Stereotip Nədir?

[Vuqar Rehimov]

Düşünürəm ki,bu mövzuda maraqlı müzakirə apara bilərik...

Stereotip nədir? Onun mənfi və müsbət cəhətləri nədir? Şəxsən özünüz düşüncənizdən hansı stereotipi çıxartmısınız?

[Museyib Elekber]

Stereotip insanlarin inkisafina mane olan baslica amillerdendir. Mueyyen bir dusunceye bagli qalirsan ve ondan kenara cixmaga qorxursan ve ya cekinirsen. Cox vaxt buna adet-enene donu geyindirmeye calisirlar. Stereotip menim anladigim qederile bele bir seydir ve onda musbet bir cehet gore bilmirem. Bu haqda daha genis melumati olan varsa, onun da fikirlerini oyrenmek maraqli olardi.

[HPTRUEVISION]

Stereotip sözü yunan dilində stereos - möhkəm, tyros - iz deməkdir. Psixologiya elminin, xüsusilə onun sosial və etnopsixologiya sahələrində istifadə edilən əsas anlayışlardan biri də stereotip, sosial stereotip və etnik stereotip anlayışlarıdır. Sosial stereptiplər hər hansı Stereotip sözü yunan dilində stereos - möhkəm, tyros - iz deməkdir. Psixologiya elminin, xüsusilə onun sosial və etnopsixologiya sahələrində istifadə edilən əsas anlayışlardan biri də stereotip, sosial stereotip və etnik stereotip anlayışlarıdır. Sosial stereptiplər hər hansı bir hadisə, qrup, tarixi şəxsiyyət, peşə, xalq haqqında yalnız müvafiq sosial məkanda yaşayan insanlar üçün səciyyəvi olan təsəvvürlərdən ibarət psixi hadisədir. İnsanlar sosial stereotiplərə sosializasiya prosesində yiyələnirlər. "Sosial stereotip" termini ilk dəfə amerikan sosioloqu U.Lipman tərəfindən 1922-ci ildə "İctimai fikir" əsərində işlədilmişdir. U.Lipmana görə, stereotiplər mədəniyyətlə determinasiya olunan, nizamlanan "dünya təsviridir", onun köməyi ilə mürəkkəb sosial obyektlərin qavranılması üçün göstərdiyimiz səylərə qənaət edir və dəyərləri, mövqeyimizi, hüququmuzu müdafiə edirik. Başqa sözlə ifadə etsək, stereotiplər sosial informasiya axınında insanı istiqamətləndirir və ona özünü qiymətləndirməsini qorumağa kömək edir. Stereotiplər sadə, ümumiləşmiş, bəzən də təhrif olunmuş şəkildə olduğu üçün o qədər də etibarlı deyidir. Stereotiplər ,əsasən, sosial obyektlərə (peşə, xalq, qrup, müəyyən sinif, əhali, təbəqə və s.) müəyyən münasibət yaradır, eləcə də fərdin sosializasiyasına kömək edir. Stereotiplər insanın şəxsi təcrübəsinin ümumiləşdirilməsi əsasında formalaşdırılır. Adətən tamaşa etdiyimiz filmlər, oxuduğumuz müxtəlif ədəbiyyat nümunələri eşitdiyimiz əhvalatlar və söhbətlər, eləcə də şahidi olduğumuz hadisələr müəyyən sosial obyekt haqqında müvafiq stereotipin yaranmasında, eləcə də olan stereotipin daha da mphkəmlənməsinə səbəb olur. Sosial stereotiplər bir tərəfdən insanların, xalqların bir-birini yaxşı başa düşməsinə, digər tərəfdən də düzgün dərk etməsinə mane olur. Deməli, sas məsələ sosial stereotipin adekvatlıq dərəcəsindən çox asılı olur. Bəzən xalqlar, millətlər arasında olan konfliktlər, maraqların toqquşması və yaxud qarşıdurmanın olmasında marağı olan daxili və xarici qüvvələr qəsdən neqativ stereotiplərin yayılmasına səy göstərirlər.

Ötən əsrin 30-cu illərində amerikan psixoloqları D.Kats və K.Breyli Priston Universitetində tədqiqatlar aparmışlar. Onların tədqiqatında məqsəd Priston UNiversitetində təhsil alan müxtəlif xalqların nümayəndələrində (ağ dərili amerikanlı, afroamerikanlı, ingilis, irland, alman, italyan, yəhudi, çinli, yapon, türk) irqi və etnik stereotipləri öyrənmək olmuşdur. Məsələn, yoxlanılanların 84%-i hesab edirmiş ki, afroamerikanlılar mpvhümatçıdırlar, 78%-i hesab edirmiş ki, almanlar elmə meyilli olurlar. Bundan əlavə, qəbul edilmiş digər stereotiplər :
Ruslar yaxşı içki içən olurlar
Yəhudilər çox xəsis və varlı olurlar
İngilislər soyuqqanlı və varlı olurlar
Afrikalılar temperamentli olurlar
Fransızlar modabaz olurlar
Qafqazlılar qaynaq təbiətli olurlar
Azərbaycanlılar qonaqpərvər olurlar
Almanlar dəqiq və simic olurlar

Etnik stereotiplər iki yerə bölünür : avtostereotiplər və heterostereotiplər. Avtostereotiplər deyəndə, etnosun, xalqın nümayəndələrinin öz etnosu, xalqı haqqında olan fikri, mülahizəsi nəzərdə tutlur. Məzmununa görə avtostereotiplər müsbət xarakter daşıyır və pozitiv qiymətlər kompleksini özündə əks etdirir. Heterostereotiplər isə qonşu və ya başqa etnos, xalqalr haqqında olan ümumiləşmiş fikir, təsəvvür və qiymətlər sistemindən ibarət olan kompleksdir. Avtostereotiplərdən fərqli olaraq, heterostereotiplər həm müsbət, həm də mənfi məzmuna malik olur.

 

 

http://az.wikipedia.org/wiki/Etnik_stereotip

Edited November 21, 2013 by HPTRUEVISION

[HPTRUEVISION]

Düşünürəm ki,bu mövzuda maraqlı müzakirə apara bilərik...

Stereotip nədir? Onun mənfi və müsbət cəhətləri nədir? Şəxsən özünüz düşüncənizdən hansı stereotipi çıxartmısınız?

Basqa olkelerde nece oldugunu bilmirem, amma bizlerde stereotipler yaman cox yayilib. En nifret etdiyim stereotip regionlarla baglidir. Mes. bakililar bele olur, shekililer ele, qarabaglilar bashqa cur ve s. Her qarshilashdigin insan senin shexsi keyfiyyetlerinle maraqlanmaq,senin ozunu tanimaq evezine doguldugun bolge barede maraqlanir, ona esasen sen barede ozunde fikir formalashdirir. Mence bu tip stereotiplerin genish yayilmasi savadsizliqdan ireli gelir. Bununla mubarize aparmagin yegane yolu elbetde ki, tehsili inkishaf etdirerek savadli insanlarin sayini artirmaqdir.

[mehdişka]

Bizim stereotip-namus, qeyrət... Ardınca qətl, intihara sürükləmək...Qəhrəmanlar diyarı-Babək, Koroğlu,Qaçaq Nəbi daha nə bilim hansılar.. 

Qərbi Azərbaycanlılar, türklər-buyurun keçin yuxarı başa, yerli əhali-Yerinizi bilin , yer tapında özünüzə... Şadlıq sarayı, gəlinlik paltarı, bahalı maşın, bahalı zinyət əşyaları, 10 minlik müğənni-sonrada appelyasiya məhkəməsi... Nə bilimeee, Bizdə möhkəm iz buraxmış qorxaqlıq....Unutqanlıq...

[Sunyata]

Stereotip -  düşüncə tərzindəki qəbul olunmuş  , dəyişməz elementləridir. .  Təlqin olunmuş və ya nadanlıqdan qəbul olunmuş  "həqiqətlər"lə  düşünmədir.  Bu srereotiplər  insan düşüncəsində konservatizm (mühafizəkarlıq )  ,  analızın (araşdırmanın )  dondurulması və şeylərə , hadisələrə və hallara qeyri adekvat reaksiyaya gətirir .   Əlqərəz , stereotip düşüncə tərzində yaxşı bir şey yoxdur .)) 

 

Hərçənd ki , stereotip  düşüncəni dinlərlə müqayisə etsək , görərik ki,  alkaş və narkoman olmaqdansa dindar və  stereotip düşüncə sahibi olmaq daha faydalıdır. Buradakı stereotip düşüncəni -  adət -ənənlərlə , milli mentalitetə  və ya dinə riayət etmək mənasında nəzərdə tuturuam. Çünki , bunılar hamısı stereotip düşüncədir.  Amma, bundan da pis hallar var , stereotip düşüncə hərdən öz mühafizəkarlığı ilə insanı xətər və təhlükədən xilas da edə bilər

Edited November 22, 2013 by Sunyata

[Pari***]

Stereotip -  düşüncə tərzindəki qəbul olunmuş  , dəyişməz elementləridir. .  Təlqin olunmuş və ya nadanlıqdan qəbul olunmuş  "həqiqətlər"lə  düşünmədir.  Bu srereotiplər  insan düşüncəsində konservatizm (mühafizəkarlıq )  ,  analızın (araşdırmanın )  dondurulması və şeylərə , hadisələrə və hallara qeyri adekvat reaksiyaya gətirir .   Əlqərəz , stereotip düşüncə tərzində yaxşı bir şey yoxdur .)) 

 

Hərçənd ki , stereotip  düşüncəni dinlərlə müqayisə etsək , görərik ki,  alkaş və narkoman olmaqdansa dindar və  steretip düşüncə sahibi olmaq daha faydalıdır. Buradakı steretip düşüncəni -  adət -ənənlərlə , milli mentalitetə  və ya dinə riayət etmək mənasında nəzərdə tuturuam. Çünki , bunılar hamısı steretip düşüncədir.  Amma, bundan da pis hallar var , steretip düşüncə hərdən öz mühafizəkarlığı ilə insanı xətər və təhlükədən xilas da edə bilər

 

+1

 

Bütün fikirlərinizlə razıyam.

[Kenul2012]

Streotipləri qirmaqi sevirəm.Bütün bunlari qirmaq üçün mübarizə lazimdir.

Bunu etmə olmaz.

Bunu demə ayibdir.

Bu qaydadir.

Mentalitetdir.

Hami necədir,səndə o cür ol.

Qiraqdan baxan nə deyər.

Qonşudan ayibdir. Vəs.

Mübarizə aparib bu stretipləri qirmaq lazimdir.

Nə qədəər qəbul etməsəkdə,bəzi stretiplər lazimdir.Ailə,valideyn,namus, vətənə aid olanlarini dəyişib saxlamaq olar.

[Pari***]

Streotipləri qirmaqi sevirəm.Bütün bunlari qirmaq üçün mübarizə lazimdir.

Bunu etmə olmaz.

Bunu demə ayibdir.

Bu qaydadir.

Mentalitetdir.

Hami necədir,səndə o cür ol.

Qiraqdan baxan nə deyər.

Qonşudan ayibdir. Vəs.

Mübarizə aparib bu stretipləri qirmaq lazimdir.

Nə qədəər qəbul etməsəkdə,bəzi stretiplər lazimdir.Ailə,valideyn,namus, vətənə aid olanlarini dəyişib saxlamaq olar.

 

Könül xanım dəyişmək deyəndə nəyi nəzərdə tutursunuz? 

[Kenul2012]

Könül xanım dəyişmək deyəndə nəyi nəzərdə tutursunuz? 

Ailə- vaildeyn streotipini dəyişəndə demək istəyirəm ki;bəzi valideynlər uşaqlarini sərbəst seçim etməyə qoymur.Bəzi valideyn uşaqi öz istədiyi ,ona xoş gələn ixtisasda təhsil almağa  məcbur edir.Bəzi valideyn həyat yoldaşi seçimində övladina təsir etməyə çalişir.Ailə qurandan sonra mən anayam,qaynanayam deyib,gənc ailənin daxili aləminə müdaxilə edir.

[ceylin]

Mene gore ise stereotipler -sosial heyatimiza bu ve ya diger formada nufuz eden,musbet ve ya menfi,dogru ve ya yanlish,qebul olunmush ve ya olunmamish,bezen ashilmasi mumkun olmayan,bezen inanclara soykenen,bezen de shablonlashmish,ictimai rey esasinda formalashan,muhakimeye esas yaradan,dushuncelerimizi sigdirdigimiz cherchivelerdir.

[gapgara]

Basqa olkelerde nece oldugunu bilmirem, amma bizlerde stereotipler yaman cox yayilib. En nifret etdiyim stereotip regionlarla baglidir. Mes. bakililar bele olur, shekililer ele, qarabaglilar bashqa cur ve s. Her qarshilashdigin insan senin shexsi keyfiyyetlerinle maraqlanmaq,senin ozunu tanimaq evezine doguldugun bolge barede maraqlanir, ona esasen sen barede ozunde fikir formalashdirir. Mence bu tip stereotiplerin genish yayilmasi savadsizliqdan ireli gelir. Bununla mubarize aparmagin yegane yolu elbetde ki, tehsili inkishaf etdirerek savadli insanlarin sayini artirmaqdir.

 

Regionlarla bağli stereotipin baris nümunəsi - Tağı Əhmədov. O zonadan çıxan o birilər də ona tay insanlardır. İstəsən də, istəməsən də bu belədir - qaçılmazdır.

[Krasssava]

hiçbir özgün yönü bulunmayan, bilinenden değişik olmayan, her zamankini, var olanı yineleyen, aynı biçimi tekrarlayan, sıradan, alışılmış, yeniliği olmayan