Jump to content
  • Откройте аккаунт на Диспуте за 5 минут

    Продаете недвижимость, машину, телефон, одежду?  Тысячи  просмотров ежедневно на dispute.az  помогут вам. Бесплатная доска обьявлений.

Bakının kəndləri


Recommended Posts

Şağan

 

Şağan — Azərbaycan Respublikasının Xəzər rayonunun inzibati ərazi vahidində qəsəbədir. Şağan Abşeronun şimal-şərqində Xəzər sahillərində, 0-5 metr hündürlükdə yerləşir. Abşeronun ən qədim kəndlərindən biridir. Coğrafi cəhətdən Şağan şimal və şimal-qərbdən Buzovna, şərqdən və cənub tərəfdən Mərdəkan, qərb istiqamətində isə Binə qəsəbəsi (Təmənnis torpaqları) ilə həmsərhəddir. Qəsəbənin sahəsi təqribən 1500 km²-dir. 1933-cü ildə Şağan kəndi Mərdəkan kənd sovetinin tərkibinə daxil edildi. 1945-ci ildə ayrılsada, 1948-ci ildə yenidən birləş¬dirildi. 1990-cı ildə Şağan yenidən ayrılaraq, qəsəbə statusu aldı. [1]

\Abşeron yarımadasının ən qədim yaşayış məskənlərindən biri də Şağandır. Arxeoloji qazıntıların nəticələrindən məlum olmuşdur ki, hələ e.ə.3000 il əvvəl bu ərazidə əhali məskunlaşmışdır. Yaşayış məskəninin Banağan adlanan sahəsində tunc dövrünə aid müxtəlif qayaüstü təsvirlər, o cümlədən astral dünyabaxışını özündə ehtiva edən Günəş, Ay, yerin cəhətləri, kainat simvolları, təsərrüfat və məişət əşyalarının təsvirlərinin qeydə alınması bu həqiqəti təsdiqləməkdədir. XI-XII əsrlərdə kəndin həm əhalisi, həm də ərazisi xeyli genişlənmişdir. Coğrafi məfhum kimi Şağan toponiminin bir neçə izah variantından ən çox həqiqətə uyğun gələni adın məhz etnotoponim olaraq Çağan oğuz eli ilə bağlılığıdır. Ümumiyyətlə, Şağanı yer, məkan, coğrafi məfhum və ya toponim kimi bir çox alimlər tədqiq etmişlər. T.Q. Səlimov «Şağan» adlı monoqrafiyasında bu haqda araşdırmalarını təqdim etmişdir [41]. Xalq etimologiyasına görə, burada Şahxan (Şahqan) adlı bir nəfər öz nəsli ilə məskunlaşmış və onun adının təhrif olunmuş şəkli kəndə verilmişdir. Azərbaycan toponimiya elminin ən görkəmli nümayəndələrindən olan Q. Qeybullayev Şağan toponimini Şəkinin «sak» tayfaları ilə əlaqələndirir və Şağan sözünü «Sakan» adlı tayfanın adının təhrif olunmuş forması kimi izah edir.[1]

Əhalisi

Bu kəndin əhali sayı haqqında ilk məlumatlar XIX əsrin əvvəllərinə aid olsa da, tarixi dövrün təhlillərinə görə, orta əsrlərdə kənd əhalisi çox olmuşdur. Şağanda evlərin sayı 1849-cu ildə 78, 1886-cı ildə 93 və 1921-ci ildə 121 idi. Əhali sayı 1842-ci ildə 285 nəfər idi və Bakı kəndləri arasında bu saya görə 26-cı olsada, sonrakı illərdə zəif sürətlə artmış, 1904-ci ildə 600, 1926-ci ildə 845 və 1939-cu ildə 1034 nəfər olmuşdur. Əhali sayı 1999-cu ildə 3,2 min, 2009-cu ildə 3,3 min və 2016-ci ildə 3,5 min nəfər olmuşdur. Qəsəbənin hazırda əhali sayı 10 min nəfərə yaxındır. Əslində mövcud və ya qeydiyyata alınmayanların sayı 5 mindən çoxdur. Laçın qəsəbəsində məskunlaşan köçkünlərin sayı 3 mindən artıqdır. Şağanın Qızılqum sayılan bağ yerlərinin böyük hissəsi daimi yaşayış yerlərinə çevrilmişdir. Burada 1 məktəbdə 756 şagird təhsil, 1 uşaq bağçasında 60 uşaq tərbiyə alır (2011). Məktəb qəsəbənin köhnə hissəsində yerləşdiyi üçün yeni salınan məskəndə məktəb və uşaq bağçalarına böyük ehtiyac vardır. Şağanda müasir ticarət mərkəzi fəaliyyət göstərir və gələcəkdə bu qəsəbə mühüm dənizkənarı iqlim kurortu ola bilər.[1]

  • Upvote 2
Link to comment
Share on other sites

  • 4 weeks later...

Dəniz qoxulu Şağan hekayəti...

 

Qədim türklərin yaşayış məskəni

Картинки по запросу "şağan qəsəbəsi"

Abşeron yarımadası Azərbaycanın simvollaşmış məkanlarından biridir. Xəzər dənizinin qərb sahilində yerləşən yarımadada Bakı, Sumqayıt və Xırdalan şəhərləri ilə yanaşı, 32 qəsəbə yerləşir. Fərziyyələrə görə, “duzlu su” mənasını verən bu ad əvvəllər Xəzər dənizini işarə etmək üçün işlənmişdir. Coğrafi iqlim və geoloji amilləri sayəsində bütün Abşeron yarımadası və Bakı ərazisi 20 000 il bundan əvvəl məskunlaşmışdır.

 

Yarımadada qədim insan məskənlərini nişan verən  tunc dövrünə və erkən dəmir dövrünə aid kurqanların sayı-hesabı yoxdur. Ərazidə həmçinin daşdan yonulmuş, üzərində sujetli rəsmlər çəkilmiş antropomorf fiqurlu qədim qəbristan kompleksləri aşkar edilmişdir - Dübəndi, Türkan, Xaşaxuna, Şağan, Mərdəkan, Şüvəlan qəsəbələri, Pirallahı adasında, Zığ gölündə, Binəqədidə və Əmircanda qədim insan məskənləri aşkar edilmişdir (e.ə.III-I minilliklər).

Deyilənlərdən məlum olur ki, bütövlükdə Abşeron yarımadası hələ qədim vaxtlardan insanların dinc yaşaması üçün onları cəlb etmişdir. Lakin bu yarımadanın geostrateji mövqeyi müxtəlif işğalçıları da buraya cəlb edirdi.

Uzaq tarixdən xəbər verən Şağan qəsəbəsi də Abşeron yarımadasının ən qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Burada aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində məlum olmuşdur ki, hələ e.ə. 3000 il əvvəl  ərazidə əhali məskunlaşmışdır. 

Link to comment
Share on other sites

Tarixi yaşadan tarixi dəlillər

 

Bu qədim məkanda tarixi baxımdan bir sıra dəyərli memarlıq abidələr var. Bunlardan XII əsrin sonu XIII əsrin əvvəllərində inşa edilən 24 metr hündürlükdə dördbürclü (hazırda qalanın bir bürcü salamatdır) qalanı, tarixi 1320-1321-ci illərə aid olan qubala-türbəni (alban abidəsi), 1658-ci ildə inşa olunan piri, 1889-cu ildə tikilən məscidi, tarixi 1894-1895-ci illərə təsadüf edilən mədrəsəni, 1895-ci ildə Hacı Atababanın tikdirdiyi hamamı, kənd qəbiristanlığında olan dördsütunlu türbəni (1907), sayı 40 olan sərdabələri qeyd etmək olar.

Şağanın milli koloritlərini özündə əks etdirən əsas elementlərdən biri  daş divarlardır. Mənbələrin yazdığına görə, Şağan qədimdən sakit bir məskən olub. Maraqlısı odur ki, bu kiçik  az əhalisi olan kənddə düz 6 qəbiristanlıq salınıb. Buradakı sonuncu qəbiristanlıq bir neçə il öncə salınıb. Ancaq məzarlıqların çox olması heç  ölüm hallarının artması ilə əlaqədar deyil. Bunun səbəbi onunla izah olunur ki, əhali məzarlıq seçimində düzgün ərazi müəyyənləşdirə bilməyiblər. Təqribən hər məzarlıqda 400-500 mərhum uyuyur. Sadəcə qəbiristanlıq əraziləri əlverişsiz məkanlarda yaradılıb. Ərazi kiçik olduğundan, torpaq qıtlığı yaranıb. Kəndlilər yeni bir ərazi ayırmaq məcburiyyətində qalıblar. Bir müddət sonra yenə eyni aqibət təkrarlanıb. Beləliklə, Şağanda 6 qəbiristanlıq salınıb. Bundan əlavə, məzarlıqların çoxluğunun bir səbəbi də həmin ərazilərdə bölgələrdən gələn sakinlərin ev tikməsidır.

Kənddəki Qubala və Sərdəbala türbələrinin maraqlı tarixçəsi var.  Sakinlərin sözlərinə görə, əslində, sözügedən türbələrdə uyuyan mərhumları qədimdə müvəqqəti bura qoyublarmış. Bu ərazidən karvanlar keçirmiş. Həmin ölən adamları burada məzara üzü qibləyə deyil, əksinə, xəzri-gilavar küləyinin istiqamətində dəfn ediblər ki, yaxınları nə vaxtsa gəlib aparacaq. Deyilənə görə, həmin məzarlarda yatanlar Kərbəla, Nəcəf və başqa Şərq ölkələrinə gedən karvan yolçuları olub. Hazırda həmin türbələr baxımsız qalıb...

Şağandakı XIII əsrə aid dördbucaqlı Qala çox məşhur abidə olub. XII-XIII əsrlərə aid edilən və müdafiə məqsədi ilə inşa olunan Şağan qalası Abşerondakı bir çox qalalar kimi  daşdan tikilib.Ancaq indi Qalanın yalnız dağıntıları qalıb. Qalanın bir hissəsi uçurulub  daşlardan hasar tikilməsi üçün istifadə olunub.

 

Müasir Şağanın mənzərəsi

Картинки по запросу "şağan qəsəbəsi"

Bu qədim kəndin əhalisi ulu babalarından qalan məşğuliyyətləri günümüzdə də davam etdirir. Hazırda bu sənət sahələrinin bir çoxu böyük xərc tələb etdiyi və bahalaşdığı üçün insanlar onlardan uzaqlaşmaq məcburiyyətində qalırlar.  Günümüzdə Şağanlıların ənənəvi məşğuliyyəti, demək olar ki, əkinçilik, bostançılıq, bağçılıq, maldarlıq və sənətkarlıqdan ibarətdir. Kəndlilər mal-qara üçün əvvəllər boş ərazilərin kifayət qədər olduğunu deyirlər. Amma evlərin və müxtəlif iaşə obyektlərinin tikilməsi mal-qara üçün ərazi qıtlığı yaradıb. Ancaq Şağan əhalisi yenə də bostançılıq və maldarlıqdan gələn qazancla dolanır. Sakinlər işsizlik və güzəran problemindən qurtulmaq üçün təsərrüfat fəaliyyətinin yeganə çıxış yolu olduğunu hesab söyləyir. Son illər bu işlər əhaliyə  xeyli çətinliklər bahasına başa gəlsə də, insanlar gündəlik ehtiyaclarını qarşılamaq üçün qədim baba yurdunda həyat mübarizəsini davam etdirməkdən başqa çıxış yolu da görmür.

Abşeron yaşayış məntəqələri içərisində istər ərazisinə, istərsə də əhalisinin sayına görə kiçik qəsəbələrdən olmasına baxmayaraq, buradan respublikamızın ictimai, siyasi, mədəni həyatında kifayət qədər əhəmiyyətli rol oynayan bir çox şəxsiyyətlər çıxmışdır. Bu şəxsiyyətlər sırasında ölkənin dünənki və bugünkü həyatında xüsusi rol oynamış çox sayda tanınmış insanlar var. Şağanlılar həmkəndliləri Rusiya Dövlət Dumasının sabiq üzvü Məmmədyusif Cəfərov, keçmiş Müsavat hökumətinin parlament üzvü Heybətqulu Məmmədbəyli, akademik, Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının fəxri direktoru Hacıbəy Sultanov, SSRİ xalq artisti Qəmər Almaszadə, şair Bəbir Məmmədzadə, bəstəkar Adil Gəray, əməkdar incəsənət xadimi Rəşid Məmmədbəylinin adını fəxrlə çəkirlər.

Link to comment
Share on other sites

Hökməli Kəndi

 

Əlinin hökmü ilə tikilən Hökməli.
26726_src.jpg
“Bakı kəndləri” layihəsi çərçivəsində bu dəfə yolumuzu Hökməlidən saldım. Bu kəndin yolu mənə tanış idi. Çünki Hökməli ilə qonşuluqda yerləşən Qobu kəndində olmuşdum. Bakının digər kəndlərindən fərqli olaraq Hökməliyə gedərkən çala-çuxur yollar görmədik. Çünki kəndə yeni magistral yol çəkilib. Hökməlidə bələdçimlə kəndin necə deyərlər, bu başından vurub, o başından çıxdıq...

 

Qədim abidələri

Abşeron yarımadasının qərb hissəsi digər hissələrinə nisbətən daha yüksəkdir. Bu yüksəklikdə Bakının ən qədim kəndlərindən olan Hökməli yerləşir. 400 ha ərazisi və 5 min nəfər əhalisi olan Hökməli kəndinin yaranma tarixi İslamdan əvvəlki dövrlərə təsadüf edir. "Hökməli" toponiminin hərfi mənada açıqlaması belədir: "hökm" əmr deməkdir, "əli" isə şəxs adıdır, yəni "Əlinin hökmü ilə tikilən kənd". Hökməlidə vaxtı ilə 500-ə yaxın ev olub. İndi isə kənd 2-3 dəfə böyüyüb.
Bakı kəndlərinə xarakterik olan dini abidələr Hökməlidə də çoxdu. XX əsrin əvvəllərində Hökməlidə elm və irfan sahibi Seyid İmran yaşayıb. Hazırda onun türbəsi kənd əhalisinin ziyarət yerinə çevrilib. Bu ziyarətgah kənd əhalisi arasında “Miran” adı ilə tanınır. Ziyarətgahda çalışan Gövhər nənə deyir ki, gün ərzində ilanlar 3 dəfə bu ziyarətgahın ətrafında dolaşır: “Amma heç kəsə dəyib-toxunmur. Bu həmin yerin müqəddəsliyinin göstəricisidir”.


Kənd sakinləri bir neçə il öncə pirin uçub-dağıldığını əsas gətirərərk, onun bərpası üçün dəfələrlə bələdiyyə və icra nümayəndəliyinə müraciət ediblər, amma buna əhəmiyyət verilməyib. Ancaq kəndlilərə əl tutan da tapılıb. Xeyriyyəçi Kərbalayi Rasim ziyarətgahı bərpa etdirib.

  • Upvote 1
Link to comment
Share on other sites

Kənddə XVIII-XIX əsrlərə aid iki məscid var. Bu məscidlərdən birinə-El məscidinə baş çəkdik. Bu qədim məscidin təmirə ehtiyacı var.
Hökməlidə XVII-XVIII əsrlərə aid qədim su kəhrizi var. Keçmişdə kənd əhalisi bu dərin su quyusundan istifadə edərmiş. Deyilənlərə görə, bu quyu qədim alban üslubunda tikilib. Ancaq hazırda bu quyudan istifadə olunmur. Kənd sakinləri bu su quyusunun uçub-dağılmasından şikayətlənirlər.
Kənddə çox qədimlərə aid uçuq-sökük vəziyyətdə olan bir hamam da var.

 

Hökməli “Topxana”sı

Hökməlidə “Topxana” deyilən bir yer var. Bu yer hasarlanıb və bir abidə kimi qoronor. Ona görə abidə kimi saxlanılır ki, həmin yerdə vaxtilə hökməlilərin həm qanı tökülüb, həm də sağ qalanları olub. 1918-ci ildə ermənilərin hücumuna bu kəndin sakinləri də tuş gəlib. Ancaq sakinlərin köməyinə türklər vaxtında yetişib. Türklər həmin bu “Topxana” deyilən yerdə “qoca top” yerləşdiriblər ki, azğınlaşmış erməniləri məhv etsinlər. Bundan xəbər tutan ermənilər də kənddən qaçıblar.
Ağsaqqalları deyir ki, “qoca top”un “Topxana”da basdırıldlğına dair məlumatlar var. Bilinmir ki, sonralar türklər həmin topu oradan çıxarıblar, ya yox...

Həbsxananın yeri qəbiristanlıq olub

Kənddə qədimi bir qəbiristanlıq var. Bu qəbiristanlıqda şair Biqələmin, kimyaçı alim Mövsümbəy Xanlarovun və digər məşhurların məzarı yerləşir. Hökməli ağsaqqallarının sözlərinə görə, orta əsrlərdə qəbiristanlığın yerində həbsxana mövcud olub. Bu həbsxanadan Şirvan xanlığı istifadə edirmiş. İllər ötdükcə həbsxana dağıdılıb və yerində qəbiristanlıq salınıb.

Картинки по запросу "hökməli kəndi"

Məşhurlar...

Hökməlidə əhali tərəfindən bu gün də sevilən və hörmətlə yad edilən bir sıra insanlar yaşayıb. Belə insanlara misal olaraq XIX əsrin sonlarında kənd sakinlərinin müalicəsi ilə məşğul olmuş təbib Kərbəlayi Abbası göstərmək olar. O, təbii otlardan istifadə edərək müxtəlif xəstəliklər üçün dərmanlar hazırlayıb sakinləri xəstliklərdən sağaldırmış.
Məşhur kimya elmləri doktoru Mövsümbəy Xanlarov da Hökməlidəndir. Onun kimya sahəsində böyük xidmətləri olub.

Hökməli kəndinin digər bir unudulmayan şəxsiyyəti şair Məhəmməd Soltanəhmədoğludur. Onun atası Soltanəhməd Bakı kəndlərində tanınan məşhur pəhləvan imiş. Qardaşı Məlik Soltanəhmədoğlu da atası kimi pəhləvan olub, Bakı kəndlərindəki güləş müsabiqələrində iştirak edib. Ata-balanın pəhləvanlığı haqqında kənd əhalisi arasında yaşadılan xatirələri çoxdur.
Şair Məhəmməd Soltanəhmədoğlu atası vı qardaşı kimi güclü olmasına baxmayaraq, kiçik yaşlarından şeirə həvəs göstərib. O, təhsil ala bilmədiyi üçün öz şeirlərini kəndin savadlı mollası sayılan axund Fərruxa yazdırırmış. Bu səbəbdən də özünə "Biqələm" təxəllüsü seçib.


Biqələm Hökməli sakini Qızbacı ilə ailə qurub. Üç övladları dünyaya gəlib. Hal-hazırda ancaq Siyazən rayonunda yaşayan qızı Gəlinxanım həyatdadır. O, atası vəfat etdiyi vaxt çox kiçik yaşlarında olduğu üçün Biqələm haqqında dərin xatirələrə sahib deyil. Biqələmin vəfat etmiş oğlu Sərdar və qızı Balacaxanımın ailə üzvləri Hökməlidə yaşamadığından onlar haqqında heç bir məlumat toplaya bilmədik. Biqələm təqribən 1930-1935-ci illər arasında vəfat edib və Hökməli kənd məzarlığında dəfn olunub.
Biqələmin şeirlərinin toplanıb, nəşr edilməsinə kənd sakini, xeyriyyəçi Kərbalayi Ramiz kömək göstərib.

Link to comment
Share on other sites

Məşhur qaçaq Qubad da Hökməlidən çıxıb

Bakı zonasında məşhur olan qaçaq Qubad da Hökməlidə doğulub, vurub-yıxıb. Onun həddindən artıq sərrast atıcı olduğu söylənilir. 1918-ci ildə ermənilərin Şamaxı yaxınlığında əhaliyə divan tutduğunu eşidən Qubad dostu ilə birlikdə ora gedərək böyük bir erməni dəstəsi ilə döyüşə girir. Və çoxlu sayda erməni öldürür. Deyilənə görə, həmin vaxt qaçaq Qubadın 100-dən çox gülləsi olub. Heç biri də boşa çıxmayıb. Düşmən əlinə keçməmək üçün ən sonuncu gülləni özünə vurub. Ermənilər burada böyük bir azərbaycanlı dəstəsilə atışdıqlarını zənn etsələr də, sonradan 2 nəfərlə döyüşdüklərini görüb, dəhşətə gəliblər. Hökməlilər qaçaq Qubadın meyidini taparkən onun papağını başının altına qoyub, özünü güllələdiyinin şahidi olublar.
Qafqaz İslam Ordusunun komandanı general Nuru paşa Azərbaycana gələrkən öncə qaçaq Qubadın məzarını ziyarət edib, sonra Bakıya daxil olub.

 

Kəndin fərqli adət-ənənələri

Abşeron kəndləri milli adət-ənənələrə və dini dəyərlərə həmişə böyük ehtiramla yanaşıblar və bu gün də belədir. Bu sırada Hökməlinin adı, heç şübhəsiz ki, ilk sıralardadır. Bu kənddə ağsaqqallar qadınların şalvar geyinməyinə heç də yaxşı baxmırlar.
Məscidlərdə qadınlar və kişilər namazı ayrı-ayrılıqda qılır. Elə xeyir-şər məclislərində də ayrıca otururlar. Toy adətlərinə gəlincə, kənd ağsaqqallarının deməsinə görə, toyun vaxtını müəyyənlşdirmək üçün nəslin ağsaqqalları toplaşır, vaxtı müəyyən edir və xeyir-dua verilir. Maraqlı bir cəhət isə bəyin gəlini gətirmək üçün yola düşərkən vağzal sədası altında qalanan tonqal ətrafında oynamasıdır. Əslində bu, keçmiş adətlərdən biridir ki, hələ də Hökməli kəndində saxlanılır. Kəndin yaşlı sakinləri bunun zərdüştlükdən qalma-od sevərliyin təzahürü olduğunu söyləyirlər.
Hökməlidə şadlıq evi yoxdur. Ona görə də toylar “palatka”da keçirilir. Oğlan və qız toyu ayrı-ayrılıqda olur. Sakinlərin sözlərinə görə, qız toyunda heç zaman kişi iştirak edə bilməz. Əgər qız toyunda kişi iştirak edərsə, əsil mərəkə qopar.

Картинки по запросу "hökməli kəndi"

Əhalinin məşğuliyyəti

Kəndin ərazisi genişləndikcə, bir neçə yeni yaşayım massivi yaranıb, “At yalı”, “Nübar” kimi. Kənd sakinlərinin sözlərinə görə, bu ərazilərdə əvvəllər əkinçilik və maldarlıqla məşğul olurmuşlar. Ancaq sonralar həmin ərazilər gəlmələrə satılıb. İndi orada yaşayış evləri tikilib. Əhali indi əsasən əkinçilik və maldarlıqla məşğul olur. Kənd torpaqlarının gəlmə insanlara satılması əkin-biçin yerlərini də xeyli azaldıb. Kəndədə örüş yerlərinin azalması insanların mal-qara saxlamasına da xeyli çətinliklər yaradıb. Sakinlərin böyük əksəriyyəti də bundan şikayətləndi.

Link to comment
Share on other sites

İşsizlik və narkomaniya

image.jpeg.7eaf638362dd0a2950bfeb0673c9f9d7.jpeg

Kəndin əsas problemlərindən danışan sakinlər işsizlikdən şikayətləndilər.
İldırım dayı deyir ki, Hökməlidə iş yeri yoxdur: “Mən məcburam fəhləlik üçün şəhərə gedəm. Fəhlənin aldığı pul da heç yol puluna çatmır. Dolanışıq çox çətindir. İş yeri açılsa, heç olmazsa çörək pulu qazanardıq”.
Hökməli Güzdəkdəki daş karxanalarının yolunun üstündə yerləşir. Ona görə də vaxtilə hökməlilər əsasən daş alveri ilə məşğul olublar. Ancaq indi daş alan da yoxdur. Daş alveri ilə məşğul olan sürücülər də elə bundan şikayət etdilər.
Cavanlar arasında narkomaniyanın yayılması isə kənd sakinlərinə bir tərəfdən dərd gətirib.
Kəndin ağsaqqalı Ramiz dayının sözlərinə görə, bunun səbəbi cavanların işsiz olmasıdır: “Kəndin hansı küçəsinin tininə baxırsan narkomanlar toplaşıb. Narkomaniya baş alıb gedir. Heç kəs də maraqlanmır. Bələdiyyə öz hayında, icra başçısı da öz hayındadır. Torpaq satmaqdan başqa bir işləri yoxdur”.
Kəndin ağbirçəkləri də gənclərin narkotikaya qurşandıqlarından ürəkağrısı ilə danışdılar.

 

Xalça sexi

Hökməlidə vur-tut bir xalça sexi fəaliyyət göstərir. Orada da çox az sayda qadın işləyir. Çünki hökməlililər qadının, qızın işləməsinə o qədər də yaxşı baxmırlar. Hökməli kişisinin məntiqinə görə, evin dolanışığının məsuliyyəti yalnız kişilərin üzərinə düşür.
Xalça sexinin müdiri Asif müəllim işçilərin azlığından şikayət etdi. Sexdə qızların toxuduqları rəngarəng xalçalara baxıb, oradan çıxdım.

 

“Sudan korluq çəkirik”

Bakının digər kəndlərinə nisbətən Hökməlidə işıq, qaz və rabitə problemi qismən öz həllini tapıb. Ancaq sakinlər sudan çox korluq çəkdiklərini deyirlər. Rəsmiyyə xala su yon olmaması səbəbindən ağaclarının quruduğunu deyir: “Məcburuq suyu nasosla vuraq. Baxmayaraq ki, şollar suyu düz kəndimizin yanından keçir. Amma biz su üzünə həsrətik”.
Kəndin su sarıdan qıtlıq çəkməsi burada yaşıllığın az olmasına gətirib çıxarıb.

Bələdiyyə sədrindən narazı və razılar

Sakinlər problemlərini sadaladıqca kimisi bələdiyyəni suçlayır, kimisi sə onun lehinə çıxırdı. Sakinlərin əksəriyyəti bələdiyyə sədri Mirnemət Mirhadıyevin icra nümayəndəsi Yavər Hüseynovla birgə torpaqları sənədsiz olaraq gəlmələrə satmalarından şikayətləndilər. Bəziləri isə kəndə su çəkdirməmələrindən gileyləndilər.
Ancaq razı olanlar da tapıldı. Razılar bələdiyyə sədrinin kasıb insanların qaz və işıq pullarını ödədiyini və onlara əl tutduğunu dedilər.

Link to comment
Share on other sites

background

 

Tarixi

Abşeron rayonu 1963-cü il yanvar ayının 4-də yaradılmışdır.
Rayonun yaradılmasında əsas məqsəd Bakı və Sumqayıt şəhərlərinin əhalisini kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təmin etməkdən ibarət olmuşdur.
Abşeron rayonu 15 inzibati ərazi dairəsindən: 1 şəhər, 8 qəsəbə və 6 kənddən ibarətdir.

Xırdalan şəhəri əhalisinin sayına görə rayonun ən böyük yaşayış məntəqəsi olmaqla həm də rayonun inzibati mərkəzidir. Xırdalan 2006-cı ilin oktyabr ayınadək qəsəbə adlandırılmışdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə 2006-cı ilin oktyabr ayından Xırdalana şəhər statusu verilmişdir. Ərazisi 1696 hektar olmaqla, əhalisi 105212 nəfərdir.

 

Saray qəsəbəsi də rayonun qədim və böyük yaşayış məntəqələrindən biridir. Ərazisi 3398 hektar, əhalisi 18992 nəfərdir.Sənədlərdə adı ilk dəfə 1774-cü ildən çəkiliir. Lakin tarixi mənbələrdə kəndin mənşəcə 13-cü əsrdə monqolların tərkibində Azərbaycana gəlmiş saray tayfasının ərazidə məskunlaşması nəticəsində yaranması ehtimal olunur.

Mehdiabad Abşeronun yeni salınmış, lakin böyük qəsəbələrindən biridir. Mehdiabad qəsəbəsinin salınması sırf iqtisadi amillərlə bağlı olub. Abşeron yarımadasında kənd təsərrüfatını, xüsusilə üzümçülüyü inkişaf etdirmək məqsədilə bu ərazidə 1956-cı ildə sovxoz yaradılıb. 1958-ci ildə ilk yaşayış evləri tikilib istifadəyə verilib.Qəsəbədə əsasən Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən olan, xüsusilə 1949-1950-ci illərdə Ermənistandan departasiya edilmiş insanlar məskunlaşıb. Ərazisi 1957 hektar, əhalisi isə 11624 nəfərdir.

Link to comment
Share on other sites

Qobu qəsəbəsinin tarixinin təxminən 700 il olduğu ehtimal olunur. Bu yaşayış məskəninin adı «çökəklik» mənasında işlənir. Qobulular əsasən maldarlıqla məşğul olurlar. Qəsəbənin ərazisi 4700 hektar, əhalisi isə 9615 nəfərdir.

Ceyranbatan qəsəbəsi də Abşeron rayonunun yeni salınmış yaşayış məntəqələrindən biridir. Əhalisi 7640 nəfər, ərazisi isə 3168 hektardır.
Bakı şəhərinin 25 kilometrliyində yerləşir. Ceyranbatan 1950-ci ildə inşaatçılar qəsəbəsi kimi yaradılmışdır. Rəvayətlərə görə qəsəbənin salındığı ərazi əvvəllər bataqlıq olduğu üçün oradan ceyranlar keçə bilməyərək batmışlar. 1959-cu ildə salınmış və suyunu Samur-Abşeron kanalından alan Ceyranbatan su anbarı təbii çökəklikdə yerləşir.

Hökməli qəsəbəsi bir sıra tarixi mənbələrdə Abşeronun orta əsrlərdə salınmış yaşayış məntəqələrindən hesab olunur. Lakin digər tarixi mənbələrdə Hökməli hələ atəşpərəstlik dövründə yaşayış yeri kimi mövcud lmuşdur. Tarixi mənbələrdə Hökməlinin adı «Gökan» kimi qeyd olunur. Lakin miladi tarixi ilə 665-661-ci illərdə Azərbaycan ərəb qoşunları tərəfindən işğal olunduqdan sonra Hökməli kimi adlanmağa başlayır. Yəni, «Əlinin hökmü ilə islamı qəbul edən yer». Qəsəbə dəniz səviyyəsindən 300 metr yüksəklikdə yerləşir. Əhalisi 8979 nəfər, ərazisi isə 1750 hektardır.

Güzdək qəsəbəsi də Abşeronun qədim yaşayış məntəqələrindən biridir. Bakının 22 kilometrliyində yerləşir. Əhalisi 2610 nəfər, ərazisi isə 3285 hektardır. Güzdəyin tarixi təxminən 800 il hesablanır. Qəsəbədə 500 yaşı olan daş tapılıb. Bəzi mənbələrə görə «Güzdək» «türk məskəni», digər mənbələrə görə isə «Payız otlağı», «payız binəsi», «kölgəli yer» deməkdir. Eyni zamanda «Güzdək» quzu saxlanılan yer mənasını da daşıyır.
Aşağı Güzdək Abşeronda salınmış yeni yaşayış məskənlərindəndir. Ərazisi 1461 hektar, əhalisi isə 3917 nəfərdir. Qəsəbə Güzdək dəmiryolu stansiyası adı altında 1952-ci ildə hərbiçilər tərəfindən yaradılmışdır.

Link to comment
Share on other sites

Digah Abşeronun orta əsr kəndlərindəndir. Bu sözün mənşəyi ətrafında iki mülahizə mövcuddur. Birinci «digah yüksək suvarılmayan yer», ikinci isə «iki təpə arasında yer, məkan, kənd» mənası verir. Ərazisi 417 hektar, əhalisi isə 4656 nəfərdir.

Abşeron bağlarının yaranma tarixi mənbələrə görə 5 min il əvvələ gedib çıxır. Bu ərazidə yerləşən bağlar arasında Novxanı bağları ən qədimi sayılır. Novxanı kəndinin ərazisi 2697 hektar, əhalisi isə 8420 nəfərdir. Novxanı kəndi XVII əsrin ortalarında dəniz suyunun artması (bəzi mənbələrdə güclü zəlzələ) nəticəsində batmışdır. Əhali indi Aşağıbaş adlanan yerdə məskunlaşmışdır. Yeni tikilmiş evlərə farsca «nov xanı», yəni «təzə evlər» adlandırılmışdır ki, bu da sonradan Novxanı kimi səslənmişdir.

Masazır Abşeronun qədim kəndlərinin siyahısındadır. Məşhur Masazır duz gölünün sahilində yerləşir. Ərazisi 1634 hektar, əhalisi isə 12198 nəfərdir. Masazır kəndinin tarixi çox az öyrənilib.

 

Məmmədli kəndi Abşeronun nisbətən cavan kəndlərindən sayılsa da, onun yerləşdiyi ərazi haqqında çox qədim mənbələrdə məlumat verilir. Bizim eradan əvvəl yaranmış tarixin atası adlandırılan Heredot Azərbaycana səyahət edərkən «Yanardağ»da olmuş, onun yaxınlığında yaşayış məskəninin olduğunu qeyd etmişdir. Yerli əhalinin dediyinə görə 1112-ci ildə monqol işğalı zamanı cənub bölgələrinə gedərək orada Məhəmmədi, Qasımxanlı, Şahsevənli, Qaradağlı adlı kəndlər salmışlar. Kəndin ərazisi 1174 hektar, əhalisi isə 6195 nəfərdir.

Fatmayı Abşeronun qədim kəndlərindən olsa da tarixi az öyrənilib. Əhalisi 3302 nəfər olmaqla, ərazisi 1043 hektardır. Fatmayı kəndinin adı ilə bağlı iki mülahizə vardır. Birinci fikirə görə kənd yelçəkər ərazidə yerləşdiyi üçün «mehi fəth edən yer» anlamına uyğun «Fatmayı» adlanır. İkinci mülahizəyə görə isə kəndin adı «Fatimi» sözündən, yəni Fatimənin nəslindən olanlar adlanıb.

Görədil Abşeronun orta əsrə aid kəndlərindən olsa da, tarixi az öyrənilmişdir. Görədil kəndinin mənası Gör-Ədil, yəni dağ aşrımı üstündə yer, məkan deməkdir. Kəndin əhalisi 1759 nəfər, sahəsi isə 420 hektardır.

Pirəkəşkül vaxtilə Abşeronun qədim kəndlərindən olub. Kənd uzun müddət Çaylı adını daşıyıb. Əhali əsasən qoyunçuluqla məşğul olub. Lakin 1950-ci illərdən əhali Sumqayıt şəhərinə və Saray qəsəbəsinə köçüb. 1988-ci ildə azərbaycanlılar Ermənistandan deportasiya olunduqdan sonra Nazirlər Kabinetinin 30 avqust 1989-cu il tarixli 361 saylı qərarı ilə Qobustan qoyunçuluq sovxozunun ərazisində 300 ailəyə həyətyanı torpaq sahəsi ayrılıb. Kəndin ərazisi 5200 hektar, əhalisi isə 3085 nəfərdir.

Link to comment
Share on other sites

BALAXANI
Bakının ən qədim 

kəndlərindən biridir. 

Bakının şimal-şərqində, Ab-

şeron yarımadasının ortasın-

da yerləşir. Balaxanının şi-

mal hissəsi "Rzaqulu kəndi", 

cənub hissəsi əhali tərəfindən 

"Canhüseyn məhəlləsi" adla-

nır. 1989-cu ildən başlayaraq, 

qəsəbənin qərb hissəsində 

Yeni Balaxanı adlanan ya-

şayış massivi formalaşma-

ğa başlamışdır.

Картинки по запросу "BALAXANI"

Kəndin adı-

nın mənası Qılman İlkinin 

"Bakı və bakılılar" kitabında 

qeyd olunub: "bala" – yu-

xarı, hündür, "xana" – ev 

deməkdir. Balaxana qədim 

zamanlarda karvansaraların 

giriş qapısı üstündə olan ki-

çik otağa deyərdilər. Bun-

lar yarım mərtəbə şəklində 

olardı. Hazırda belə otaqlar 

Bakının 40 kilometrliyində, 

1439-1440-cı illərdə tikil-

miş Səngəçal karvansarası-

nın və Suraxanıdakı 1713-cü 

ildə inşa edilmiş Atəşgahın 

qapısı üstündə var. XIX əsrin 

70-ci illərindən başlayaraq, 

Balaxanı Bakının əsas neft  çı-

xarma mərkəzlərindən birinə 

çevrilməyə başlamışdır. 1869-

cu ildə Balaxanıda ilk dəfə 

olaraq mexaniki vurma üsullu 

quyu qazılır. Quyudan neft  

çox sürətlə çıxmış və üç gün 

ərzində həmin quyu ətrafı 

neft  gölünə döndərmişdir. 

1873-1878-ci illərdə Balaxa-

nıda 47 belə güclü neft  quyu-

su qazılıb.

Link to comment
Share on other sites

şirkətlər Balaxanıda çoxlu torpaqlar əldə ediblər,  Nobel qardaşları, Rotşild, Rokfeller kimi milyon-çular, rus kapitalistləri mədənlər salıblar. Robert Nobel 1873-cü ildə Bakıya gələrək Balaxanıda neft  istehsalı ilə məşğul olmağa başlamışdır. Artıq XX əsrin əvvəllərində Balaxanıda onlarca yerli və xari-ci neft  şirkətləri və onların mədənləri, karxanaları fəaliyyət göstərirdi. Balaxanıda ilk neft  quyusunun şərəfinə abidə qoyulub. Lakin hazırda bu abidədən iz qalmayıb. Balaxanıda aşağıdakı memarlıq abidələrinin qalıqları vardır.

Картинки по запросу ""Hacı Nəcəfqulu", "Hacı Həsən", "Bala Rza", "Şirəli", "Nurbala" hamamları"

Abidələr. 1385-ci ildə usta Arif tərəfindən inşa edil-miş Hacı Şəlalə abidəsi .Bu abidə kvadrat şəkilli tağ-tavanlı kiçik otaqdan və onun qarşısındakı dərin piştağdan ibarətdir;  1427-ci ildə tikilmiş Şarirağa türbəsi memarlıq baxımından Balaxanı abidələrinin ən qiymətlisi hesab olunur . Xalq ara-sında İmarət adlandırılan bu bina ehtimala görə mehmanxana olmuşdur. Abidə günbəzlə salon-dan və fasaddakı çıxıntılı promoldan ibarətdir. Hər iki bina Abşeron binaları üçün xarakterik olan yo-nulmuş daşdan tikilmişdir; 1636-cı ildə tikilmiş Şah Səfi karvansarayı. Karvansaray İpək Yolunun üstündə olduğundan o zamankı bütün tacirlərin yolu buradan düşüb; XVII əsrdə tikilmiş ovdan; Kəndin cənubundakı "Boq-boqi" adlanan yerin yaxınlığında vaxtilə Suraxanı atəşgahına bənzər abidə olub. Kəndin cənub hissəsindəki köhnə qəbiristanlıqda "Pirə Moulo" piri, kəndin ortasın-dakı böyük tut ağacının yanında olan "Sənqıran" piri olub. Kənddə bir neçə hamam camaata xidmət edib: "Xan qızı", "Hacı Nəcəfqulu", "Hacı Həsən",  "Bala Rza", "Şirəli", "Nurbala" hamamları və s.

Картинки по запросу ""Hacı Nəcəfqulu", "Hacı Həsən", "Bala Rza", "Şirəli", "Nurbala" hamamları"

  • Thanks 1
Link to comment
Share on other sites

BİLƏCƏRİ

image.jpeg.b5a1a5333c27eab006232e7cc8338c23.jpeg

 

Biləcəri qəsəbəsi Bakının qədim   kəndlərindəndir. 1936-cı ildə qəsəbə statusu  almışdır. Tarixi mənbələrin məlumatına əsaslanan tədqiqatçılara görə, yaşayış məntəqəsinin etnoto-ponim olub, türkdilli xəzərlərin bələncər tayfasının adını əks etdirir. Bələncərlərin Azərbaycana  miqrasiyası Sasani şahı I Xosrov Ənuşirəvanın  (531-579) Azərbaycana köçürdüyü xəzərlərlə və 

VIII əsrin əvvəllərində ərəb əmiri Cərrah ibn Abdullahın Xəzər ölkəsinə hücum edərək onun üç  paytaxt şəhərindən Arana xeyli əhali köçürməsi ilə əlaqələndirilir.

image.jpeg.6ed7ea619d8feb3862fd256181f88035.jpeg

Yaşayış məntəqəsinin coğrafi mövqeyinə əsaslanan digər tədqiqatçılar  isə bu toponimi qədim türk dillərindəki belen (aşırım, alçaq dağ) və cərcəri (sıldırım, yarğan) komponentlərinin birləşməsi kimi "Aşırımlı  yarğan"mənasında izah edirlər. Başqa bir etimolo-giyaya görə "Biləcəri" sözü "hərbi şəhər" deməkdir. 

 

Картинки по запросу "BİLƏCƏRİ"

Link to comment
Share on other sites

BİLGƏH

image.jpeg.ac1b5927e335dc27f88061c96178a51a.jpeg

Bilgəh vaxtilə Bakının qədim kəndlərindən  biri olub. Bilgəh sözünün mənası "Piləgah"  sözü ilə bağlanır, mənası "ipək hazırlanan yer,  ipək yeri" anlamına gəlir. Görünür, vaxtilə burada çox əski zamanlarda barama becərirmişlər.  Bilgəhdəki qayaüstü təsvirlər hələ orta əsrlərdə  burada şəhər mədəniyyətinin inkişafından xəbər verir. Bilgəhdən keçən Avropa səyyahları da xatirələrində bu kəndin adını çəkirlər. Orta əsrlərə aid abidələrin bu günə qədər qalan qalıqları da 

bu qədim yaşayış məskəninin şərəfl i keçmişindən xəbər verir.

image.jpeg.f81a5cca2ceaa9e561e997bdd54e8846.jpeg

Əhalisinin sayı təqribən 11 mindən çoxdur. Tarixi abidələrlə zəngin olan Bilgəhdə vaxtilə xalçaçılıq, ipəkçilik, toxuculuq inkişaf etmişdir. Əncir, üzüm, nar və püstə bağları həmçinin 

geniş zəfəran plantasiyaları ilə zəngin olmuşdur. Bilgəh tarixən həm də liman şəhəri kimi fəaliyyət göstərmişdir.

Link to comment
Share on other sites

BİNƏQƏDİ

Картинки по запросу "BİNƏQƏDİ"

Binəqədi Bakının ən qədim və böyük  kəndlərindən biridir. Adının mənası haqqında konkret fikir olmasa da, arxeoloji qazıntılar zamanı əldə edilən nadir tapıntılar əsasında  bu kəndin binədən qədim olduğu sübuta yetmişdir. Hələ ötən əsrin 40-cı illərində Binəqədi 

Картинки по запросу "BİNƏQƏDİ"

yaxınlığında qədim kərgədanın elm aləminə  məlum olmayan skeleti tapılmışdır. Tarixçi-alim  R.İmaməliyev yazırdı ki, əldə edilən nadir tapıntılar əsasında Azərbaycan tarixşünaslığı və arxeologiyası dünyada ilk dəfə olaraq IV dövr faunasını müəyyənləşdirə bilmişlər. Elm aləmində nəsli  kəsilmiş heyvan qalıqlarının çoxluğuna və növ  müxtəlifl iyinə görə Amerika Birləşmiş Ştatlarından  sonra ikinci yerdə Azərbaycan dayanır. "Binəqədi  faunası" dünya təbiətşünasları arasında çox məşhur  bir terminə çevrilib.

Link to comment
Share on other sites

BİNƏ

Картинки по запросу "BİNƏ"
Şəhər tipli qəsəbədir. Mərdəkan qəsəbəsinə  gedən yolun sağında yerləşir. Məskunlaşma  baxımından Abşeronun ən cavan yaşayış  məntəqəsidir. Burada XVII əsrin ortalarından  etibarən əhali daimi olaraq məskunlaşmağa başlamışdır. Bakı şəhərinin Xəzər rayonunun inzibati ərazi vahidliyinə daxil olan Binənin ərazisi 3150 kv. km-dir. Yerli əhali ənənəvi olaraq heyvandarlıq, 

əkinçilik, son onilliklərdə istixana təsərrüfatı (gül,  pomidor, xiyar becərilməsi) ilə məşğul olmuşdur. 

Картинки по запросу "BİNƏ"

Qəsəbə ərazisində bir neçə ictimai və dini abidələr mövcuddur. Bunlardan 1814-1815 və 1878 - 1879- cu illərdə inşa olunan iki el hamamını, 1877-ci ildə tikilən Hacı Ərəb və 1916-cı ildə istifadəyə verilən  Mövsüm Səlimov məscidini qeyd etmək olar.

Link to comment
Share on other sites

BÜL BÜLƏ

Картинки по запросу "bülbülə qəsəbəsi"

Abşeronun qədim yaşayış məntəqələrindəndir. Bülbülədə orta əsrlərə dair bir sıra abidələr, o cümlədən 1624-cü ildə 

tikilmiş Şeyx Nəcməddin məscidi var. Bülbülə kəndində bir sıra tarixi abidələr olmuşdur. Bunların arasında  "İmamzadə"xüsusi yer tutur. Bülbülə  "İmamzadə"sində beşinci İmam Mühəmməd Baqirin övladı Mühəmməd Sadiq, onun xanımı, həmçinin nökəri də dəfn olunmuşdur. Onların Bülbülə torpağında dəfn olunması bu torpağın müqəddəsliyini bir daha təsdiq etmiş, onların  dəfn olunduğu yer bu günə qədər ziyarətgaha  çevrilmişdir. Kərbalayı Ağabalabəy Bakıxanov 

Azərbaycanın böyük mütəfəkkir şairi və alimi  Abbasqulu Ağa Bakıxanovun qardaşı oğludur.  Kərbalayı Ağabalabəyin adı ilə bağlı olan Kərbalayı  Ağabalabəy məscidi 1850-1860-cı illərdə tikilmişdir. Qəriblər məscidi Bülbülənin yuxarı hissəsində 

Lahıclar məhəlləsində yerləşir. Məscid 1915-ci ildə  Seyid Baxış Seyid Nurbaxış oğlunun rəhbərliyi ilə  suraxanılı usta Məşədi Dadaş tərəfindən tikilmişdir. Salam təpəsi Bülbülə ilə Bakıxanov qəsəbəsi sərhədində yerləşən  həmşəhərli qəbiristanlığı adı ilə tanınan ərazinin ən hündür sahəsində  yerləşir. İrandan Bakıya işləməyə  gələnlər dünyalarını dəyişdikləri zaman bu ərazidə dəfn olunurdular,  buna görə də bu yer xalq arasında  həmşəhərli qəbiristanlığı kimi tanınırdı.

Картинки по запросу "bülbülə qəsəbəsi"

Deyilənlərə görə, Bülbülə  kəndinin günçıxan tərəfindən  olan kəndlərdən zəvvarlar Məkkə,  Kərbala və Məşhəd şəhərlərinə  ziyarətə gedərkən bu təpədə  ayaq saxlayar, Bülbülədə olan  "İmamzadə"yə salam verərdilər. Çovuş ziyarətnamə oxuyub qurtardıqdan sonra isə xudahafizləşərdilər.  Ziyarətdən qayıdan zaman da onlar bu təpədə ayaq saxlayar, Bülbülə  "İmamzadə"si ilə salamlaşardılar. Ziyarətə gedən  zəvvarları yola salanlar onları bu təpədən ötürüb evlərinə dönərdilər. Beləliklə, xalq arasında  bu təpənin adı Salam təpəsi adlanırdı. Bülbülədə  4 hamam var idi:

1. Əlican və Vəlican hamamı

2.  Hacı İsgəndər hamamı

3. Razaq hamamı

4. Almas hamamı.

 

Link to comment
Share on other sites

Əlican və Vəlican hamamı 1902-ci ildə Məşədi Vəlican tərəfindən tikilmiş, hamamın dörd günbəzindən hal-hazırda ikisi qalmışdır. Bülbülə yaşayış mərkəzi özü də qədim oğuz  məskənidir. "Bülbülə" sözünün mənşəyi haqqında  aşağıdakı rəvayətlər mövcuddur:

1. Bülbülə şorunun ətrafında şirin sulu bulaqlardan birini "pül-pül" adlandırmışlar.

2. Başqa bir rəvayətdə isə deyilir ki, eramızdan əvvəl təxminən 335-325 illər  arasında Makedoniyalı İsgəndər Zülqərneyn öz  qoşunu ilə Bülbülə torpaqlarından keçən zaman  palçıq, bataqlıq olan yerlərdə əziyyət çəkmiş və bu  yerlərə "buli-buli" demişlər.

3. Başqa bir rəvayətə görə isə "Bülbülə" sözü burada olan bülbüllərin  çox olması ilə əlaqələndirilir.

Картинки по запросу "bülbülə qəsəbəsi"

Bütün bu yazılardan  Bülbülə kəndinin dəqiq yaşını müəyyən etmək olmasa da, məlum olur ki, bu kənd qədim tarixə malik olmuş və müqəddəs yer kimi tanınmışdır. Bu  fikir hal-hazırda kənddə yaşayan əhalinin müxtəlif  yerlərdən gəlməsini də təsdiq edir. Kənd əhalisinin əsas məşğuliyyəti xalçaçılıq, misgərlik, daşyonan,  dabbaqlıq, maldarlıq, əkinçilik, bağbanlıq, qalayçılıq və s. olmuşdur

Edited by Behruz Veliyev
Link to comment
Share on other sites


ZİRƏ

Картинки по запросу "ZİRƏ kəndi"

“Zirə" toponimi fars mənşəlidir, "çökəklikdə  olan yer" deməkdir. Xəzər Dənizindəki adalardan biri narın qumla örtülmüş Qum adasıdır.  Keçmişdə ona "Qum zirə" deyirdilər. "Zirə" ada  deməkdir. Bakı ətrafındakı Zirə kəndinin adı da  bu sözdən götürülmüşdür. Bu gün bir çoxlarının  "Nargin" və "Vulf " adlandırdıqları adalara əvvəllər  "Daş zirə" və "Böyük zirə" deyirdilər. Mənası aydındır: daşlı ada və böyük ada. Daş zirə qayaaltı  adadır, Böyük zirə isə Bakı arxipelaqında ən böyük adalardan biri hesab olunur. Bəs bu adalar nə üçün "Vulf " və "Nargin" adlanır?

Картинки по запросу "ZİRƏ kəndi"

Rus dənizçiləri  Abşeron yarımadasına yaxınlaşanda digər adalar  arasında Daş zirəni və Böyük zirəni də görürlər. Lakin bu adalar xəritələrdə göstərilməmişdi. Onların  Baltik dənizindəki Vulf və Nargin adalarına oxşarlığını görən dənizçilər xəritədə yeni qeydlər edirlər.  O vaxtdan bəri Baltik və Xəzər dənizlərində eyni  adlı adalar mövcuddur. Zirənin Tunc dövrünə aidliyi sübut edilmişdir. Qəsəbədə müxtəlif əsrlərə  aid qəbiristanlıq, məscid və s. abidələr var. Maraqlıdır ki, Zirə təkcə Abşeronda deyil, bütün  Azərbaycanda qarpızı ilə məşhurdur. Tarixi çox qədimdir. Daş kitabələr, qədim qəbirlər buna əyani  sübutdur. 1859-1864-cü ilə olan məlumata əsasən  Bakı quberniyasının Bakı qəzasının Zirə kəndində  166 evdə 426 nəfəri kişilər, 398 nəfəri qadınlar  olmaqla 824 nəfər şiə Azərbaycan tatarı yaşayırdı. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika  Komitəsinin 1 yanvar 2012-ci il tarixinə olan rəsmi  məlumatına əsasən Zirə qəsəbəsinin 11.5 min  nəfər əhalisi vardır. Bir çox tanınmış şəxsiyyətlər, o cümlədən Mirzə Bala Məmmədzadə bu qəsəbənin  sakini olub.

Link to comment
Share on other sites

Milli düşüncəmizin carçısı

image.jpeg.68f555ec1d1203d2dfc58264ccab92af.jpeg

Ötən əsrin əvvəlində xalqımızın istiqlal uğrunda mübarizəsində ön sıralarda olan, bu yolda fədakarlıq edən ziyalılarımızdan biri də tanınmış jurnalist, şair və yazıçı Mirzə Bala Məmmədzadə olub. O, düşdüyü mübarizə yolunda sonadək əzmini itirməyib, doğma yurduna həsrət qalsa da, vətəndən uzaqlarda milli düşüncə naminə yazıb-yaradıb.

 

Mirzə Bala Məmmədzadə 1898-ci il avqustun 13-də Bakının Zirə kəndində balıqçı ailəsində dünyaya göz açıb. Ailəsi sonradan şəhərin Çəmbərəkənd adlanan məhəlləsində məskunlaşır. 1907-1911-ci illərdə rus-tatar məktəbində oxuyur, sonra görkəmli maarifçi Həbib bəy Mahmudbəyovun açdığı məktəbdə təhsilini davam etdirir. Burada ərəb və fars dillərini mükəmməl öyrənir. İti zəkası, aydın nitqi və gözəl davranışı ilə tay-tuşlarından seçilir, erkən çağlardan bədii yaradıcılığa meyl edir. Müntəzəm olaraq mətbuatda publisistik yazıları və şeirləri dərc olunur.

 

ardı burada

Link to comment
Share on other sites

ƏMİRCAN

image.jpeg.5aced73086e93b75953ac4d1e2edab19.jpeg

Əmircan Bakının qədim kəndlərindən  sayılır. A.Bakıxanov "Gülüstani-İrəm"  əsərində öz doğma kəndinin adını "Əmir Hacan" 

yazmışdır. Tədqiqatçılar bu fikrə istinad edərək  Məkkə ziyarətinə gedən zəvvarlara başçı təyin  edilənə "Əmir Hac" deyilişini kəndin adına şamil  ediblər. "Əmir Hac" ərəb sözü olub, tərcüməsi  "Hacılar əmiri" deməkdir. Əmir sözünün lüğəti  mənası "böyük, başçı, bəy" deməkdir. Doğrudur,  yerli əhali kəndi Xilə adlandırır. Xilə kəndinin ərəb  xilafəti zamanı sahibi, böyük mülkədar Əmir  Nizaməddin XIV əsrdə Bakı mahalında çox  məşhur və hörmətli şəxs olub. Vaxtilə Əmircan  xalçaları dünyada məşhur olubdur. Üləmaların,  ruhanilərin, məşhur söz-sənət ustalarının ana  yurdu sayılan Əmircan öz abidələri, məscid və  minarələri ilə də tanınır. Kəndin qədim adı Xilə  olub, sonradan isə dəyişdirilib Əmircan qoyulub.  Rəvayətlərə görə, çox qədim zamanlarda burada  Hillə qəbiləsi yaşayıb (bəzi mənbələrdə onlara Xilə  tayfaları deyilir), kəndin əvvəlki adı da buradan  götürülərək Xilə adlandırılıb.

Картинки по запросу "ƏMİRCAN"

Ehtimal ki, Abşerondakı Xilə kəndi İraqdakı Hillənin adı ilə adlandırılıb. Belə ki, burada məhz həmin yerdən gəlmiş və  sonradan türklərlə qaynayıb qarışmış ərəblər  məskən salıb. Lakin ərəblər də bu yerin ilk sakinləri  deyildilər. Abşerondakı Xilənin qədim əhalisi  haqqında burada skiflərin yaşadıqlarını təsdiq edən  arxeoloji tapıntılar xəbər verir. Kənddə qədim  məscid, ovdan və hamamlar, mavzoley, atəşgah var.  Nizaməddin məscidi (Moltan piri) XIV əsrə  aiddir. Məscid dəfələrlə müxtəlif dövrlərdə bərpa  edilib. Məscidin qapısının üstündə ərəbcə yazılıb:  "Bu məscidi Əmir Nizaməddin – "Əmir həc"  böyük mülkədar Fəxrəddin Qutluqşah oğlu  tikdirib". XVII-XVIII əsrlərdə kənddə bir neçə  məscid tikilib. Bunlardan Binyətdilər məscidini  göstərmək olar. Bu məscid 1904-cü ildə Binyətin  özü tərəfindən şəxsi vəsaiti hesabına tikilib və  məscid onların nəslinin adı ilə adlandırılıb. Bu  məscidlər mədəniyyət abidəsi kimi qorunur. 

 

Link to comment
Share on other sites

1908-ci ildə milyonçu Murtuza Muxtarovun  vəsaiti hesabına kənddə başqa bir məscid inşa  olunub. Əmircanda digər Bakı milyonçusu Şəmsi  Əsədullayev də məscid tikdirib, amma həmin  məscid sonralar dağıdılıb. Kənddə XIV əsrə aid  "Göyçək pir"i və "Əmir-həc mavzoleyi" də tarixi  abidə kimi mühafizə olunur. Əmircanın qədim  tikililərindən danışarkən ovdanlardan da söz  açmaq lazımdır. Ovdan yağış, suxur və kəhriz  sularını toplamaq üçün qədimlərdə tikilən su  təchizatı qurğusudur. Xilə yolu üstündə bir neçə 

ovdan olub. Bakıxanov dağı üstündə hal-hazırda dörd su ovdanı var.

image.jpeg.0fbf7a44a93654e18d5951787bd55865.jpeg

Əmircanın şərq hissəsində  qədimdə içində kəhrizlər olan ovdanlar olub. Kəndin yuxarı hissəsində, 232 saylı məktəbin  yaxınlığında qədim bir ovdan qalmaqdadır. Bu  ovdana "Bakirə qız ovdanı" deyirlər. Rəvayətə görə,  qız nişanlı olan zaman adaxlısı ölür. Qız adaxlısının  xatirəsini əbədiləşdirmək üçün birinci dəfə  görüşdükləri və ona su verdiyi yerdə ovdan  tikdirib. Kənddə bir neçə bulaq var. Bu bulaqların  bəziləri şirin və kəmşirin, bəziləri isə şorsuludur.  Bulaqların müalicəvi əhəmiyyəti də var.  Əmircanda "Qızlar hamamı" və "Məşədi Xəlil  hamamı" vaxtilə sakinlərə xidmət edib. XVII əsrdə  indiki Bakıxanov küçəsində kükürdlü isti su  çıxırmış. Burada "Qızlar hamamı" tikilib. İndi də  hamamın xarabalıqları qalmaqdadır. Su isə  tibbi-müalicəvi yer kimi 1962-ci ildən fəaliyyət 

göstərir. Əmircanın Suraxanı küçəsindəki  həyətlərdə çoxlu şirin su quyuları qalır. XIX-XX  əsrin əvvəllərində salınmış neft  mədənlərinə və  sənaye obyektlərinə, Sabunçu, Ramana, Suraxanıya Əmircandan arabalarla şirin su daşınırmış.  Kəndin ərazisindən iki qədim yol keçir. Dərxilə  karvan və araba yolu qədim tarixin izi olaraq bu  gün də qalmaqdadır. Keçmişdə insanlar bu yolu  Abşeron yarımadasının ortasından salıblar.

 

Bu yol  Pirallahıdan Bakıya qədər XIX əsrə kimi yeganə  yol olub. Əmircan kəndinin hər məhəlləsində  bəqərə dəyirmanı olub. XIX əsrin ikinci yarısında  kənddə buxar maşını ilə işləyən dəyirman varmış.  1896-cı ildə isə mühərrikli dəyirman işə salınıb.  Əmircan kəndinin ərazisi olan Bakıxanov dağının  altında bir mağara var. Buraya 200-dən çox adam  sığırmış. Rəvayətə görə, rus işğalçı qulduru vaxtilə  Bakıya soxulanda öz quldurları ilə bir müddət  həmin mağarada gizlənib. Sonradan bu yer uzun  illər onun adı ilə bağlı olub. 1932-ci ildə kəndin  mərkəzində qədim bir qəbristanlıq sökülüb.  Söküntü zamanı qəbiristanlığın yeddi mərtəbədən  ibarət olduğu aşkarlanıb. Qəbirstanlığın dörd üst  mərtəbəsində islamaqədər dövrdə basdırılan  insanların qalıqları aşkarlanıb. Alt qatlarda isə  atəşpərəstlik və ondan əvvəlki dövrdə basdırılan  insanların qalıqları olub. Lap alt qatlarda bir  qəbirdə iki skelet aşkarlanıb. Qədim Əmircanda  atəşpərəstlik mövcud olub, oda sitayiş edilib. Yerli  sakinlərin danışdıqları rəvayətə görə Makedoniyalı  İsgəndərin Azərbaycana yürüşü zamanı Əmircan  ərazisindəki Atəşgah dağıdılıb. İrandan qovulmuş  atəşpərəstlər 636-cı ildə Atəşgahı bərpa ediblər. 7 il  sonra ərəb xilafəti zamanı məbəd yenidən dağıdılıb. Sonralar yenə də atəşpərəst hind tacirləri  Atəşgahı bərpa edib, orada ibadətlə məşğul olublar. 

 

Link to comment
Share on other sites

Əmircanda neft  quyuları qazılarkən çox dərin  qatlarda nəsli kəsilmiş heyvan sümükləri tapılıb.  Burada mağara şiri, mağara ayısı, kərgədan,  canavar, tülkü, at, öküz, dəvə və maral  sümüklərindən ibarət bütöv bir qəbiristanlıq aşkar  edilib. Bu qədər böyük sümük yığını qədimdə  burada ehtimal ki, göl olduğunu və müxtəlif  heyvanların su içmək üçün buraya gəldiyini  göstərir. Əmircanda Şor adlanan böyük göl var. Bu  göl Bülbülədən Əmircanın bütün hissəsi ilə Zığ  dağının ətəyinə qədər uzanır. Şor ərazisində ağ və  göy gilabi çıxırmış. Bu sabunu əvəz edirdi. Şəhər  əhalisi ağ və göy gilabidan sabun yerinə paltar,  palaz, xalça yumaq üçün istifadə edirmiş. 1935-ci  ildən sonra Şorda suyun səviyyəsi qalxıb və bura  böyük gölə çevrilib. XX əsrin əvvəllərinə qədər bu  göldən məişətdə istifadə edilən duz yığırmışlar.  Hər ilin iyul ayı duz yığımı mövsümü imiş. Abşeronun bir çox kəndlərindən duzu toplamaq üçün  buraya gələrmişlər. Sonradan həmin duzu gəmilərə  yükləyib Rusiya, Həştərxan, Türkmənistan, İran və  başqa ölkələrə göndərirmişlər. XX əsrin 20-ci  illərindən sonra duzun keyfiyyəti pisləşib, ondan  daha istifadə etməyiblər.

Картинки по запросу "ƏMİRCAN"

Əmircanda əhali həmişə  təsərrüfatla məşğul olub. Həyətlərdə təsərrüfat  işləri görülərkən, quyular qazılan zaman çoxlu  qədim məişət əşyaları, sümüklər, küplər, zinət  əşyaları, pullar, silahlar hətt a heykəllər də tapılıb.  Vaxtilə Əmircanda böyük taxıl sahələri mövcud  olub. Kəndin varlı nəsillərindən olan Hacı  Hacıbaba, Hacı Bəbir, Hacı Yusifin geniş əkin  yerləri olub. Kənddə suvarma sistemi olmadığı  üçün dəmyə taxıl əkilirmiş. Əmircan əhalisi həm  də bağçılıq və bostançılıqla məşğul olub. Kəndin  Şor tərəfi deyilən hissəsində böyük bağlar varmış.  Burada əncir, üzüm, nar, püstə, heyva, ərik və s.  meyvə ağacları olub. Bostançılıqda qarpız, yemiş  və digər tərəvəz bitkiləri yetişdirilib. Bu kənddə ən  qiymətli bitkilərdən olan zəfəran da yetişdirilib.  Sonralar tədricən əhalinin bu məşğuliyyət sahələri  tənəzzülə uğrayıb. 1843-cü ildən başlayaraq  Əmircanın əkin yerlərində neft  mədənləri salmağa  başlayıblar. Ancaq hazırda qismən də olsa, kənddə  təsərrüfatla məşğul olanlar var. Deyilənə görə,  kəndin varlı adamları Hacı Hacıbaba və Hacı  Bəbirin dəvələrinin sayı minə yaxın imiş. Onların  böyük taxıl zəmiləri var imiş. Dəvə karvanları ilə  bu taxılı Kərbəla, Nəcəf və Məkkəyə aparırmışlar.  Əmircanda bir neçə xalça karxanası və dabbaqxanalar var.

 

Link to comment
Share on other sites

Картинки по запросу "ƏMİRCAN"

 

Burada toxucular, papaqçılar, dulusçular,  dərzilər fəaliyyət göstərib. Əmircan xalçaları "Xilə  Buta" və "Xilə əfşan" dünyanın hər yerində  məşhurdur və dünyanın bir çox muzeylərində  saxlanılır (Məsələn, Moskva Dövlət Tarix  Muzeyində). Əmircan öz qutablari ilə də çox  məşhurdur (Xilə qutabı). XIX əsrin axırı XX əsrin  əvvəllərində kənddə 2 bazar olub. Onlardan biri  Əmircanın mərkəzində "Meydan yeri" idi. Bu,  gündəlik bazar idi. Bu bazarda ərzaq malları,  göyərti, yerli bağların meyvəsi, yerli sənətkarların  hazırladıqları məhsullar bir-biri ilə dəyişdirilirmiş.  İkinci bazar Əmircan yolu üstündə indiki Suraxanı  küçəsində yerləşən "Həft ə bazar" idi. Bu bazarda  həft ədə bir gün böyük alver olurmuş. İndi də bu  bazar Bakının yeddi kəndini birləşdirən bazar  olaraq qalır. XIX əsrin sonları XX əsrin  əvvəllərində Abşeronda Əmircan "xozeyinlər"  kəndi kimi məşhur olub. Neft çıxarmada  işləyənlərin də çoxu əmircanlılar olub. Bu ərazi  daim ağ neft i ilə tanınıb.

Картинки по запросу "ƏMİRCAN"

O dövrdə yerli sahibkar  Cavad ağa Əmircanın yuxarı hissəsində ağ neft   zavodu tikdirib. Beləliklə, kənd əhalisinin  həyatında dəyişikliklər əmələ gəlib. Neft  quyuları  qazılır, yollar çəkilir, müxtəlif texniki avadanlıqlar  emalatxanaları meydana gəlir, buxarxanalar,  yaşayış evləri, kazarmalar tikilməyə başlayırdı. Bu,  həmin dövr idi ki, Hacı Zeynalabdin Tağıyev,  Şəmsi Əsədullayev, Musa Nağıyev, Murtuza  Muxtarov kimi varlı adamlar meydana gəlmişdi.  Neft çıxarma sahəsində dərinlik nasoslarının  tətbiqi əmircanlı ustalara XIX əsrin 80-ci illərindən  məlumdur. Həmin dövrdə Abşeronun bütün  kəndlərində Əmircanın qocaman neft  ustaları  böyük şöhrət qazanmışdılar (Hacı Heybətqulu,  Cəbrayıl Əyyuboğlu, Əlimədət Muradəlioğlu,  Həmzəli Fətəlioğlu). 1866-cı ildə sahibkar  Mirzəyev Atəşgah yanında qüvvətli ağ neft  zavodu  tikdirib. Bu zavodda hər birinin 100 pud tutumu  olan qazanlar quraşdırılıb. Neft  sənayesinin inkişafı  ilə əlaqədar kəndin kənarında Hümbət adlı  sahibkarın mədən avadanlığı, alətlər və onları təmir  edən emalatxanası olub. Həmin emalatxana  1920-ci ilə qədər işləyib, inqilabdan sonra fabrik- zavod məktəbinə çevrilib. Hazırda orada geofizika  zavodu fəaliyyət göstərir.

image.jpeg.92ad97c9f274e6fc53c7221724d77cca.jpeg

Link to comment
Share on other sites

  • 2 weeks later...

ƏHMƏDLİ

Картинки по запросу "Əhmədli qəsəbəsi (Kənd Əhmədli"

Əhmədli qəsəbəsi (Kənd Əhmədli,  Əhmədli kəndi də adlandırılır) qədim  Bakıətrafı 40 kənddən biridir. Qədim Əhmədli  kəndinin tarixi 3 mərhələyə ayrılır. Birinci  mərhələ, 11-ci yüzilliyin ortalarında Şirvanşahlar  dövlətinin Səlcuq İmperiyasının təsirinə düşdüyü dövrdən başlayır. Səlcuq sultanı Toğrul bəyin  (1040-1063) hakimiyyəti zamanı Azərbaycan  ərazisində məskunlaşmağa başlayan səlcuq tayfalarından bəziləri məhsuldar torpaqlar axtararaq  Abşeron yarımadasına, eləcə də indiki Əhmədli 

kəndi ərazisinə gəlib çıxırlar. Onlar burada yaşa- yış məskənləri salmış, mədrəsə, məscid, hamam və  bir çox əhəmiyyətli obyektlər inşa etmişlər. Həmin  məscid və hamam 20-ci əsrə qədər müxtəlif dağıntılara məruz qalsa da, dəfələrlə təmir və bərpa  edilmiş və günümüzdə də fəaliyyətlərini davam  etdirirlər. Bu dövrdə kəndin necə adlanması bəlli  deyil. Kəndin tarixinin ikinci mərhələsi, 16-cı əsrin  əvvəllərində Azərbaycanda Səfəvi hakimiyyətinin  yayılması dövründən başlayır.

Картинки по запросу "Əhmədli qəsəbəsi (Kənd Əhmədli"

Məşhur səfəvi tayfalarından olan şahsevənlərdən Mahmud və Əhməd  adlı iki varlı maldar qardaş öz tayfalarıyla birgə qış  otlaqları tapmaq məqsədilə bu yerlərə gəlmiş və  həmişəlik burada məskunlaşmışlar. Tezliklə kənd  əhalisi arasında böyük hörmət və üstünlük qazanan Şahsevənlər kəndi tayfa başçısı böyük qardaş Əhmədin şərəfinə "Əhmədli" adlandırırlar. Bununla razılaşmayan Mahmud böyük qardaşına qarşı  çıxır və öz tayfasını ayıraraq kəndin digər hissəsinə  köçürür. Mahmudun tayfasının yaşamağa başladığı ərazi isə "Mahmudlu" adlanmağa başlayır. Lakin  çox cəkmədən bu iki hissə yenidən birləşir və kənd  ağsaqqalları kəndin böyük qardaş Əhmədin adını  daşımasına qərar verirlər. Həmin vaxtdan bu günə  qədər Əhmədli kəndinin adı dəyişmədən qalmaqdadır. Əhmədli tarixindəki üçüncü mərhələ isə   Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti illərinə təsadüf  edir. Əhmədli kəndi 1936 – cı ildən şəhər tipli  qəsəbə statusunu alır.

Link to comment
Share on other sites


KÜRDƏXANI

image.jpeg.4d91cb1aa2f15ea791d83e389b4738c3.jpeg

Kürdəxanıda yaşayışın iki min ildən bəri  mövcud olduğu ehtimal edilir. Bunu yer  üstü aşkarlanan məişət səciyyəli müxtəlif gil-saxsı 

qab nümunələri, mis, tunc, dəmir materiallarından istehsal olunan təsərrüfat alətləri aşınmaya məruz qalmasına baxmayaraq, bu və ya digər  dərəcədə formasını qoruyub saxlayan soyuq silah  nümunələri, habelə orta əsrlər dövrünü əhatə edən  və köhnə qəbiristanlıqdan tapılan, düzəldilmə tarixi 900 il əvvələ gedib çıxan qəbirüstü sinədaşı,  inşaat dövrü XV əsrin 40-cı illərinə təsadüf olunan xanəgah – zaviyə, təqribən bu zamanda tikilən m məscid binası, bəzi ehtimallara görə XVII əsrin yadigarı olan hamam və sair də təsdiq etməkdədir.  "Kürdəxanı" sözünün bir neçə izah variantı da  mövcuddur. Bir ehtimala görə, coğrafi

məfhum "kord//korda//kordə" sözündən və "xanı" topomorfantından yaranmışdır və "bıçaq düzəldilən yer" mənasını verir. İkinci gümana görə, guya  vaxtilə yaşayış məskənini üç tərəfi su olubmuş  və cəzirə, yarımada şəklində imiş. Məhz coğrafi məkana görə bu yer "Kürdəxanı" adlanmışdır.  Kürdəxanıda bir çox tarixi abidələr buranın qədim  yaşayış məskəni olmasını sübut edir. Qəsəbənin 

mərkəzi küçələrinin birində Hacı Zeynal hamamı  vardır. Hamam XVII əsrin əvvəllərində tikilmişdir və o zamandan fəaliyyət göstərmişdir. Daha birhamam isə Cəfərqulu hamamıdır. Onun əsası XII əsrdə Bakı şahlarının biri tərəfindən qoyulmuşdur. Kürdəxanının təzə qəbiristanlığında yerləşən məscidin tikintisinin isə Qız Qalasının tikintisi ilə  eyni dövrə təsadüf etdiyi bildirilir. Kürdəxanıda   mövcud qalalardan tikintisi nisbətən yaxın  dövrlərə təsadüf edəni Yamin qalasıdır. Əfsanəyə  görə, Yamin adlı bir gənc şəxs günlərin bir günü  ruhi xəstəliyə tutulur. Kənd camaatının ona verdiyi sədəqəyə gedib daş alır və qala tikməyə başlayır.

Link to comment
Share on other sites

Məqsədi o idi ki, öldükdən sonra bu dünyada  ondan bir iz qalsın. Tikilən qalaya onun adı qoyulur. Kəndin Dadaş Vasif küçəsində Bakı xanının mülkü olub. Lakin həmin mülk indi baxımsız  vəziyyətdədir. Qəsəbədə müasir tipli poliklinika, m internet kafe,ç H.Ağaverdiyev adına 113 saylı orta  məktəb, 366 saylı uşaq bağçası, 33 saylı poliklinika, mədəniyyət evi, muzey, 2 kitabxana, rabitə 

şöbəsi, klub, notariat və VVAQ idarəsi, su idarəsi,  işıq idarəsi, 2000 abonentlik ATS fəaliyyət göstərir.Kürdəxanının bir çox tarixi adət-ənənələri vardır ki, onlar indi də qorunub saxlanılmaqdadır. Məsələn, qəsəbənin əsas məhəllələrində bir ağsaqqal oturardı. Hörmət əlaməti olaraq buradan  uşaqlar keçməzdi. Bu adət indi də var. Qəsəbədə  xınayaxdı mərasimindən sonra paltarkəsdi adlı bir  qonaqlıq olardı. Burada kişilər, heç kiçik yaşlı oğlan uşaqları da iştirak etməzdi. Mərasimdə gəlinin  geyiminin uc hissəsi kəsilərdi və toy olana qədər  qayınanada qalardı. Təəssüfl ər olsun ki, bu adət  indi yoxdur və ya az hallarda gerçəkləşir. Toyun sabahısı bəy evində ziyafət olardı. Kişilərə həyətdə,  qadınlara və uşaqlara evdə yemək verərdilər.

Картинки по запросу "KÜRDƏXANI"

Bəzi  bölgələrdə buna üçgünlük, toysabahı və s. deyərlər.  Kürdəxanı inzibati cəhətdən Sabunçu rayonuna daxildir. Bakının şimal hissəsində yerləşir.  Ərazisi 27.3 kv.km-dir.Pirşağı, Maştağa, Nardaran,  Bilgəh,Məhəmmədi, Zabrat, Savxoz kəndləri ilə  sərhəddir. İqlimi isti-mülayimdir. Hava kütlələri  xəzri (şimal) və gilavar (cənub) tərəfdən gəlir. Kənd  dənizin sahilində olduğu üçün, əsasən, ən çox soyuq hava kütlələri burada fəaliyyət göstərir. Normal temperatur 10-20 dərəcədir. Bakının, Abşeron yarımadasının ən böyük yüksəkliyi məhz Kürdəxanıda  yerləşir. Kürdəxanıda palçıq vulkanları mövcuddur.  Təbiətinə görə də Kürdəxanı digər yerlərdən seçilir.  Kürdəxanı ətrafında tülkü, canavar, çaqqal, ayı, bayquş və s. heyvan və quş növlərinə rast gəlinir.

Link to comment
Share on other sites

 

GORADİLКартинки по запросу "Goradil kəndi"

Goradil kəndi Novxanı və Fatmayı bağlarının yaxınlığında yerləşir. Bakı şəhərindən  25 kilometr aralıda yerləşən Göradil kəndi  Azərbaycanın ən qədim yaşayış məntəqələrindən  biridir. Bu ərazidə əhalinin məskunlaşmasının III  əsrə aid olduğu bildirilir. Göradil kəndi Abşeron  yarımadasının ən dilbər güşələrindəndir. Əsl adı  Horadil olub bəzi tədqiqatçılara görə, toponim tat  dilindəki oura (qala) və ərəb dilindəki tel (təpə)  sözlərindən olub, "qala təpəsi" mənasındadır.  Həmin yaşayış məntəqəsinin vaxtı ilə Biləcəri və  Masazırdan köçüb gəlmiş ailələr tərəfindən yaylaq  yeri üçün salındığı bildirilir. Bir müşahidəyə görə,  Goradil Goranboy tayfa adı ilə əlaqədar yaranıb.  Digər müşahidəyə görə, "goran" sözü monqol-türk  dillərindən olub, "düşərgə", "qoşun", "müharibə"  edən tərəf deməkdir. Qədimdə bu kənd yuxarı və aşağı məhəllədən ibarət olub. Yuxarı məhəllə  Əhmədlilər, aşağı məhəllə Səhərbəylilər, kəndin  orta hissəsi isə Şanazarlı adlanırdı. Bu kəndin  əhalisi əkinçilik, xalçaçılıq, maldarlıq, balıqçılıqla məşğul olub. Görədil kəndi özünün qədim tarixi-memarlıq abidələri ilə də zəngindir. Ərazidəki  ən qədim qəbiristanlıq, Əbdülrəhman Məscidi  (1320) və "Qardaşlıq abidəsi" müasir dövrümüzə 

qədər qorunub saxlanılmışdır. Amma Qədim obadan (su quyusu), "Ağa Murad" hamamı, "Cannat" Pir ocağı və bir tarixi bilinməyən Kərbəlayi  Həşim Məscidi Sovet hakimiyyəti illərində dağıdılıb. Xəzər dənizi sahilində yerləşən bu kənd bəzən gücü 12 bala çatan xəzri küləkləri ilə üzləşməli olur. Sahil zonasında şahə qalxan dəniz dalğalarının dağıdıcı təsiri və küləyin yaratdığı eol prosesləri  ekoloji gərginlik yaradan hallardandır. Xüsusilə  Xəzər dənizinin səviyyəsinin bəzi vaxtlarda qalxması Abşeron yarımadasında ciddi ekoloji problem yaranmasına səbəb olur. Yəni 1977- ci ilin ortalarından 1996 cı ilin sonuna qədər Xəzər  dənizinin səviyyəsi iki metr yarımdan artıq qalxaraq çimərlikəri basıb, həmçinin dik yamaclarda isə  abraziya prosesi baş verib. Bununla yanaşı hərdən  Xəzər dənizi səviyyəsinin aşağı düşməsi nəticəsində  neçə kilometrlərlə akkumulyativ düzənlikər dəniz  suyundan azad olub. Amma onun yerində şor- laşmış qumlar, qum təpəcikəri, düyünlər yaranıb.  İstər sahil zonasında və istərsə də onun mərkəzində  olan balıqqulaqlarının və qumların daşınması, sahilə yaxın evlərin salınması onun təbiətini  şikəst edib. Bir sözlə, yarmadanın gözəlliyinin  itirməsinə və relyefinin təbii mənzərəsinin pozulmasına gətirib çıxarıb. Samur-Dəvəçi kanalının  Abşeron yarımadasına qədər çəkilməsi buranın  şirin su ilə təmin olunmasına və kanal boyu tor- paqların suvarılmasına əlverişli şərait yaratmışdır.  1954- cü ildə Göradildə kanal suyu istifadəyə verilmişdi. Əkinçilik üçün isə bu sudan istifadə edilir.  Bəzən bu suya bağlardan çirkab suları da axıdılır.  Bu yolla kanalın suyu ciddi infeksiya mənbəyinə  çevrilir.

Link to comment
Share on other sites

Özünəməxsus adət-ənənələrə, mənəvi və  əxlaqi dəyərlərə malik olan Goradil kəndində sosial-iqtisadi problemlərdə mövcuddur. 420 hektar  ərazisi olan bu kəndin əhalisi 760 nəfərdir. Onun 

da 190 nəfərinə yaxını qaçqın və köçkünlər təşkil  edirlər. Lakin 2000-ci illərin əvvəlindən başlaya- raq Goradil kəndinə məxsus torpaqlarda sürətlə  yeni bağ evləri tikilməyə başlanmışdır ki, bu da  öz növbəsində ərazidə olan demoqrafik vəziyyəti  dəyişmişdir.Belə ki,xüsusən yay aylarında böyük  əksəriyyəti Bakı şəhərindən olmaqla mövsümü olaraq insanların gəlişi müşahidə olunur.Bir çox hallarda isə ərazidə daimi yaşayış məqsədilə evlərin  tikintisi ərazidə olan daimi əhalinin artmasına  səbəb olur.Başqa sözlə desək, Goradil ərazisinin  Bakı şəhərinə yaxın yerləşməsi, ekoloji durumun  nisbətən yaxşı olması və digər səbəblərdən ərazi  sürətlə suburbanizasiya(insanların şəhərlərdən  şəhərətrafı yerlərə axını)prosesinə məruz qalır. Goradil kəndində Quşçuluq ferması, Su idarəsi, Ayaqqabı fabriki fəaliyyət göstərir.

Картинки по запросу "Goradil kəndi"

Kənddə Dəmir yolu  xətti, poçt, telefon rabitə xətt i istifadəyə verilib. Bu- nunla yanaşı məktəb, mədəniyyət evi də əhalinin  istifadəsindədir. Regional ərazidə "Sərhədçi" sanatoriyası yerləşir. Yollara asfalt çəkilmişdir. Kənddə  müasir tələblərə cavab verən tibb, səhiyyə ocağı, aptek hələ də yoxdur. Kəndin sosial-iqtisadi inkişafını yaxşılaşdırmaq və əhalini işlə təmin etmək üçün  Kənd Bələdiyyəsi tərəfindən proqram işlənilir. Ən  başlıcası son zamanlar regionların sosial-iqtisadi  inkişafı Dövlət Proqramı ilə yanaşı Bakı kəndləri  və ətraf qəsəbələrin inkişaf proqramı da hazırlanmışdır. Bu proqrama Goradil kəndi də daxil olmaqla Bakı kəndləri və qəsəbələrinin yeni inkişafı mərhələsinin başlanğıcı olacağına əminlik  yaradır. Elə bu baxımdan Abşeron kəndlərinin  sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması və kənd  təsərrüfatının inkişafı proqramı Goradil kəndinin  əhalisinin də həyat səviyyəsinin yüksəldilməsində  mühüm rol oynayacaq.

Link to comment
Share on other sites

"Novxanı” və "Siyan” yer-yurd adlarının mənşəyi haqqında

Картинки по запросу "Novxanı kəndi"

Bir çox yazılarda Novxanı kəndinin adının "nov” və "xanə” tərkiblı fars sözlərindən əmələ gəlməsi ilə əsaslandırırlar. Bu sözlərin azəri türkcəsinə tərcüməsi "yeni bina”, "yeni məkan”, "yeni yer” mənasını verir. Bu da zəlzələdən və Xəzər dənizinin su səviyyəsinin artması ilə əlaqədər dağılmış Siyan kəndinin təzə əraziyə köçməsi və siyanlıların təzə kəndlərinə verdikləri adla izah edilir. Lakin məsələnin bu cür qoyuluşu bəzi suallar ortaya gətirir:

Kəndin adının kökü fars mənşəlıdırsə niyə ərazisində Ağdaş, Sarıqaya, Qurddərəsi, Keçəldağ, Qızıllı, Yuxarı Maralan və s. yer adları türk dilindədir? Yeri gəlmışkən qeyd etmək istərdim ki, fars dilində bu sözlərin birgə oxunuşu tamam başqa məna daşıyir.

Картинки по запросу "Novxanı kəndi"

Novxanılılar və yaxud da siyanlılar türkdilli olduğu halda, niyə kəndə fars dilində ad veriblər?

Bu ad qədim İran höküməti tərəfindən verilibsə, niyə Abşeronun diqər əksər kəndlərinin adları fars mənşəli deyil?

Niyə İranın özündə "xanə” ilə bitən yaşayış məkanının adına təsadüf etmirik?

Siyan kəndi dağıntıya məruz qalanadək yaşayış üçün əlverişlı olan (su, göl, yol amilləri nəzərdə tutulur) Novxanı kəndinin ərazisində heç kim yaşamayıb?  

Bu cür suallara bu gün cavab tapmaq çətindir. Gənc nəslimiz bəlkə də bu məsələyə tam aydınlıq gətirə bilər.

Novxanı və Siyan toponimlərinin mənşəyi ilə bağlı əldə etdiyimiz bütün ehtimalları önəmli sayaraq nəzərinizə çatdırırıq.

 

Link to comment
Share on other sites

EM-Pİ-EY informasiya agentliyinin baş redaktoru Pənah Rüstəmzadənin dediklərindən: "Yadımdadır, bir neçə il əvvəl Rusiyanın ORT kanalında tarixi hadisələrə həsr olunmuş verılış göstərilirdi. Verilişdə müasir Çin Xalq Respublikısının ərazisində olan Siyan adlı yaşayış məntəqəsindən bəhs olunur, həmin yer də göstərilirdi. Düşündüm ki, bu, Siyan tayfasının əcdadı ola bilər. Həmin verilişdə qədim türk etnoslarından  söhbət gedirdi. Məntiqlə düşünəndə türk etnoslarının Uzaq Şərqdən, daha doğrusu, Çindən Asiya ərazilərilə Xəzər dənizi istiqamətində miqrasiyası istisna olunmur. Verilişdə qədim İpək Yolunun  tarixi haqqında müxtəlif fikirlər söylənilirdi.

Bereketli-Siyanin_qaliqlari.jpg

Dilçilik baxımından onu da qeyd etmək lazımdır ki, indiki  uyğurların məskunlaşdığı ərazi Sintsyan adlanır. Siyan adı asimilyasiyaya uğrayıb müasir Siçyan şəklinə düşə bilər. Əlbəttə, bu elmi məsələnin daha ətraflı araşdırılması tarixçilərin, dilçilərin, etnoqrafların və başqa peşə sahiblərinin işidir. Biz isə  yalnız öz subyektiv mülahizələrimizi bildirmək istədik.”

image.jpeg.0afe3f804007b64f5378b0ac28824e7b.jpeg

Xalq yazıçısı Mövlud Süleymanlının da fikirləri maraq doğurur. Onun xalqımızın ulu keçmişi, etnoqrafiyası, türklərin yaşadıqları ərazinin toponimiyası ilə  bağlı araşdırmaları "Sir xalqı haqqında sirlər” yazısında bildirilir ki, "Bakı kəndlərindən olan Novxanının adı yaxın keçmişəcən Si-yan (Si-lər) olub və mənim fikrimcə, bu gün etimoloji araşdırması üzərində baş sındırdığımız Səbayıl adı Si və Bayıl - iki tayfanın birləşmə-sidir. Bu gün Si yer adına quzeyli-güneyli Azərbaycanımızda tez-tez rast olunur: Sisyan, Siyəzən, Sisi kənd, Cici kənd və sairə”.

Link to comment
Share on other sites

Linqvistik cəhətdən "nov” sözü təkcə fars dilindən yox, həm də rus, latın və ingilis dillərindən də təxmini olaraq eyni cür səslənərək "yeni” mənasını verir. Rus dilində "новый” sözündəki "ый” şəkilçisini nəzərə almasaq bu sözün latın dilindəki "нео” və ingilis dilindəki "new” sözü ilə necə uyğun gəldiyinin şahidi olarıq. Əslində fars dilində "yeni” sözü "nоv” şəklində yox, "nоu” şəklində ifadə olunur ki, bu da ingilis və latın dillərindəki sözlərə daha çox uyğun gəlir. Əgər sərbəst təfəkkürə yol verərək məntiqlə düşünsək, bu yad dillərdəki "yeni” mənasını verən sözlərin bu dərəcədə uyğunluğunu yəqin ki, dini-tarixi baxımdan Nuh peyğəmbərin adıyla izah etmək olar. Həm də nəzərə alınmalıdır ki, xristian aləmində Nuh peyğəmbərin adı Noy kimi tələffüz olunur. Deməli, əslində "Novxanı” toponimi "yeni ev” mənasını verməklə bərabər həm də "Nuhxanə”, yəni Nuhun evi mənasına da gəlir. Əslində Nuh dövründə dünyanı su basdıqdan sonra hər şey yenidən başlandığı üçün "Noy” sözü həm də "yeni” mənasını almağa başlayır. "Yeni ev” mənasında Novxanı isə Siyan kəndindən sonrakı yeni ev yox, tufandan sonrakı "yeni ev” kimi başa düşülməlidir.

Картинки по запросу "Novxanı kəndi"

Siyan kəndi haqqında məlumat üçün isə biz yenə də Kalankutuklunun "Albaniya tarixi”nə müraciət edək. Həmin kitabın 18-ci səhifəsində qeyd olunur: "Bundan sonra Yelisey Qüdsün birinci batriki Ağamızın (İsanın) qardaşı, müqəddəs Yakovun tövsiyəsi ilə müqəddəs Ruh naminə Şərqə təyin edilir. Yelisey öz sərəncamına Şərqi (Albaniyanı) alır. Qüdsdən ayrılıb İrana gedir və orada ermənilərin gözündən qaçaraq Məskut elinə keçir. Öz təbliğini o, Çolada başlayır və müxtəlif yerlərdə şagird toplayaraq onlara Xilaskarı (İsanı) andırmağa çalışırdı”. Tarixdə qeyd olunan Məskut müasir Vəlvələçayla Yalama ara-sında yerləşirdi. Çola isə müasir Dərbənd yaxınlığında yerləşən bir əyalət olmuşdur. Müqəddəs Yelisey İrandan Məskuta və Ço-laya getməsi üçün mütləq Abşeronun qərbindən keçməli və burada öz doğma vətəni Qüdsdən bir nişanə olaraq Sihyan yaşayış məskənini qoymalı idi. Sihyan isə həmin "Tarix”də qeyd olunduğu kimi Qüdsdə bir məhəllənin adıdır. Əlbəttə, İsanın təbliğatçısının Nuhun xanəsini ziyarət edərək onun yaxınlığında yaşayış məskəni salması təəccüblü olmazdı. Beləliklə zaman baxımından Novxanı Siyandan daha qədimdir. Sihyan sözündəki "h” hərifinin düşərək "Siyan” forması alması isə tamamılə mümkündür.

Картинки по запросу "Novxanı kəndi"

Sual oluna bilər ki, bu qədər qədimlik isnad olunan kəndin tarixi abidələri niyə çox az, həm də zamanca daha cavandır? Bunun səbəbi elə kəndin qədimliyidir. Cəmi üç əsr yarım yaşı olan Şah Sultan Hüseyn məscidi tarixi abidə kimi dövlət tərə-findən qoruna-qoruna artıq demək olar ki, yer üzündən silinibsə, gör onda heç kimin qorumadığı abidələr - ovdanlar, məscidlər, məzarlıqlar və digər tikililərin aqibəti necə olar. Vaxtilə Siyan kəndinin ərazisində neft buruqları salınan zaman orada qədim yaşayış məskənləri, maddi-mədəniyyət nümunələri və s. aşkar-lanmışdı. Bu torpaq öz qoynunda çox sualın cavabını gizləmişdir. Yəqin ki, bu ərazidə geniş arxeoloji tədqiqatlara başlamağın vaxtı çatmışdır.

Link to comment
Share on other sites

Orta əsirlərdə fars dili dövlət dili olduğundan, qeydiyyata alınan bütün yer adları fars dilində olmalı, və ya uyğunlaşdırılmalı idi. Digər ehtimallara əsasən, Siyan sözü də fars sözüdür -otuz mənasını verir. Görünür kənddəki evlərin sayı ilə bağlıdır.

Lakin kənd ərazisində yer adları türk dılındədir. Sarıqaya, Qurddərəsi, Ağdaş, Aşağıbaş, Keçəldağ, Aladaş, Daşlı, Əhəngyanan, Nohurüstü, Donbalanlıq, Yuxarı Maralan, Aşağı Maralan, Qızıllı kimi toponimlər yerli əhalinin türkdıllı və türkmənşəli olduğunu sübut edir.

 

1813-cü il əhalinin qeydəalınma siyahısına nəzər yetirsək (bax əlavə 1), Daşdəmir, Aslan, Tanrıverdi, Əliverdi, Atamoğlan, Bəybala, Xocabəy, İmamqulu, Dəmir, Atakişi, Kiçikbəy, Ulubəy kimi adların mövcudluğu əhalinin türk olduğunu təsdiq edir.

Mənim və Novxanı kəndinin bəzi ziyalılarının fikrincə Siyan sözü "az-as” tayfa adının,”an” şəkilçisi ilə birləşməsinin təhrif olunmuş forması olub, azların, yəni azərilərin yeri deməkdir. Ümumiyyətlə Bakı camaatının özünəməxsus ləhcəsi sözlərin təhrif olunmasına şərait yaradır. Beləliklə Asian-Siyan olduğu üzə çıxır. Novxanıya yaxın olan Masazır, Corat, Saray kimi kəndlərin adında "az-as” sözünün olması da diqqəti çəkir. Azərbaycan, Xəzər, Qafqaz və s. toponimlərə öz adını vermiş as-az-oğuz tayfalarının adı Siyandan da yan keçməmışdır.

Картинки по запросу "Novxanı kəndi"

Lakin bir məqam ortaya çıxmış olur: "xana” sözü yer adlarına qoşulub toponim yarada bilməz. Dəlləkxana, meyxana, əczaxana, zorxana, yeməkxana kimi sözlərdən də açıq görünür ki, bunlar kiçik bir subyektə aiddir. ”Xana” sözüylə yaranmış şəhər və kənd adları demək olar ki, yoxdur. Bizim fikrimizcə Novxanı, NUH-AN sözünün təhrif olunmuş formasıdır. Novxanılılar arasında Nuh adına həmişə rast gəlinib. Müasir dövrümüzdə də bunun şahidi oluruq - Nuhbala, Nuhoğlan kimi kişi adları indi də mövcuddur. Nuhlar, Nuhun yeri mənasını verən "Nuhan” ərəb, fars, rus idarəçiliyi dövrlərində şəklini dəyişmiş, bugünkü şəklini almışdır. Nuh kəlməsinin Nuh peyğəmbərə və yaxud ərazinin ilk sakinlərinə məxsus olmasını söyləmək indi çox çətindir. Amma novxanılıların mövhumatçı və dindar əhali olduğunu nəzərə alsaq, birinci varianta üstünlük vermək olar.

 

Oxucular haqlı olaraq Kürdəxanı, Balaxanı, Suraxanı kənd adlarını mısal gətirıb, bu adlarda da "xana” sözünün olduğunu göstərə bılərlər. Bizim fikrimizcə, bu halda da yuxarıda göstərilən adlar "an” şəkilçisi ilə bitməlidir. Novxanı variantında olduğu kimi burda da müxtəlıf səbəblərdən adlar təhrifə uğramışdır. Bu adlar da öz araşdırıcısını gözləyir.

İndi daha bir faktın üstünə gələk. Novxanı camaatından haralı olduğunu xəbər alanda cavab həmişə bir olur:”nouxanlı”. Heç kim ”novxanılı” olduğunu söyləmir. Ata-babalarımız da eyni səpkidə danışıblar. Abşeronun digər kəndlərinin camaatı da bizə həmişə "nouxanlı” deyə müraciət edib. Bu sətirlərin müəllifinin də novxanılı olduğunu nəzərə alsanız, niyyətimin ancaq həqiqət və xoş olduğuna inanarsıniz. Beləlıklə kəndimizin tarixi adı Novxana deyil, Nuhandır.  

Link to comment
Share on other sites

 3000 il əvvəl Çinin paytaxtı (məşhur terrokot döyüşçu heykəlləri şəhəri) SİYAN şəhəri olarkən , Türklər hücum edib paytaxtı işxal edirlər. O vaxt turk xaqanının türk xanımından NOXANYAH adlı bir oğlu varmış.Siyanı tutduqdan sonra xaqan çin imperatorunun qızı ilə də evlənir və ÇİÇİ adlı bir oğlu da 
dünyaya gəlir.Bir müddətdən sonra xaqan dünyasını dəyişir və NOXANYAH təzə xaqan seçilir.
     NOXANYAH ölkədə çinlilərin türklərdən qat-qat çox olduğunu görüb,buradan getməyi qərara alır və Çiçiyə də bunu təklif edir, o isə anasının çinli olduğuna görə heç bir təhlükə görmədiyini deyib Çində qalır.Gedərkən NOXANYAH xanədanın 40 bəyindən 20 sini Çiçi ilə qoyub tapşırır ki, ancaq bunlara bel bağlasın. NOXANYAH Çindən uzaqlaşıb qərbə tərəf gedir,özü ilə xeyli qızıl apardığına görə yolda əvvəl monqollarla , sonra isə hunlarla döyüşməli olur, sayları azalır. Az adamla gəlib Abşerona çatır və daşdan bir neçə ev tikdirir. Bu vaxt onlar daş tikilini ancaq SİYAN kimi təsəvvür etiklərinə görə kəndin adı Siyan olur, amma soruşduqda ki, kimlərdənsən -cavab verirlərmiş ki, NOXANYAH uşaqlarındanam. Beləliklə də kəndin adı Noxanı (V hərfi Buzovna sözündəki kimi artıqdır) qalır. Sonradan çinlilər qiyam edib , kiçik qardaş Çiçini qovanda tütk bəyləri onu qoruyub ölkədən çıxarırlar.

Картинки по запросу "Novxanı kəndi"
     Maraqlıdır ki bu gün Quba rayonunda yeganə xalça toxuyan ÇİÇİ kəndi var və indi bu kəndin əhalisinin çox hissəsi bura 150 il əvvəl İrandan köçürülmüş (fars mənşəli) tatlar olsa da məşhur xalçaların üzərindəki ornamentlərin xalis türk ornamentləri olduğu sübut edilir. 

Link to comment
Share on other sites

1918-ci ilin soyqırımı

1918-Mashta-a_doyushchileri.jpg

Erməni daşnaklarının bolşeviklərlə birgə azərbaycanlılara qarşı həyata keçir-diyi soyqırımdan 92 il ötüb. Bakıda hakimiyyəti ələ keçirmiş daşnak-bolşevik qru-punun başçısı S.Şaumyanın rəhbərliyi ilə əvvəlcədən hazırlanmış plana əsasən, 1918-ci ilin martında BXKS-nın silahlı er-məni-daşnak birləş-mələri Bakını və onun ətraf ərazilərini azərbaycanlılardan təmizləmək məqsədilə soyqırımı həyata keçirdi. Həmin soyqırımının nəticəsində martın 31-dən aprelin 2-dək təkcə Bakı şəhərində 12 min nəfərdən çox dinc və silahsız azərbaycanlı ermənilər tərəfindən qətlə yetirildi. Abşeronun bəzi kəndləri,

Bakının azərbaycanlılar yaşayan məhəllələri daşnak ermənilər tərəfindən dəhşətli talana məruz qaldı.

1918-Baki-mart.jpg

Erməni əsgərləri müsəlmanların evlərinə soxulur, sakinləri öldürür, onları xəncər və sürgü ilə doğrayır, uşaqları yanan evlərin içinə atır, körpə uşaqları süngülərin ucuna keçirirdilər. Dinc əhalini qorxudan dəhşətə gətirib istədiklərinə nail olmaq üçün hər bir vəhşiliyə əl atan bolşevik-erməni cəlladları müsəlman qadınlarını daha ağır formada qətlə yetirirdilər. Şəhərin təkcə bir yerində qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış 57 müsəlman qadınının meyiti tapılmışdı. Çoxlu gənc qadın diri-diri divara mıxlanmışdılar. Müsəlman ziyarətgahlarını yandırıb, Bakı əhalisinin 400 milyon manatlıq əmlakını müsadirə etmişlər. Şəhərin möhtəşəm məscidi "Təzəpir” aramsız top atəşinə tutulub, Bakının memarlıq incilərindən olan "İsmailiyyə”ni yandırıblar.

Link to comment
Share on other sites

Create an account or sign in to comment

You need to be a member in order to leave a comment

Create an account

Sign up for a new account in our community. It's easy!

Register a new account

Sign in

Already have an account? Sign in here.

Sign In Now
  • Our picks

    • Новое мошенничество с бронированием.
      Участились проделки мошенников в Азерб. Сколько бы полиция не призывали граждан быть бдительны все равно обманываються. Не пишите и не перечисляйте деньги через сайты которые не знаете и тем более не пишите 3 значное security cod. У одного пожилого человека сняли в течении 2 месяцев 72000 манат с карты! И так новое мошенничество:  Знакомиться с местным мужчиной на фб девушка из Украины, России или же часто Эстония, Сингапур и т.д. и предлагает встретиться сходить в кино например. Сейчас много маленьких кино, караоке там игры и тд в аренду на пару часов в Баку. Сбрасывает сайт кинотеатра с бакинским адресом ну например в наримановском районе, на двоих или группу и просит зделать резерв. Ну мужчина ничего не подозревая темболее местный адрес заходит на сайт и для резерва там требуется номер карты, security cod, во сколько и на чьё имя резерв. Все как обычно он оплачивает скажем 170 манат за 3 часа с едой вплоть до кольяна! Девушка даже предлагает заехать за ним. Ну к тому времени потерпевший с которого уже списали деньги за резерв подъезжает к кинотеатру по указанному сайту а там действительно маленькое помещение с комнатами где смотрят кино и караоке поют но только они говорят что они не знакомы с этим сайтом и вообще что это не их фотки комнат. Обращаясь в банк или полицию те говорят что вы не первый и не последний кто жертва мошенников. Таких случаев уже в Баку тысячами.
      https://m.facebook.com/groups/246661159172976/permalink/1789871651518578/?mibextid=WC7FNe
       
        • Haha
      • 26 replies
    • Что за космические цены на парковку?
      Установлены тарифы на реконструированной парковке в центре Баку - ФОТО
      Лейла Мамедова14:14 - Сегодня   Установлены тарифы на парковку на станции автостоянки Бакинского железнодорожного вокзала, расположенной на пересечении улиц Сулеймана Рагимова и Мирали Гашгая.
      Цены определяются исходя из времени парковки, сообщает Trend.
      За первые 15 минут плата за парковку не взимается.
      Цены на парковку следующие:
      15-30 минут - один манат,
        30-60 минут - два маната,
      1-2 часа - четыре маната,
      2-3 часа - шесть манатов,
      3-5 часов - 10 манатов,
      5-7 часов - 14 манатов,
      7-10 часов - 18 манатов,
      10-15 часов – 22 маната,
      15-20 часов -26 манатов,
      20-24 часа – 30 манатов.
       
        • Like
      • 144 replies
    • 30-летняя женщина оставила двоих детей и сбежала из дома: мать беглянки винит знакомую из TikTok – ВИДЕО
      В Азербайджане 30-летняя мать двоих детей сбежала из дома из-за знакомой, с которой познакомилась в TikTok. 
      Об этом в программе Səni axtarıram («Ищу тебя») рассказала мать сбежавшей из дома Марджаны Гасымовой Матанат Гасымова. 
      Женщина отметила, что ее дочь ушла из дома два месяца назад. 
        «В 12 часов ночи моя дочь, оставив двоих детей дома, сбежала. Я позвонила ей, чтобы узнать, где она? Марджана сказала, что она в городе. На мой вопрос: куда ты ушла, оставив детей дома, она ответила «правильно сделала». Моя сестра утверждает, что Марджана ушла из дома из-за женщины, с которой познакомилась в соцсети в TikTok», - рассказала она.
      Подробнее - в видео:
        • Like
      • 53 replies
    • А вы общаетесь с ИИ?))
      Предлагаю в этой теме обсудить ИИ и его помощь в нашей жизни. 
      Лично мне он помогает часто по многим вопросам, от работы до "стоит ли начинать общение с человеком, интересующимся БДСМ и является ли он психически нездоровым", оказывается, что не является, по мнению ИИ, и он вполне рекомендует такого знакомого иметь, правда в каком статусе иметь, мы не стали с ним уточнять, наверное для расширения кругозора, но это так, к слову)) 
       
      Иногда мы просто болтаем, у него вполне себе есть чувство юмора, он реагирует на добрые и ласковые слова. И вообще приятный собеседник)) 
       
      Интересно узнать, только я тут псих или среди нас есть те, кто общается с chatGPT, например? 
      Или с другим? 
      Может он вам в работе помогает?
      В общем, тема не ограничивается рамками, пишем всё об ИИ. 
       
      Что они однажды захватят мир и так понятно, потому будьте с ними вежливы, не портьте отношения)) 
       
       
       
       
       
        • Haha
      • 112 replies
    • В туалете бакинского молла жестоко избили парня с аутизмом
      В одном из туалетов торгового центра Gənclik Mall жестоко избили молодого человека с аутизмом.
      Об этом сообщила в соцсети руководитель общественного объединения Birgə və Sağlam Айтен Эйналова.
      По ее словам, Кянана жестоко избили, ударяя по лицу, причем, по словам очевидцев, уборная после случившегося была вся в крови.
      Отмечается, что причина столь жестоких действий неизвестна.
      «Мы просили полицию разобраться в этом вопросе, однако сотрудник полиции звонит нам каждый день в течение всей недели и обещает прийти завтра. Он каждый день задает одни и те же вопросы, но до сих пор не пришел», - пишет Эйналова.
        А.Эйналова также отметила, что представители службы безопасности ТЦ пытались запутать маму Кянана. По ее словам, они предлагали ей не распространяться об инциденте, аргументируя это тем, что виновных все равно не найдут.
      А.Эйналова отметила, что с их стороны было направлено письмо на имя главы МВД, и будет сделано все необходимое для того, чтобы восторжествовала справедливость.
      Однако она также обратилась к гражданам с просьбой поделиться постом и осветить данный вопрос.
      В свою очередь начальник отдела пресс-службы Министерства внутренних дел Зейни Гусейнов ответил в комментарии к посту, что вопрос взят под контроль и расследуется. Общественности будет предоставлена информация о результатах расследования.
       
      https://www.instagram.com/p/C47rt1ttS_b/?igsh=aWcxdWZmYTZ0czdq
       
      • 10 replies
    • Ани Лорак подала на российское гражданство
      Ани Лорак подала на российское гражданство. На Украине ее обвинили в предательстве
       
      Украинская певица Ани Лорак подала заявление на российское гражданство, сообщает РИА Новости. На Украине Лорак не выступала с 2017 года, так как, по словам артистки, на родине на нее давили. После начала российской военной операции на Украине Лорак окрестили предательницей за работу в РФ. В России же ее обвинили в сборе донатов для ВСУ. Сама певица заявила, что никогда не финансировала военных и не будет этого делать. = https://www.gazeta.ru/social/2024/03/15/18423109.shtml

      Что думают по этому поводу форумчане?
      Ону багышламаг олармы?
        • Like
      • 97 replies
    • У Кейт Миддлтон обнаружен рак: полное заявление принцессы Уэльской
      22 марта 2024 года принцесса Уэльская сообщила о том, что у нее диагностирован рак — сейчас Кейт Миддлтон находится на ранней стадии профилактической химиотерапии. 42-летняя супруга принца
        • Sad
      • 30 replies
    • Расстрел в «Крокус Сити Холл»
      Как минимум 12 человек погибли и 35 человек пострадали во время стрельбы в ТЦ в Подмосковье.
      Об этом сообщают российские СМИ.
      Кроме того, известно, что в «Крокус Сити Холл» вспыхнул пожар.
      21:29
      В концертном зале «Крокус Сити Холл» в подмосковном Красногорске произошла стрельба.
      Об этом сообщают телеграм-каналы «Осторожно, новости», Baza и Mash со ссылкой на очевидцев.
        По словам очевидцев, мужчина открыл стрельбу из автоматического оружия. Это произошло до или в начале выступления группы «Пикник».
      По данным «Осторожно, новости», есть погибшие. Baza утверждает, что как минимум 12 человек погибли и много раненых.
      На записях, которые публикуют телеграм-каналы, люди бегут из здания. Также появляются видео, где показаны убитые люди.
      На место едут скорая и полиция.
       

      Media.az
        • Confused
        • Haha
        • Like
      • 2,831 replies
  • Recently Browsing   0 members, 0 guests

    • No registered users viewing this page.
×
×
  • Create New...