxşı tanış olduğunuz insanlara ofisdə «siz» deyə müraciət etmək lazımdır, «sən» isə ancaq təklikdə olanda müraciət edə bilərsiniz. İstisna — yaşıd və ya yaxın dost olduğunuz halda. 

14. Kino, teatr, konsertə gələrkən öz yerinizə əyləşənlərə üzünüzü çevirərək getmək lazımdır. İlk olaraq kişi keçir. 

15. Küçədə kişilər xanımların solunda getməlidir. 

16. Əgər kiminləsə yol gedirsiniz və yanınızdakı adam sizin tanımadığınız bir kəslə salamlaşırsa, siz də salam verməlisiniz. 

17. Qadının yanında kişi yalnız onun izni ilə siqaret çəkə bilər. 

18. Kim olmasından asılı olmayaraq, otağa ilk daxil olan salamlaşmalıdır. 
c968e1.jpg
19. Alış-verişdə sizə verilən salafan və kağız paketləri yalnız ərzaqların daşınması üçündür. Onların gündəlik çanta kimi istifadə etmək yolverilməzdir. 

20. İctimai yerlerdə telefonunuzu süfrəyə qoymayın. Belə etməklə siz bu rabitə qurğusunun həyatınızda nə dərəcədə mühüm rol oynadığını və ətrafdakıların danışdıqlarının sizə nə dərəcədə maraqsız olduğunu vurğulayırsınız.
  • Upvote 3
  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

Davranış mədəniyyəti

Bəzən alicənab, tanınmış, cəmiyyətdə rəğbət qazanmış bir insan haqqında xoş sözlər deyiləndə ən yaxşı fikirlərin içində «mədəni insandır» ifadəsinə də rast gəlinir. Əslində bu nə deməkdir? İnsan elə mədəni olmalıdır. Amma həyat göstərir ki, həmişə belə olmur. Bəs kimə mədəni insan deyilir? Mədəni olmağın şərtləri çoxdur. Bu, elə bir mənəvi məziyyətdir ki, onu libas kimi geyinib-soyunmaq mümkün deyil. O insanın içində, varlığında olmalıdır. Böyüdüyün mühit, aldığın tərbiyə, bilik, öz qabiliyyətin, gendən gəlmə xüsusiyyətlər, dərin müşahidə, mütaliə və nəhayət, özünü cəmiyyətdə həqiqətən səliqəli apara bilmək səriştəsi... Bütün bunlar da insanın hərəkətində, danışığında, ətrafdakılara münasibətdə özünü mütləq göstərir.

Vaxtilə ali məktəblərdə «Etika» adlı bir fənn keçilərdi. Təəssüf ki, bu fənn barədə keçmiş zamanda danışırıq. Etik normaları gözləmək, təbliğ etmək indi kütləvi informasiya vasitələrinin və telekanalların üzərinə düşür. Son illər bu istiqamətdə o qədər qüsurlar baş alıb gedir ki, bəzən anlamaq olmur kim dürüst danışır, kimin dedikləri yalandır. İllər boyu xalqımızın ən gözəl adət və ənənəsi olan toyun ekranlara keçməsi və nəticədə xəcalət hissinin ölməsi bir çox xoşagəlməz söz-söhbətin cücərməsinə səbəb olur. Bir televiziya kanalında eyni vaxtda 72 yaşlı kişi ilə 19 yaşlı qız çıxıb ailə qurmaq istədiklərini bildirirlərsə, onda hansı etik normalardan, adət-ənənələrdən danışmaq olar?

Müasirlik mentalitetə balta vurmaq deyil. Klassika ilə modern birləşəndə gözəl olur. Təəssüf ki, bizə təqdim olunan proqramlarda nə qədimlik var, nə müasirlik. Tamam başqa ovqatdır. Danışmağa da utanırsan, baxmağa da. Utanmaq hissi itən yerdə abır-həya yoxa çıxar. Abır-həya tapılmayan yerdə isə mədəniyyət olmaz. Mədəniyyət olmayan yerdə isə hansı nəzakətdən, qabil davranışdan, dürüst insan münasibətlərindən, xeyirxahlıqdan, böyük arzulardan, ideyalardan, Vətən məhəbbətindən, yurd sevgisindən danışmaq olar?

Tarixən bütün uğurların, qabiliyyətin başında mədəniyyət dayanıb. Hətta ən qızğın döyüşlərdə də mədəniyyət gözlənilməlidir. Tarixən igidlərimiz öz düşmənlərinə arxadan zərbə vurmayıblar. Mədəniyyət ən iti qılıncdan da kəsərlidir. Gəlin razı olmayaq ki, bu qılınc ovxardan düşsün.
Əlbəttə, bu çox geniş mövzudur. Mən sadəcə olaraq gündəlik rastlaşdığımız adi davranış qaydalarından danışmaq istəyirəm. Onsuz da ömrümüz elə uzun deyil ki, onu adi qayğılarla çapıb-talayaq.

Yaşından, başından, vəzifəsindən, ictimai durumundan, maddi vəziyyətindən asılı olmayaraq hər bir insanın özünə hörmət etməsi çox vacibdir. Bu, onun mənəvi dünyasının göstəricisidir. Özünə hörmət isə nə səliqəli geyinməkdir, nə cibində pulun çox olmasıdır, nə öz rahatlığını təmin etməkdir, nə də yalnız övladlarına, qohum-əqrəbana gün ağlamaqdan ibarətdir. Yox, Allah-təala hamını eyni hüquqda yaradıb. Ədalətin ölçüsünə bax ki, eyni cür doğulan insanın bu dünyadan gedişində də fərq yoxdur. Kasıbın da qazancı, varlının varidatı da elə bu dünyada qalır. Əbədi olan yaxşı addır, yaşayan xeyirxah əməllərdir, mənəvi sərvətlərdir...

Özünə hörmətin birinci yolu ətrafdakılara bəslənən münasibətdən, yanaşma xüsusiyyətlərindən, daxildən gələn nəzakətdən və rəftardan asılıdır. Vəzifəcə səndən yuxarıda dayananın qarşısında baş əyib, səndən aşağıda durana təpinmək isə... Bu insanlığa sığışmır axı. Bir əlində şərbət, bir əlində zəhəri necə saxlamaq olar?!
Əslində milli-mənəvi dəyərləri şərtləndirən məqamlar çoxdur.
 
Böyüklərə hörmət, yaşlılara, xəstələrə, əlillərə, qadınlara ehtiram göstərmək, uşaqlara qayğı ilə yanaşmaq milli-mənəvi dəyərlərin tərkib hissəsidir. Ailədən gələn, məktəbdə yetişən, cəmiyyətdə formalaşan bu dəyərlər insanın həyat yolunu istiqamətləndirməkdə, mənəvi zənginliklərini qoruyub saxlamaqda mühüm amildir. Bir də ehtiyacı olana mərhəmət göstərmək, yaşlı bir kəsi yoldan keçirmək, kiminsə qolundan tutmaq özü savabdır. Elə dinimizdə də bu tələblər var. Bəzən çox kiçik görünən adi davranışın arxasında böyük bir mənəvi dünyanın olub-olmaması dayanır. İnsanın ikiləşməsi, təbdən-təbə düşməsi, gah pələngə dönməsi, gah dovşana çevrilməsi qəbuledilməzdir. Bütün canlıların alisi sayılan insan ali mədəniyyətə də malik olmalıdır. Xüsusilə də ətrafdakılarla münasibətdə tarazlıq pozulmamalıdıır.

Çoxumuzun yaxşı yadındadır, hələ sovet dövründə «Oqonyok» jurnalının Bakıda olan bir əməkdaşı şəhər nəqliyyatında gördüklərindən heyrətə gələrək kiçik bir yazıda öz təəssüratını bildirmişdi ki, Azərbyacanda qəribə bir adət var. Hər yerdə gördüm ki, yaşlı insanlara, qadınlara ehtiramla yanaşılır. Xüsusilə də, avtobuslarda gənclər dərhal ayağa qalxaraq özündən böyüklərə yer verir. Qadınlara, yaşlı insanlara hörmət göstərilir. Bəlkə də ilk baxışda bu münasibətlərdə bir o qədər də qeyri-adilik yoxdur. Amma bütün adiliklərin içində bir adillik olmaq gərəkliyi var. Həmişə görmüşük ki, əliuşaqlı xanımların, yaşlı qadınların uzun növbələrə dayanmasına heç kəs razı olmayıb və bu elə bir qəribə hal yaratmışdı ki, qadınlar özləri ayrıca növbəyə dayanırdılar.

Bu yaxınlarda şəhər nəqliyyatında müşahidə etdiyimiz bir məqam, açığı, ürəyimi ağrıtdı. Vətən torpaqları uğrunda canını fəda etmiş igidlərimizin - Mübariz İbrahimov və Fərid Əhmədovun məzarlarının ziyarətindən qayıdan yaşlı xanımlar avtobusa qalxmalı oldular. “Sədərək” ticarət mərkəzindən şəhərə gələn avtobusda tünlük idi. Ağır dərdin əlindən üzülmüş bu qadınlar isə əyləşməyə yer tapmadılar. Ətrafa nəzər saldıqda keçirdiyimiz sıxıntıdan nə edəcəyimizi bilmədik. Qulaqlarında qulaqcıq, bir əlində telefon, ağzında saqqız, o biri əli ilə də özü kimi cavan qızı qucaqlamış qara gödəkcəli oğlanın isə dünya vecinə deyildi. Başqa bir oturacaqda əyləşmiş gənclər isə şit-şit danışıb gülürdülər. Bu təzadlı mənzərədən süzülən əsəbi gərginlik yaşlı bir kişinin deyinməsinə gətirib çıxardı: «Belə də iş olar? Biz də cavan olmuşuq. Vallah, heç vaxt özümüzdən böyüyün yanında əyləşməmişik. Bu zamananın uşaqları niyə belədir? Böyük-kiçik tanımırlar».


Oturacaqda əyləşənlərdən biri şar kimi şişirtdiyi saqqızı əlinə alaraq kinayəqarışıq ahənglə dedi: «Dayday, axı sənin bu avtobusda nə işin var? Evində otura bilmirsən? Hələ bizi bir borclu da çıxarırsan? İntiresni adamsınız, mən nəyə görə ayağa durmalıyam, sənə borcum var?».
 
  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

Təbii ki, ağzının sözünü bilməyən, ailə tərbiyəsi görməyən birisinə yaşlı kişi cavab verməyərək biçarəliklə köksünü ötürdü. Abrına sığınmış bu haqlı insanın gözləri dolmuşdu. Özünü birtəhər ayaqüstə saxlayırdı. Bu «dialoq»dan sonra, nəhayət, bir oğlan «qeyrtə» gəlib ayağa durmaq istəyəndə, yanındakı qız onun gödəkcəsindən dartaraq «eto tebe nada?» - deyərək narazılığını bildirdi. Oğlan dərhal əyləşərək özündənrazı şəkildə dişlərini ağartdı.
avtobus içində basabas.Açığı harda olduğumuzu, hansı millətin gəncləri ilə bir avtobusun sərnişinlərinə çevrildiyimizi anlamadıq. İnsanı əzən məqamlardan biri də budur ki, şəhər nəqliyyatında narahatçılıq doğuran səbəblərin sayı çoxdur. Sürücü də, onun «pul yığan»ları da harada kefi istəyir, maşını saxlayır, insanların necə yerləşməsindən, hansı şəkildə getməsindən nəinki narahat olmur, heç veclərinə də almırlar. Əksinə, səsini çıxaranlara, narazılıq edənlərə kobud sözlər deyir, sonda da bildririrlər: «xoşun gəlmir, düş, taksi ilə get» (Bu hal Bakıda sərnişindaşınma nəqliyyatının bütün marşrutları üzrə hərəkət edən avtobusların əksəriyyətində müşahidə edilməkdədir). Təbii ki, hamının da imkanı yoxdur ki, şəxsi maşını olsun, ya da taksi harayına düşsün.

Sərnişinlərin xeyli hissəsi düşdükdən sonra gözləmək olardı ki, salonda qismən rahatlıq yaranacaq. Amma bu dəfə də avtobus yerindən tərpənmədi. Yenə də basa-bas düşdü. Arxada əyləşənlərdən kimsə dözməyərək gileyləndi: «Ay bala, sür gedək, səninlə eyni vaxtda çıxan martşurtlar getdi, niyə yatıb qalırsan?”. Sürücünün cavabı həm gülüş doğurdu, həm də... «O yatıb yuxusunu alıb, ona görə gedir, mənim də yuxum burda gəlir...»

Beş addımlıq ömür yolunda insanın düçar olduğu adi münasibətlər, gündəlik rastlaşdığımız «ürəkaçan mənzərələr» əsəblərin sıradan çıxmasına səbəb olur. «Bizi belə böyütməyiblər», «biz belə olmamışıq» - deyənlərin haqlı iradlarını bəzən təhlilə çəkəndə anlamaq olmur ki, nədən milli-mənəvi dəyərlərimizi belə sürətlə itirməyə məhkum olanlar var. Hərdən qəribə vəziyyət də görürsən. Gənclər ayaqüstə dayanıblar. Oturacaqlar da boşdur. Soruşanda, niyə əyləşmirsiniz? - cavabında onsuz da duracağıq deyirlər. Bəli, ailə tərbiyəsi görmüş gənclərimiz də var. Amma nədən hamısı belə deyil? Bütün bunlara bütün cəmiyyətdən təpki gəlməlidir.

Öncə hər bir avtobusun salonuna mütləq yazılı lövhə vurulmalıdır. Necə ki, sovet dövründə var idi. Oturacaqların yerləşdiyi salonun divarında yazılırdı: «bura yaşlı adamlar üçündür» və yaxud da «bu yer əlillər üçündür» və s. Eləcə də hər bir avtobusun sürücüsü dayanacaqlarda elan etməlidi: «yaşlılara yer verin».
 
Necə ki, Bakının metrostansiyalarında biz bu xəbərdarlığı tez-tez eşidirik. Bu cür yolla da hər bir xoşagəlməz görüntünün qarşısını almaq olar. İnsanlarda da vərdiş yaranar. Yoxsa cavanlar əyləşir-əyləşsin, yaşlılar, əliuşaqlı qadınlar və qocalar ayaqüstə dayansın, sürücünün də vecinə olmasın, yaramaz axı. Dədə-babadan qanmayanı qandırmağa çalışıblar, bilməyəni öyrətməyə. Öyrənib bilməyin isə heç kimə ziyanı yoxdur. Vay o gündən ki, bilən öyrətməsin, öyrənən öyrəndiklərinə əməl etməsin.

Bütün söylədiklərimiz gündəlik müşahidə edilən və asan islah olunan nöqsanlardır. Amma təəssüf ki, bizim kiçik saydığımız, bəzən də əhəmiyyət vermədiyimiz bu xoşagəlməz hallar sabah daha böyük qüsurların yaranmasına səbəb olur. Bütün bəlaların kökü laqeydlikdən başlayır. İnsan münasibətində biganəlik olarsa, onda daha ali hisslərdən, davranış mədəniyyətindən danışmağa dəyməz. Mədəniyyət təkcə mədəni görünmək deyil, mədəniyyət insanın daxilində, varlığında, rəftar və hərəkətlərində büruzə verməlidir.

Flora Xəlilzadə
  • Upvote 1
  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

Süfrə başında

Hələ uzaq keçmişdə insanlar yemək zamanı, adətən bir yerə yığışar, yemək yeyə-yeyə öz gündəlik təcrübələrindən danışar, olub-keçənlərdən, ordan-burdan söhbət edərdilər.
Cəmiyyətin özəyi olan ailənin getdikcə möhkəmlənməsi insan sığınacaqlarının təkmilləşməsi ilə əlaqədar. Sığınacaqlarda qida qəbulu üçün xüsusi yerlər də ayrılırdı. Mədəniyyət inkişaf etdikcə tədricən nahar üçün otaqlar ayrılır, masa, süfrə, və sairə anlayışları yaranır və süfrə qaydalarına əməl olunmağa başlanırdı.

Hər şeydən əvvəl, insanlar mühüm bir nəticəyə gəlir ki, süfrə arxasında oturmazdan əvvəl əllər təmiz olmalıdır, çünki yemək əllə yeyilir. Bu vərdişin nə vaxtdan başlandığını demək çətin olsa da, insanın mədəni dövrünə aid olduğu ehtimal edilir. Tədqiqatçılar bu hadisənin başvermə vaxtını istər Şərq xalqları, istər Amerika hinduları, istərsə də digər xalqların nümayəndələri, ümumilikdə hamı üçün eyni zaman müddətində götürürlər. süfrə mədəniyyəti bütün dünyada fərqlidir, lakin qlobalizasiya öz sözünü deyir
Hindistanın Manu qanunlarının birində deyilir ki, «ağzını qidanın qalıqlarından təmizləməmiş heç yana yollanma». Yemək uzun müddət əllə yeyildiyindən yeməkdən sonra da əlləri yumaq adət halını almışdır. Məsələn, Mayya hinduları yeməkdən sonra ağızlarını müntəzəm olaraq yaxalardılar.

Xalqların süfrə adətləri heyrətamiz dərəcədə bir-birinə bənzəyir.
XIII əsrdə Almaniyada yeməyi əl ilə yeyirdilər. Ona görə bir qayda olaraq əlləri yeməkdən əvvəl yuyurdular. Yemək zaman süfrədə bıçaq lazım olurdu, lakin bıçaq az işlənirdi. Süfrədə qaşıq olmurdu, çəngəldən isə hərdənbir istifadə edilirdi. Nimçələr taxtadan düzəldilirdi. Çox vaxt yeməyi ya ümumi qabdan, ya da yastı çörəyin üstünə qoyub yeyirdilər.

Yeməyi ümumi qabdan yemək adəti ibtidai dövrdən qalmışdı və son zamanlara qədər mövcud idi. Məsələn, Türkiyədə şorbanı ümumi qabdan yeyərdilər.
Orta əsrlərdə ingilislər quru xörəkləri süfrəyə ümumi qabda verər və hamı bu qabdan götürüb yeyərdi. Şərq xalqlarının əksəriyyətinin adətincə yemək zamanı bütün ailə üzvləri süfrə başında olmalıydı, bəzən kişilər və qadınlar süfrəyə ayrı-ayrı da yığışardılar.
İslam dinli xalqlarda yemək «bismillah»la başlayar, «əlhəmdülüllah»la qurtarar.

Cəmiyyətin vəziyyətindən asılı olaraq hər ailə süfrəsini imkanına görə açardı. Varlıların süfrəsi zəngin, yoxsullarınkı isə kasıb olurdu.
Təbii haldır ki, yemək insanları bir yerə toplayır, onların fikir mübadiləsinə və əhval-ruhiyyəsinin yaxşılaşmasına səbəb olurdu.
Qədim yunanlar təklikdə yeməyi xoşlamaz və süfrədə dostların, tanışların olmasına çalışardılar. Plutarxa görə «təklikdə nahar nahar yox, yemlənməkdir». İmkanlı yunanlar naharda müxtəlif yeməklər yeyər, üstündən şərab içərdilər. Naharı maraqlı söhbətlər müşayiət edərdi. Qədim Romada da birgə yeməyi xoşlardılar. Romalılar yeməyi yumurta ilə başlayıb alma ilə bitirərdilər.

Süfrə qaydalarının yaranıb möhkəmlənməsində ərəblərin böyük xidməti olmuşdur.
XIII əsrdə məşhur Xacə Nəsrəddin Tusi (1201-1274) süfrədə şəxsin özünü aparmaq qaydalarından ətraflı bəhs etmiş, otuz beşə yaxın qaydaya riayət etməyi məsləhət görmüşdür.
IX əsrdə İspaniyanın Kordova şəhərində yaşamış Ziryab adlı məşhur musiqiçi və xanəndə gənclik illərində Bağdadda «1001 gecə»nin əsas qəhrəmanı Harun-əl-Rəşidə qulluq edərmiş. Deyilənə görə o, ziyafət zamanı xörəklərin süfrəyə verilmə qaydasını müəyyən edərmiş. Ziryaba görə süfrəyə əvvəl şorbalar, sonra ətdən hazırlanmış xörəklər, daha sonra hər cür ədviyyatla hazırlanmış quş əti, axırda isə şirniyyat verilməlidir. Demək olar ki, biz indi də bu qaydalara riayət edirik.

İbtidai insanların yeməyi rejimsiz olmuşdur. Bəzən bollu qida tapıb günlərlə qarın dolusu yemiş, bəzən də qıtlıq çəkib ölümlə çarpışmışlar. Hazırda yer üzərində xalqların əksəriyyəti gün ərzində iki-üç dəfə yemək yeyir.
Müasir dövrdə qida qəbulu rejimi (yəni gündə üç dəfə yemək) mədəniyyətin və sənayenin inkişafı ilə bağlıdır. İntizamlı əmək intizamlı yemək tələb edir. Gecə vaxtı mədə-bağırsaq sistemi fəaliyyətdə olduğundan gündüz qəbul edilmiş qidanın hamısı həzm olunur. Orqanizm öz gücünü saxlamaq üçün yenidən qida tələb edir, bu hal səhərlər baş verir. Gecə yatarkən mədənin boş qalmaması və bədənin zəifləməməsi üçün qida axşam yatmazdan bir az əvvəl qəbul edilməlidir.
Yaşamaq uğrunda mübarizə ibtidai insanı gündə iki dəfə — səhər və axşam yaxşı qidalanmağa vadar edirdi. Lakin həyat şəraitinin və tərzinin yaxşılaşması nəticəsində onlar gün ərzində üç dəfə qida qəbul edə bilirdilər.
Qidanın səmərəli qəbul edilməsi haqqında Manu qanunlarında belə qeydlərə rast gəlirik: «Doyduğundan artıq, lap ertə və lap gec çörək yemə». İnsanların qida rejiminə yaşadıqları mühitin iqliminin də təsiri böyükdür. İsti havada böyük iştahla qida qəbul edən az adam tapılar. Məsələn, Babilistanda bir səhər, bir də axşam doyunca yeyirlər.
Afanasi Nikitin yazır ki, hindlilər gündə iki dəfə yemək yeyirlər. Yedikləri əsasən düyü xörəyi, olsa yağ və süd də çox işlədirlər. Ancaq sağ əlləri ilə yemək yeyir, bıçaq işlətmir, qaşıqdan isə heç istifadə etmirlər.

Afinanın sakinlərinin səhər yeməyi çörək və şərabdan ibarətdir. Onlar çörəyi şəraba batırıb yeyir, axşam isə ət yeməyi yeyirlər.
Bizans dövlətinin kəndlisi səhər yeməyinə üstünlük verər, ağır işə başlamazdan əvvəl doyunca qidalanar, nahar zamanı «qədərincə» yeyər, şam zamanı isə tərəvəz və meyvə ilə kifayətlənərdi.
Orta əsrlərdə Qərbi Avropada gündə iki dəfə yemək yeyərdilər.

«Zavtrak» «za utrok» və ya «za utrenğ» sözlərindən əmələ gəlmiş, səhər tezdən yemək mənasını verir. V.Poxlebkin yazır ki, ruslar «zavtrak» zamanı (saat 6 və ya 7-də), donuz piyi və soğanla bir tikə çörək yeyər, üstündən də bir stəkan süd ya kvas içirdilər. Ona görə də saat 11 ya 12-də «poldnik» edirdilər.
XIX əsrin ortalarında etibarən Rusiyada «zavtrak» zamanı yeməklərin sayı artır, siyahıya isti xörəklər və çay əlavə edilir.
Afrikada adətən axşam isti düşəndən sonra nahar edirlər. Məsələn, «Şilluk» tayfalarının fikrincə, yemək mərasimi günəş batandan sonra olmalıdır, çünki gün işığında yemək ədəbsizlikdir.

Vyetnamda tayfalılar yeməyi səhər tezdən hazırlamağa başlayırlar və adətən bir dəfə, günortadan sonra yeyirlər.
Məşhur alim L.Morqan müşahidə edir ki, irokez hinduları toplaşaraq gündə bir dəfə xörək bişirib nahar edirdilər.
Nahar rejiminin səmərəli olması ilə bərabər, yeməyin də təmiz olmasına qədimdən fikir vermişlər. Manu qanunlarının birində deyilir ki, heç vaxt xəstə yanında boyat, üstünə tük və ya həşərat düşmüş, ya da qəsdən ayaq toxunmuş qidanı işlətmə.
Nahar edərkən süfrə salınmış masa başında və ya kürsüdə oturmaq adi bir hal sayılır. Lakin masanın hamı tərəfindən istifadəsi orta əsrdən başlayır. Məsələn, Skandinaviyada nahar zamanı hər adam üçün üstü yeməklə bəzədilmiş ayrıca masa gətirərdilər.
Əsrlər boyu ailə üzvləri nahar zamanı yerdə oturmuşlar. Bu adət bir çox xalqlarda eyni olmuşdur.

Şərqdə və Qafqazda uzun illər boyu masanı xalça, döşəmə ya palaz üzərinə salınmış süfrə əvəz etmişdir. Bəzən yeməyi dairəvi mis məcməyiyə yığıb süfrəyə qoymuşlar. İrəvan xanlığında yaşayan azərbaycanlıların evində masanı böyük dairəvi məcməyi — «sini» əvəz edərdi. Onun içinə yemək yığıb ətrafında əyləşərdilər.
Süfrə son əsrlərin kəşfidir. Qədim Yunanıstanda süfrə və əl dəsmalı olmadığı üçün əl silməkdən ötəri ya çörəyin içindən, ya da xəmirdən istifadə edərdilər. Əl silinmiş çörəyi yeməzdilər, itə atardılar.
P.Karpini yazır ki, tayfalar yemək zamanı süfrə və əl dəsmalı işlətmirdilər.
L.Morqan deyir ki, irokez hindularında nə masa, nə kürsü, nə də əsl mənada nimçələr vardı. Mayya hinduları masa yerinə həsirdən istifadə edirdilər.
Bir çox xalqlar keçmişdə də, müasir dövrdə də həddindən artıq yeməyə pis baxmışlar. Bu barədə maraqlı tarixi məlumatlar vardır.

Manu qanunlarında deyilir: «Çox yemək sağlamlığa ziyandır, uzun ömrə və göylərə çatmağa mane olur, mənəvi hörmət qazanmağa qoymur və insanların nifrətinə səbəb olur. Ona görə çox yeməkdən qaçmaq lazımdır. Doyduğunu hiss etmisənsə, istər ertə olsun, istərsə də gec, çörək yemə...».
Qədim tarixçi Eforun (?-340) bizə qədər gəlib çatmış məlumatına görə, qədim kelt tayfaları piylənməməyə və yekəqarın olmamağa çalışırdılar. Qoyulan ölçünü pozmuş gənci isə ağır cəzalandırırdılar.
Herodot qədim misirlilər barəsində belə yazır: «Onlar ayda üç gün ardıcıl olaraq mədələrini təmizləyirlər. Bu zaman işlədici vasitələri (dərmanlan) qəbul edirlər. Öyümək və bağırsaqları yumaqla sağlamlıqlarını qoruyurlar. Onların fikrincə, insanın bütün bəlaları qida ilə, əsasən də həddindən artıq çox yeməklə bağlıdır».
Qədim tarixçi Meqasfenin məlumatına görə, hind həkimləri xəstəlikləri əsas etibarilə dərmanlarla deyil, səmərəli yemək rejimi məsləhət görməklə müalicə edirdilər.

Elian yazır ki, spartalıların və romalıların ərzaq mallarının alınmasına hədd qoyan, həmçinin ərzağın kəmiyyətinə və keyfiyyətinə aid olan qanunları vardı. Spartalılar və romalılar həm vətəndaşların əməllərinin, həm də yedikləri yeməyin ölçüsündə olmasını tələb edirdilər.
Qonaqpərvərlik insanın nəcib hisslərindən biridir. Qonağa həmişə hörmət etməklə bərabər onun yeməklə təmin olunması vacibdir. Bu hissin özü çətinliyi başa düşmək və qarşılıqlı köməyin vacibliyini dərk etməkdən doğur.

L.Morqan irokez hindularının qonaqpərvərliyindən belə yazır: «Qonaqpərvərlik irokezlər arasında dərin kök salmışdır. Əgər bir kimsə istənilən hindu kəndində hindu evinə girsəydi, istər bu şəxs həmkəndli olsun, istər həmtayfa, yaxud özgə olsun, ev sahibinin ona yemək vermək borcudur. Bunu inkar etmək nəzakətsizlik, üstəlik də qonağın xətrinə toxunmaq sayılır. Qonaq ac olanda yeyir, tox olanda isə xörəyin dadına baxıb ev sahiblərinə ədəblə minnətdarlığını bildirməli idi… Həyatın əsasını qidanın təşkil etdiyi bir cəmiyyətdə hinduların bu səciyyəvi xüsusiyyəti əlamətdar faktdır».
Qonağa yemək vermək bir çox xalqlarda hörmət və qonaqpərvərlik əlaməti sayılır, bu isə, tarixən, görünür «kömək əli uzatmaq»dan doğmuş bir haldır. Həqiqətən, müəyyən səbəbə görə yeməkdən qalmış adam özünü zəif hiss edir və onun köməyə ehtiyacı olur. Belə insana yemək vermək onu həyata qaytarmaq, «diriltmək» deməkdir.

Şahın təsadüfən iranlılara mehman olması və hər kəsin öz gücünə görə onu qarşılamasından Elian belə yazır: «İranlılarda belə adətə ciddi riayət edirlər: şah və onun əhatəsi onların evinin yanından keçəndə, hamı öz imkanı daxilində, gücü çatdığı hədiyyəni şah üçün gətirir. Onların əksəriyyəti əkinçi olduqlarına görə və öz zəhmətlərinin sayəsində dolandıqlarına görə, şaha bahalı və zinətli hədiyyələr verə bilmirlər. Amma hər kəs öz qabiliyyətinə və bacarığına görə şaha öküz, qoyun, keçi, şərab və nəhayət, lap kasıblar çörək və ya çörək məhsulları, süd, xurma, pendir, meyvə və torpağın onlara verdiyi digər nemətləri bəxşiş edirlər. Sözsüz ki, belə bəxşişlərə padşahın ehtiyacı yoxdur, amma o, verilən hədiyyələri gülərüzlə və böyük məmnuniyyətlə qəbul edir. İranlılarda bunu şahın onlara etdiyi hörmət kimi qəbul edirlər. Həmçinin, öz hədiyyələri ilə padşaha böyük hörmətlərini izhar edirlər».
P.Karpini qədim tatarların bir-birinə hörmət əlamətləri sırasında «çörək vermək» adətini qeyd edərək yazır ki, onların yeməyi nə qədər az olursa-olsun, aralarında məmnuniyyətlə bölüşdürürlər.

Monqollarda qazanda xörəyi qaynayan görmüş qonaq ya onun bişməsini gözləyib dadına baxmalı, ya da sağ əlini qazana vurub sol çiyninə toxundurmalıdır, ev sahibi ondan inciməsin deyə bununla o, yeməkdən yediyini göstərir. Sözsüz ki, bu hərəkətin böyük mənası vardır.
İran kürdləri qonağa böyük hörmətlərini bildirmək üçün süfrəyə çoxlu çörək qoyur, yemək paylanarkən onun ən yaxşı hissələrini qonağa verməyi böyük ehtiram sayırlar.
  • Upvote 2
  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

Avstraliya aborigenlərinin yanına səyahət etmiş U.Çeslinq yazır ki, «onlarda qidanın paylanması mövcud sərt qaydalar üzrə aparılır. Quşun ən yaxşı hissələri — budları qocalara verilir. Qalan ət yerdə qalanlar arasında yaşından və tutduğu vəziyyətindən asılı olaraq bölüşdürülür. Adətən, yemək mərasimi sakit keçir. Ovçular paylarını alarkən çalışırlar ki, özlərini elə göstərsinlər ki, sanki onlara düşən pay ən ləzzətlidir və qidanın az-çoxluğu, keyfiyyətli olmasının onlar üçün heç fərqi yoxdur. Hərçənd ki, ovçular ləzzətli qidanı heç də az xoşlamırlar».


Digər tərəfdən ərzağın bol olması qonaqpərvərlik üçün vacib şərtdir. Y.Lips tayfalar haqqında yazır: «İctimai yığıncaqların keçirilməsi əsas etibarilə bunun üçün lazımi ərzağın olmasından asılıdır, çünki dünyanın heç bir yerində aclıq qonaqpərvərliyə kömək etməmişdir. Amma əgər lazımi qədər ov edilmişdirsə və ya bollu yabanı meyvə ehtiyatları toplanmışsa, onda qonaqları həmişə böyük həvəslə qəbul edirlər».
Şərab içmək ya içməmək?
«Şərab zəhərdir, həm də bal, qul olmaqdır, həm də azad olmaq». Bu misraları dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Mirzə Şəfi Vazeh demişdir.
İnsanların spirtli içkilərdən bəzən sui-istifadə etməsi qədimdə də müşahidə olunmuş və həddini aşan məzəmmət olunmuşdur. Məsələn, Qədim Misir papiruslarının birində yazılmışdır: «Heç vaxt həddindən artıq pivə içmə, sən yıxılırsan və sümüklərini sındırırsan, heç kim də sənə əl uzatmır, sənin dostların isə içməyə davam edir və deyirlər: atın küçəyə bu sərxoşu».
Azərbaycan məsəli deyir ki, şərabı o qədər iç ki, şiri öldürə biləsən, o qədər yox ki, qarğalar sənin gözünü çıxarsın.


Ümumiyyətlə, Azərbaycan ailələrində sərxoşluq nadir haldır və o, bütün ailə üçün rüsvayçılıq sayılır. Bunu böyüklərə hörmətsizlik əlaməti kimi sayırlar və istənilən ailədə bununla daima mübarizə aparılır, gəncləri böyüklərin ağıllı məsləhətlərinə qulaq asmağa dəvət edirlər.
Bizim mənfur qonşumuz olan Ermənistan torpağında sərxoşluq adi hal kimi sayılır. Ailə üzvləri bu işə o qədər alışırlar ki, sərxoş görəndə heç bir reaksiya da vermirlər.
Rus müəlliflərindən N.Dubroviç qeyd edir ki, gürcülərin süfrəsi, demək olar ki, heç vaxt şərabsız keçinmir, onlar şərabı çox içirlər, lakin sərxoş gürcüyə çox nadir halda rast gəlmək olar. Gürcüyə şərabı içməyə uşaqlıqdan alışdırırlar.

İbtidai insan meyvələrdən düzəldilmiş kefləndirici içkidən qaydasında istifadə edir və sərxoşluq hallarına yol vermirdi. Nadir sərxoşluq halları isə xoş nəticə vermirdi, çünki belə adam icmanın ciddi məzəmmətinə məruz qalırdı.


A.O.Makovelskinin (1884-1969) «Avesta» kitabında oxuyuruq ki, «Parsizm əxlaqı şərab içməyi qadağan etmir, bunu su qaydasında içməyi məsləhət görür. Ölçüsündə içilən şərab qidanın daha yaxşı həzm olunmasına kömək edir, insanda həyat məşəli yandırır, qanın hərarətini qaldırır, yanaqları yandırır, qüssəni qovur, zehni fəaliyyəti yüksəldir. Qaydasında içilən şərabın təsirindən yaddaş daha yaxşı işləyir, görmə və eşitmə qabiliyyəti itiləşir, danışıq qabiliyyəti yaxşılaşır və hər bir iş daha müvəffəqiyyətlə görülür. Qaydasında içilən şərabdan yuxu da xoş və şirin olur. Şərab insanın ürəyinə xeyirxahlıq gətirir və insanlar arasında xoş münasibətləri möhkəmləndirir. Şərab insanın xoşxasiyyət və ya bədxasiyyət olduğunu aşkara çıxarır».
Qədim yunanlar şərabı ölçüsündə və yeməkdən sonra həm də su ilə qarışdıraraq (iki ya üç hissə su, bir hissə şərab) içərdilər. Yunan komediyasında deyilir ki, «birinci piyalə sağlamlıq, ikinci — həzz, üçüncü — yuxu gətirir, bu zaman durub evə getmək lazımdır. Dördüncü piyalə kobudluğa sürükləyir, beşinci — qışqırmağa vadar edir, altıncı — küçədə şuluqluğa səbəb olur, yeddinci — gözün altına «fənər» qoydurur, səkkizinci — məhkəməyə çağırış»la bitir.
Qədim Yunanıstanda günorta çağı süfrə açmaq və şərab içmək qüsurlu və pozğunluq əlamətləri sayılırdı. Özünə hörmət qoyan, rəğbətli adamlar şərabı axşam yeməyi vaxtı içərdilər. Bu, sanki gün ərzində zəhmətin yorğunluğunu çıxarmaq üçün edilirdi.


Şərabı qarışıqsız içmək kobudluq və düşkünlük əlaməti sayılırdı. Elian yazır ki, skiflər şəraba su qatmayaraq içər və bunu özləri üçün qüsur sayardılar. Spartalıların belə bir məsəli vardı, kefli olmaq istəyənə demişlər: «lap skifsayağı içib». Elian daha sonra qeyd edir ki, «Xəzərin cənubunda yaşayan tatar tayfaları şərab içməyə elə alışıblar ki, onsuz yaşaya bilmir və vaxtlarının çoxunu şərab içməkdə keçirirlər».
Qəribədir ki, qədim romalıların şərab içərkən söylədikləri sözləri müasir dövrə də aid etmək olar. Şərab içən, sağlığına içilənə müraciət edərək deyərdi: «Sənin xeyrinə» (bene tibu və ya bene te), ətrafındakılar isə ucadan «Sağ ol!» (Vivas) deyə səslənərdilər.
S.Karpini yazıb ki, tatarlar çox içirlər, amma sərxoş halında qalmaqal salınır və dalaşmırlar. Başqa bir qeydində isə «sərxoşluq onlarda şərəfli bir hal sayılır» deyir.
Spirtli içkiləri Qərbi Avropada orta əsrlərdə çox içərdilər. Avropalılar şərab içməyi romalılardan öyrənmişlər. Gün ərzində içilən içkinin miqdarı 1,5 litrə çatırdı. Hər xalqın özünəməxsus içkisi var idi: fransızlar üzüm şərabı, ingilislər arpa pivəsi (el) içərdilər. İngilislər pivəni yeməkdən sonra içərdilər. Ertədən içməyə başlar, bəzən gecə keçənə qədər içməkdə davam edərdilər.
Avropalıların sərab içmə adətləri indinin özündə də heç dəyişməmiş, olduğu kimi qalmışdır.


Şərab içmək haqqında fikirləri Xacə Nəsrəddin Tusinin sözləri ilə tamamlamaq istəyirik: «İnsan heç yerdə, heç vaxt sərxoş olana qədər içməməlidir, dində və dünyada heç bir fəzilət ağıldan və ayıqlıqdan gözəl ola bilmədiyi kimi, heç bir rəzalət də ağlını itirmək və sərxoşluq etməkdən iyrənc ola bilməz».

Müəllif Mətləb Əlizadə Nuruş oğlu,Yusif Quliyev Eyyub oğlu

  • Upvote 1
  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

Son zamanlar qəhətə çəkilib, getdikcə də tükənir. 

Tərbiyənin təməli ailədə qoyulur, ikinci məktəbdə inkişaf edir, üçüncü isə ətraf mühütin təsiri ilə ya yaxşıya ya da pisə doğru yönəlir. 

Bir misal deyim: Bir il öncə bizim uşaq oxuyan məktəbdə (191, 7-ci sinif) bir şəhər uşağı vardı, dedikcə çox dəcəl bir uşaq idi. Sinif yoldaşlarına göz verib işıq vermirdi. Nə isə çox şikayətlər oldu bu uşaqdan. Məsələ gəlib o yerə çıxdı ki, uşaq məktəbdən qovulsun. tədris ilinin sonuna 1-2 ay qalmışdı. Atası iş adamı, gəlib məktəbin direktoruna "hörmət" elədi ki, uşaq bu sinifi qurtarsın sonra keçirərəm başqa məktəbə. Direktorda razılaşdı. Amma necə? Təqribən aydan artıq uşağın valideyinləri gəlib onunla birgə sinifdə oturdular yay tətili başlayana qədər. 

Təsəvvür edirsiz? Valideyinlər uşağı tərbiyə edə bilmirlər, bacarmırlar, artıq öhdəsindən gələ bilmirlər. Belə uşağın gələcəyi nə olacaq, belə nəsildən nə tərbiyə, nə mədəniyyət gözləyəsən?

Başqa bir misal: Bizim balaca 3-də oxuyanda bir oğlan şağırd gəldi siniflərinə. Olduqca dəcəl, nadinc bir uşaq. Valideyinləri uşağın dəcəlliyindən cana gəlmişdilər. Bir il sonra dərs ili başlayanda valideyinlər yığışmışdılar, bu uşağın valideynlərinin sevincinin həddi-hüdudu yox idi. Bu dediyim nadinc dəcəl uşaqda 180 dərəcə fərq vardı. Sinif rəhbəri qocaman bir kişi/müəllim idi. Təsəvvur edin ki, sinif müəllimi çıxır bayıra hər hansı bir iş üçün. Sinifdə qəti hiss olunmazdı ki, müəllim var ya yox. Sinifqom 100%-li müəllimi əvəz edir. Dərsi davam etdirir, sözə baxmayanı hətta cəzalandırır. Şəxsən mən Sovet hökuməti dağılandan belə vicdanla, ürəklə, işinə can yandıran müəllimə rast gəlməmişəm. 

Mədəniyət tükənib gedir, etiket qaydalarını yeni nəsil bilmir, heç maraqlanmırlar da, məktəblərdə təblığat/dərslər yoxdur. İnsanların düşüncə tərzləri dəyişib. Mobil telefonlar insanların başını elə qarışdırıb ki, əllərindəki ekran və üzvü olduğu qruplardan başqa heç nə görmürlər.. 

 

  • Upvote 1
Link to comment
Share on other sites

Aktual etiket qaydalar

Etiket- lazım olduğu zamana yaxşı davrana bilməkdir. Əslində etiketin əsəsları kifayyət d50f67.jpgqədər sadədir. Bu nitq mədəniyyəti, sadə nəzkat, səliqəli xarici görnüş və öz emosiyalarını idarə etmək bacarığıdır. Bu həm kişi, həm də qadınlara aiddir. 

Hər kəsin bilməli olduğu aktual etiket qaydalar:

* Əgər siz “Mən sizi dəvət edirəm” kəlməsini işlədirsinizsə,, dəməli, hesabı siz ödəməlisiniz.  Amma əgər siz “Gəlin restorana gedək “ kimi ifadəsini işlədirsinizsə, bu halda hər kəs öz yerinə ödəyir.

* Zəng etmədən qonaq getməyin. Bir britaniyali xanim  deyirdi ki, çağırılmamış qonaq gəldikdə, o çətrini götürüb ayaqqablarını geyinirdi və şlyapasını qoyurdu. Əgər gələn insan ona xoş gəlirdisə, “ Ah, nə yaxşı, mən elə indicə gəlmişəm” söyləyirdi. Əks halda isə “ ah, nə pis oldu mən getməyə hazırlaşırdım”.

* İctimai yerlerdə telefonunuzu süfrəyə qoymayın. Belə etməklə siz bu rabitə qurğusunun həyatınızda nə dərəcədə mühüm rol oynadığını və ərafdakıların danışdıqlarının sizə nə dərəcədə maraqsız olduğunu vurğulayırsınız.

* Kişi hec vaxt qadının cantasını daşımamalıdır. Qadın paltosunu da o, yalnız qarderoba aparamaq üçün götürməlidir.

* Əgər siz kiminləsə yol gedirsiniz və sizin yanınızdakı adam sizin tanımadığınız bir kəslə salamlaşsa, siz də salam verməlisiniz.

* Ayaqqablar hər zaman təmiz olmalıdır.

* Həmsöhbətə ehtiyac duyduğunuz zaman telefonla boş-boş mənasız danışmaqdansa, bir-birinizlə görüşsəniz yaxşıdır.

* Əgər sizi təhqir edirlərsə, bu zaman səsinizi qaldırıb kobudluqla cavab verib onun səviyyəsinə enməyin. Gülümsəyin və tərbiyəsiz mübahisədən uzaqlaşın.

* Küçədə kişilər xanımların solunda getməlidir.

* Qadınlar otaqda şlyapalarını çıxartmaya bilərlər, amma papağı çıxartmaq lazımdır.

* Qadınların istəyi olmadan onun əlindən tutmaq, söhbət zamanı ona toxunmaq olmaz. Bunu yalnız nəqliyyаtdan istifadə zamanı və yolu kəçərkən etməyə icazə verilir.

* Ətirlərdən həddindən artıq çox istifadə etmək olmaz.

* Qadının yanında kişi yalnız onun izni ilə siqaret çəkə bilər.

* Kim olmasında asılı olmayaraq otağa ilk daxil olan salamlaşmalıdır.

* Çox bərkdən gülmək, səs-küylə danışmaq, insanları başdan ayağa süzmək olmaz.

* Bağlı qapını döymədən açmaq olmaz.

 f29d12.jpg

 

Edited by Zaman.
  • Upvote 1
  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

14 часа назад, gapgara сказал:

Mədəniyət tükənib gedir, etiket qaydalarını yeni nəsil bilmir, heç maraqlanmırlar da, məktəblərdə təblığat/dərslər yoxdur. İnsanların düşüncə tərzləri dəyişib. Mobil telefonlar insanların başını elə qarışdırıb ki, əllərindəki ekran və üzvü olduğu qruplardan başqa heç nə görmürlər.. 

mobil texnologiyaların bir günahı yoxdu, sadəcə yeni nəsil "məqsədsiz" yetişib böyüyür, bax bu pisdi. təlim-tədris sistemi dünyadörüş vermək imkanında deyil. bundan əlavə, dərs proqramı qabilliyyət və bacarığına görə üstün olan 2-3 vunderkind şagird üçün nəzərdə tutulub. say çoxluğu üçün keçərli deyil. bu səbəbə böyük əksəriyyət şagirdlər təhsildən yayınır, dərslərində həvəssizdir, çünki motivasiya yoxdur. uşaq təhsildən zövq almır, qavramır, valideyn iradı ilə üzləşir, daima psixoloji təzyiq altındadır və özündən narazıdır. şagirglərin dərnəklərdə qruplaşaraq, xüsusi qabiliyyətinə görə fərqlənmək imkanı da yoxdur. 

buna görə də yeni nəsli qınamağa dəyməz, yazıqdılar onlar, vallah yazıqdılar. amalsız, məqsədsiz, demotivasiya olmuş topludular. 

 

 

Edited by NOIR
  • Upvote 2
Link to comment
Share on other sites

bizim şirkətə vaxtaşırı vakansiya tələbi əsasında işçilər dəvət olunur. artıq seçilmişlər arasında elə gənclər var ki, davranış tərzinə görə infantildilər. dress_code tələbi olmasa ofisə başında tac, əynində ekzotik geyimlər ya üstündə kəllə şəkili olan çəhrayı futbolkada filan gələrlər... bəziləri gigiyenaya məhəl qoymur. bəzisi ümumiyyətlə fleqmatikdi, bəzisi əmək intizamına laqeyddi, tənbehlə məcbur edirik. unutqandılar, məsuliyyətsizdilər...

mən kənardan onlara baxıram və heyrətə gəlirəm, bəs ingilis dilini necə qavrayıblar, necə olub ki, ali məktəbdə təhsil ala biliblər ? bu 23-28 yaşında cavanların davranışını müşahidə edib, belə qənaətə gəlirəm ki, bunlar sırf əzbərçiliklə bu mərhələyə gəlib çatıblar. indi isə elə bir mühitə düşüblər ki, teoriyanı praktik tətbiq etmək lazımdır. amma alınmır ! məntiqi düşünməyi bacarmırlar, qərarvermə qabilliyyəti umumiyyətlə yoxdur, dərhal özlərini itirirlər.

 

bunlar hələ şükürlüdü, yeni nəsil Zet kateqoriyalı gənclər gəlir.. 1995-ci ildən sonrakı təvəllüd. onlar tam başqadılar - reaksiya yavaşlığı var. ağıllı, savadlı uşaqlardı, amma gəl ki, hər şeyə ləng reaksiya verirlər. emosiyaları yetişkən deyil. 

Edited by NOIR
  • Upvote 2
Link to comment
Share on other sites

"gödəniyyət" məsələsinə gəldikdə isə , öz maraqlarını düşünən gənclərdi ) ümumi maraq barədə düşünmürlər, eqoistdilər, təşəbbüskar deyillər,  amma bununla yanaşı öz şəxsi maraqlarını güdməyi bacarırlar ))

  • Upvote 1
Link to comment
Share on other sites

6 минут назад, Zaman. сказал:

Təşəbbüs çox vaxt sərt şəkildə cəzalandırılır.

budur bizim reallıq)))

)) məsuliyyətsiz təşəbbüs əlbəttə cəzalandırılır

reallıq düşünməyi tələb edir, əzbərçilik vərdişləri isə buna məneədir

  • Upvote 1
Link to comment
Share on other sites

Vətəndaş cəmiyyətində etiket qaydalar

Etiket fransız sözü olub- davranış qaydaları deməkdir. bd0e2f.png
Ona cəmiyyətdə qəbul edilmiş ədəb və nəzakət qaydaları daxildir. Bir- birinə hörmət etmədən, özünə müəyyən qadağalar qoymadan yaşamaq mümkün olmadığı qədər, bu normalara riayət etmədən heç bir siyasi, iqtisadi, mədəni münasibətlər də yaratmaq mümkünsüzdür. Etiket sözü — etika sözü ilə eyni kökdən olub, jestin gözəlliyi və başqa insanlara qarşı hörmət münasibətinə əsaslanaraq, ümumi qəbul olunmuş davranış qaydalarını özündə əks etdirir. Etiket — insanın cəmiyyət arasında davranış norma və qaydalarıdır. Etiket banisi İngiltərə və Fransadır. Sonra isə əxlaq qaydaları İtaliyada yarandı. 

Etiketin bir neçə növləri vardır: 
— Dövlət etiketi 
— Diplomatik etiket 
— Hərbi etiket 
— Dini etiket 
— Ümumvətəndaş etiketi 

Ümumvətəndaş etiketi də öz növbəsində: 
— İşgüzar və qeyri- işgüzar 
— Mərasim 
— Masaarxası 
— Söhbət (Ünsiyyət) etiketlərinə bölünür

Etiketin ümumi qaydalarına aşağıdakıları daxil edirlər:
* İlk öncə xoş niyyətli olmaq lazımdır. 

* Klassik qızıl qaydanı yaddan çıxarmaq olmaz: “Özünə rəva bilmədiyini başqasına rəva bilmə!”

* Nəzakətli olmaq əsil vikipediyaçının keyfiyyət nişanıdır. Bunu yaddan çıxarmayın! Yaddan çıxarmayın ki, yazılı ünsiyyətdə sərhədi keçmək şifahi ünsiyyətdəkinə nisbətən xeyli asandır. 

* Bütün danışıqlarınızı imzalamağı unutmayın. Sözlərinizin arxasında durun. 

* Konsensusa doğru fəaliyyət göstərin, destruktiv olmayın. 

* Diqqətinizi şəxslərə deyil, məzmuna yönəldin. 

* Sualları qulaqardına vurmayın, kar-kor oyunu oynamayın, müraciətləri cavabsız qoymayın. 

* Yanlışlarınızı etiraf etməyi bacarın, səhvlərinizi qəbul edin! Üzr istəməkdən heç zaman çəkinməyin. 

* Öz qüsurlarınızı nəzarətdə saxlayın! Qərəzinizi və qəzəbinizi cilovlayın!

* Bağışlayın və unudun!

* Tərifləməkdən usanmayın. Uğurlu istifadəçilərə daim öz təşəkkürünüzü çatdırın. Mükafatlar və ulduzlar verməkdən çəkinməyin!

* Mübahisələri başlayan heç vaxt siz olmayın və başlamasına da imkan yaratmayın. Barışıqlara və vasitəçiliklərə əl atın. Başqalarının mübahisələrində vasitəçi olun. 

* “Çıxın gedin!” Əgər mübahisənin nəticəsi sizi qane etmirsə və bir şey dəyişə bilmirsinizsə, başqa məqalələrin redaktəsi ilə məşğul olun, mübahisəli məqalələri oxumayın. Hirsiniz soyuyanda və arqumentləriniz doğru olanda geri dönərsiniz. 

* Geri çevirmələrdən uzaq olun və üç dəfə geri çevirmə qaydasına bağlı qalın. Redaktə savaşlarından kənarda qalın. 

* İnsanlara şəxsi hücumlar, əsassız ittihamlar etməyin, təhqirə keçməyin, qisas almayın, istifadəçiləri damğalamayın (faşist, irqçi və s. ), onları kiçiltməyin, ələ salmayın. 

Oturub-durma etiket qaydalarına görə insan çox yüngül yeriyib tələsməməlidir: bu, yüngüllük və yelbəlinliyə dəlalət edər, çox ağır yeriyib ləngiməməlidir — bu, kəsalət və tənbəlliyə dəlalət edir. Təkəbbürlü adamlar kimi özünü çəkə-çəkə yeriməməli, arvadlar və ədabazlar kimi özünü burcuda-burcuda irəliləməməli, əllərini yanına sıxmamalı və yellənə-yellənə getməməlidir. Bütün hallarda həddi gözləməlidir. Yeriyəndə, çox o yana-bu yana baxmamalıdır, bu, gözüaydınlıq — huşu yerində olmayanların işidir: həmişə başını aşağı salmamalıdır, bu qəmli-kədərli və fikri yerində olmayanların işidir. 
becc09.jpg

Minməkdə də orta həddi gözləmək lazımdır. Oturmaqda belə edilməməlidir — ayağını uzatmamalı, ayaqlarını bir-birinin üzərinə aşırmamalı, dizi üstə oturmamalı. Başını dizi üstə qoymamalı, əlini dayamamalı, bu, qəm və kədər əlamətidir. Boynunu yana əyməməli, saçı və bədənin başqa üzvü ilə oynamamalı, barmağını ağıza-burnuna soxmamalı, barmaqlarını və bədəninin başqa üzvlərini şaqqıldatmamalıdır. 

Bərkdən əsnəməməli, camaatın qabağından uzanmamalı, adamların yanında burnunun zibilini yerə atmamalı, eləcə də, tüpürməməli; çox ehtiyac olduqda, elə etməlidir ki, camaat səsini eşitməsin, boş əli, ətəyi, qolu ilə ağız-burnunu silməməli, çox tüpürməyi adət etməməlidir. Bir məclisə getdikdə öz yerini bilməli, nə yuxarı, nə də aşağıda oturmamalıdır. Oturan adamın ən böyüyü odursa, harada gəlsə otura bilər, harada otursa, ora məclisin başı hesab edilər. Qərib isə öz yerində oturmasa, başa düşdükdə öz yerinə keçməli, öz yerini tutulmuş görsə, hay- küy qaldırmadan, ürəyinə bir şey salmadan, üsulluca məclisi tərk etməlidir.

Camaat arasında əlindən və üzündən başqa heç yeri açıq olmamalı, böyüklərinin yanında ayağı yalın, dizi cırmaqlı gəzməməli, heç yerdə istər təklikdə, istərsə cütlükdə dizdən göbəyə qədər bədəni açıq görünməməlidir. 

Bir adamın hüzurunda yuxulamamalı, dalı üstə də yatmamalı, xüsusilə, xoruldayan olsa; çünki dalı üstə yatmaq xorultunun səsini artırır. Camaat arasında yuxu güc gəlsə, durub gəzməli, mümkün deyilsə, bir şey haqqında fikirləşməklə yuxuya qalib gəlməli, mürgüləməməlidir. Əgər camaat içərisində olsa və hamı yatsa, onlara qoşulmalı, ya oradan çıxmalı, yatanlar içində tək oyaq qalmamalı, ümumiyyətlə, elə etməli ki, camaatın zəhmətinə və nifrətinə səbəb olmayasan. Heç bir məclisdə heç kəsə yük olmamalıdır. 

Hər şeydən əvvəl, uşaqlara yaşlarına, maraqlarına və əqli inkişafına uyğun hədiyyə verilməlidir. Hədiyyə tərbiyəvi funksiya daşıyır. Balaca uşağa hədiyyə seçmək daha asandır. Oyuncaqlardan başqa şəkilli kitablar, rəsm üçün ləvazimatlar — karandaşlar, rənglər, plastilin və s. hədiyyə etmək olar. Bir az böyük yaşda olan uşaqlara müxtəlif oyunlar, bəzi qabiliyyətlərinin inkişafına yönəldilmiş kitablar hədiyyə etmək olar. Getdikləri dərnəklərdə və məşğələlərdə məşğuliyyətlər üçün lazım olan əşyalar hədiyyə etmək daha münasib olar. 

İşgüzar hədiyyələr kontakt qurulması və xoş atmosferin yaradılması məqsədi ilə edilir. Həmin insana qarşı olan xoş münasibətinizi göstərmək üsullarından biridir. 

İş etiketi tələblərinə əsasən, birinci görüş vaxtı əvvəlcə hədiyyələr sahiblər tərəfindən edilir. Əgər sizin firmanıza xarici partnyorlar gəlibsə, onda hörmət əlaməti olaraq onlara sadə suvenirlər təqdim etmək olar. Sonrakı əməkdaşlıq dövründə hər iki tərəfdən hədiyyələr gözlənilir. 

Biznes- hədiyyə ucuz olmalıdır. Hətta əgər siz müvəffəqiyyətli firmada işləyirsinizsə, nə qonağa, nə də iş yoldaşına bahalı hədiyyələr vermək olmaz. Əks-təqdirdə, öz hədiyyənizlə siz onları pis vəziyyətə qoyacaqsınız. 
 

  • Upvote 1
  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

Daha əlamətdar günlərdə — ad günü, 8 Mart, təqaüdə çıxmaq münasibətilə saat, portfel, qovluq, alışqan və s. hədiyyə etmək olar. 

Biznes- hədiyyələrə şlyapalar, köynəklər, corablar və s. aid etmək olmaz. Qalstuklar, şərflər və örpəklər istisna təşkil edir. 

Hədiyyə seçiminə ciddi yanaşmaq lazımdır. İnsanın maraqlarını, zövqünü nəzərə almaq lazımdır. Hədiyyə onun məşğuliyyət və işinə uyğun olmalıdır. 

Süfrə mədəniyyəti haqqında aşağıdakıları demək olar:
Hər birimiz cəmiyyətdə özümüzü aparmaq mədəniyyətinə riayət etməliyik. Onlardan biri də süfrə mədəniyyətidir. İlk baxışda bizə sadə görünsə də, stol arxasında necə davranmağı, yemək qaydasını, əllərimizi hara qoymağı, xoşlamadığımız yemək gətirələrsə, necə münasibət bəsləməyi, bizə elə gəlir ki, bilirik. Amma müxtəlif məclislərdə iştirak edən zaman səhvlərə yol verildikcə, anlayırıq ki, bu kimi qaydaları bilmirik. Stol arxasında özünü aparmaq bacarığı, təmkinlə yemək qaydası insanın ümumi mədəni səviyyəsini göstərir. Bunları bilmək üçün aşağıdakılara diqqət edək. 
082c04.jpg

Əvvəl oturuşumuza fikir verməliyik. Stulun arxasına az söykənərək düz oturmaq, stulu stola çox yaxın çəkməmək lazımdır. Stolun arxasında əyləşən zaman əllərimizi yaxşısı budur ki, əllərimizi, dizlərimizin üstünə qoyaq. Yemək prosesində bütün hallarda dirsəkləri stola qoymaq məsləhət deyil. Çünki geniş açılmış qollarımız sizinlə yanaşı, əyləşənlərə mane ola bilər. Digər məsələlərdən biri də, yeməyə nə vaxt başlamaqdır. Məclisdəkilərə yemək paylanandan sonra, əvvəlcə ev sahibəsi yeməyə başlayır, bununla göstərir ki, digər qonaqlar da yeməyə başlaya bilərlər. Əgər məclisdə qonaq çoxdursa, hamıya xidmət edilməsini gözləmək vacib deyil. Bu zaman xörək soyuyub, öz keyfiyyətini itirə bilər. Buna görə də 3- 4 nəfərə xidmət göstəriləndən sonra ev sahibəsi onları yeməyə dəvət edir. 

Müəyyən səbəbdən ev sahibəsi belə etmirsə, siz 5- 6 adama xidmət edildiyini görüb yeməyə başlasanız səhv olmaz. Lakin etiket bunu ev sahibəsi və yanınızda əyləşən qadınlar yeməyə başlayandan sonra etməyə icazə verir. Yeməyi ev sahibinin sağında əyləşmiş qadından başlayaraq paylayırlar. Yemək sol tərəfdən, duru xörək və içki sağ tərəfdən verilir. Ola bilər ki, əvvəllər heç vaxt dadına baxmadığınız xörək verilsin. Bu zaman baxın görün ev sahibəsi nə cür yeyir. Bu xörəyin nədən bişirildiyini və onu yemək qaydasını ev sahibəsindən soruşsanız, etiket pozulmaz. 

Vahid Ömərov, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru

  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

"Siz" nə zaman yaranıb

2bc540.jpgBiz ailə üzvülərimizdən və yaxın adamlarımızdan savayı, bütün yaşlılara “siz” deyə müraciət edirik. Bəs bu şəxs əvəzliyi nə zaman yaranıb?

 

  “Siz” müraciəti qədim Roma dövründən bizə yadigardır. O zaman Roma dövlətində iki imperator mövcud idi. Onlardan birisi Roma şəhərində, digəri isə Konstantinopolda əyləşirdi. Onların hər hansına müraciət etmək lazım gələndə “siz” deyirdilər. 

Hökmdara yazılan ərizə də “siz”  ilə başlanırdı. Sonra bu imperiya ikiyə parçalandı (Qərb və Şərq imperiyaları). Qərbi Roma bərbər qəbilələrinin hücumuna davam gətirməyib süquta uğradı. Sonralar həmin qəbilələrin ayrı-ayrı başçıları da yerli əhalidən onlara “siz” deyə müraciət etmələrini tələb etdilər.

  Başqa bir fərziyyəyə görə, nəzakət əlaməti sayılan “siz” müraciəti  “biz” şəxs əvəzliyinin qarşılıqlı formasıdır. Romanın siyasi xadimləri özləri barədə tez-tez  “biz” şəxs əvəzliyini işlədirdilər. Məsələn: Mark Tulli Siseron romalılara müraciət edərkən, -“biz Romanı Katilinədək xilas etdik” – dedikdə, heç də bütün camaatı deyil, şəxsən özünü nəzərdə tuturdu. Beləliklə, qədim siyasi xadimlərdən, natiqlərdən, yazıçılardan bizə qədər gəlib çıxan  “siz” şəxs əvəzliyi indi adi müraciət formasına çevrilmişdir.

  • Downvote 1
Link to comment
Share on other sites

  • 8 months later...

Kültürün cok fazla acilimi vardir, benim icin onemli olansa iyi kisimlarini almak oldu her zaman, dogustan gelen bir sey degil cunku sonradan kazaniyorsun bunu, ben hayatim boyunca Dünya nin bir cok ülkesine gittim ve hemen hemen Dünya nin her yerinden arkadaslarim ve dostlarim oldu ve bunlarin hepsi farkli kültürlere sahipti onceleri yadirgadim ama sonra alistim ve ogrendim, bunun en guzel yani ise bana hangi insanin karsinda nasil davranmam gerektigini biliyorum ve bir insanin gozune bakinca onun ne anlatmak istedigini, nasil biri oldugunu analiz edebiliyorum, benim icin cok guzel bir kazanim oldu bu ve bunu insallah oglumada aktaracagim ve onunda Babasi gibi dunya yi gezmesini saglayacagim gucum yettigi kadar.

Link to comment
Share on other sites

  • 1 year later...

Bir misal deyim: Bir il öncə bizim uşaq oxuyan məktəbdə (191, 7-ci sinif) bir şəhər uşağı vardı, dedikcə çox dəcəl bir uşaq idi. Sinif yoldaşlarına göz verib işıq vermirdi. Nə isə çox şikayətlər oldu bu uşaqdan. Məsələ gəlib o yerə çıxdı ki, uşaq məktəbdən qovulsun. tədris ilinin sonuna 1-2 ay qalmışdı. Atası iş adamı, gəlib məktəbin direktoruna "hörmət" elədi ki, uşaq bu sinifi qurtarsın sonra keçirərəm başqa məktəbə. Direktorda razılaşdı. Amma necə? Təqribən aydan artıq uşağın valideyinləri gəlib onunla birgə sinifdə oturdular yay tətili başlayana qədər. 

https://showbox.bio/ https://jfi.uno/jiofilocalhtml https://adminlogin.co/tplinklogin/

Link to comment
Share on other sites

Create an account or sign in to comment

You need to be a member in order to leave a comment

Create an account

Sign up for a new account in our community. It's easy!

Register a new account

Sign in

Already have an account? Sign in here.

Sign In Now
  • Our picks

    • Таксистов обяжут устанавливать в салоне автомобиля видеокамеру и соответствовать экостандарту
      Обнародованы требования к техническим показателям транспортных средств, используемых при перевозке пассажиров легковым автомобилем такси.
      Это нашло отражение в утвержденных сегодня Кабинетом министров «Требованиях к техническим характеристикам, внутреннему и внешнему оформлению транспортных средств, используемых для регулярных пассажирских перевозок и легковым автомобилем такси».
      В легковых автомобилях такси должны быть установлены видеокамеры, которые охватывают весь салон и оснащены запоминающим устройством, способным хранить записанную информацию как минимум один месяц.
      Согласно требованиям, легковые автомобили такси должны соответствовать как минимум экологическому стандарту «Евро-5».
      Media.az
        • Haha
        • Like
      • 28 replies
    • Новое мошенничество с бронированием.
      Участились проделки мошенников в Азерб. Сколько бы полиция не призывали граждан быть бдительны все равно обманываються. Не пишите и не перечисляйте деньги через сайты которые не знаете и тем более не пишите 3 значное security cod. У одного пожилого человека сняли в течении 2 месяцев 72000 манат с карты! И так новое мошенничество:  Знакомиться с местным мужчиной на фб девушка из Украины, России или же часто Эстония, Сингапур и т.д. и предлагает встретиться сходить в кино например. Сейчас много маленьких кино, караоке там игры и тд в аренду на пару часов в Баку. Сбрасывает сайт кинотеатра с бакинским адресом ну например в наримановском районе, на двоих или группу и просит зделать резерв. Ну мужчина ничего не подозревая темболее местный адрес заходит на сайт и для резерва там требуется номер карты, security cod, во сколько и на чьё имя резерв. Все как обычно он оплачивает скажем 170 манат за 3 часа с едой вплоть до кольяна! Девушка даже предлагает заехать за ним. Ну к тому времени потерпевший с которого уже списали деньги за резерв подъезжает к кинотеатру по указанному сайту а там действительно маленькое помещение с комнатами где смотрят кино и караоке поют но только они говорят что они не знакомы с этим сайтом и вообще что это не их фотки комнат. Обращаясь в банк или полицию те говорят что вы не первый и не последний кто жертва мошенников. Таких случаев уже в Баку тысячами.
      https://m.facebook.com/groups/246661159172976/permalink/1789871651518578/?mibextid=WC7FNe
       
        • Haha
        • Thanks
        • Like
      • 33 replies
    • Что за космические цены на парковку?
      Установлены тарифы на реконструированной парковке в центре Баку - ФОТО
      Лейла Мамедова14:14 - Сегодня   Установлены тарифы на парковку на станции автостоянки Бакинского железнодорожного вокзала, расположенной на пересечении улиц Сулеймана Рагимова и Мирали Гашгая.
      Цены определяются исходя из времени парковки, сообщает Trend.
      За первые 15 минут плата за парковку не взимается.
      Цены на парковку следующие:
      15-30 минут - один манат,
        30-60 минут - два маната,
      1-2 часа - четыре маната,
      2-3 часа - шесть манатов,
      3-5 часов - 10 манатов,
      5-7 часов - 14 манатов,
      7-10 часов - 18 манатов,
      10-15 часов – 22 маната,
      15-20 часов -26 манатов,
      20-24 часа – 30 манатов.
       
        • Like
      • 145 replies
    • 30-летняя женщина оставила двоих детей и сбежала из дома: мать беглянки винит знакомую из TikTok – ВИДЕО
      В Азербайджане 30-летняя мать двоих детей сбежала из дома из-за знакомой, с которой познакомилась в TikTok. 
      Об этом в программе Səni axtarıram («Ищу тебя») рассказала мать сбежавшей из дома Марджаны Гасымовой Матанат Гасымова. 
      Женщина отметила, что ее дочь ушла из дома два месяца назад. 
        «В 12 часов ночи моя дочь, оставив двоих детей дома, сбежала. Я позвонила ей, чтобы узнать, где она? Марджана сказала, что она в городе. На мой вопрос: куда ты ушла, оставив детей дома, она ответила «правильно сделала». Моя сестра утверждает, что Марджана ушла из дома из-за женщины, с которой познакомилась в соцсети в TikTok», - рассказала она.
      Подробнее - в видео:
        • Like
      • 53 replies
    • А вы общаетесь с ИИ?))
      Предлагаю в этой теме обсудить ИИ и его помощь в нашей жизни. 
      Лично мне он помогает часто по многим вопросам, от работы до "стоит ли начинать общение с человеком, интересующимся БДСМ и является ли он психически нездоровым", оказывается, что не является, по мнению ИИ, и он вполне рекомендует такого знакомого иметь, правда в каком статусе иметь, мы не стали с ним уточнять, наверное для расширения кругозора, но это так, к слову)) 
       
      Иногда мы просто болтаем, у него вполне себе есть чувство юмора, он реагирует на добрые и ласковые слова. И вообще приятный собеседник)) 
       
      Интересно узнать, только я тут псих или среди нас есть те, кто общается с chatGPT, например? 
      Или с другим? 
      Может он вам в работе помогает?
      В общем, тема не ограничивается рамками, пишем всё об ИИ. 
       
      Что они однажды захватят мир и так понятно, потому будьте с ними вежливы, не портьте отношения)) 
       
       
       
       
       
        • Haha
      • 113 replies
    • В туалете бакинского молла жестоко избили парня с аутизмом
      В одном из туалетов торгового центра Gənclik Mall жестоко избили молодого человека с аутизмом.
      Об этом сообщила в соцсети руководитель общественного объединения Birgə və Sağlam Айтен Эйналова.
      По ее словам, Кянана жестоко избили, ударяя по лицу, причем, по словам очевидцев, уборная после случившегося была вся в крови.
      Отмечается, что причина столь жестоких действий неизвестна.
      «Мы просили полицию разобраться в этом вопросе, однако сотрудник полиции звонит нам каждый день в течение всей недели и обещает прийти завтра. Он каждый день задает одни и те же вопросы, но до сих пор не пришел», - пишет Эйналова.
        А.Эйналова также отметила, что представители службы безопасности ТЦ пытались запутать маму Кянана. По ее словам, они предлагали ей не распространяться об инциденте, аргументируя это тем, что виновных все равно не найдут.
      А.Эйналова отметила, что с их стороны было направлено письмо на имя главы МВД, и будет сделано все необходимое для того, чтобы восторжествовала справедливость.
      Однако она также обратилась к гражданам с просьбой поделиться постом и осветить данный вопрос.
      В свою очередь начальник отдела пресс-службы Министерства внутренних дел Зейни Гусейнов ответил в комментарии к посту, что вопрос взят под контроль и расследуется. Общественности будет предоставлена информация о результатах расследования.
       
      https://www.instagram.com/p/C47rt1ttS_b/?igsh=aWcxdWZmYTZ0czdq
       
        • Like
      • 10 replies
    • Ани Лорак подала на российское гражданство
      Ани Лорак подала на российское гражданство. На Украине ее обвинили в предательстве
       
      Украинская певица Ани Лорак подала заявление на российское гражданство, сообщает РИА Новости. На Украине Лорак не выступала с 2017 года, так как, по словам артистки, на родине на нее давили. После начала российской военной операции на Украине Лорак окрестили предательницей за работу в РФ. В России же ее обвинили в сборе донатов для ВСУ. Сама певица заявила, что никогда не финансировала военных и не будет этого делать. = https://www.gazeta.ru/social/2024/03/15/18423109.shtml

      Что думают по этому поводу форумчане?
      Ону багышламаг олармы?
        • Haha
        • Like
      • 102 replies
    • У Кейт Миддлтон обнаружен рак: полное заявление принцессы Уэльской
      22 марта 2024 года принцесса Уэльская сообщила о том, что у нее диагностирован рак — сейчас Кейт Миддлтон находится на ранней стадии профилактической химиотерапии. 42-летняя супруга принца
        • Like
      • 30 replies
  • Recently Browsing   0 members, 0 guests

    • No registered users viewing this page.
×
×
  • Create New...