Аллах дал

[DigitalFilms]

 

[Lapisuk]

Люди живут так как буд-то собрались жить вечно. Накупают всякое барахло. Человеческая жадность незнает границ.

[Бакылы]

11 час назад, Азарий сказал:

Развалить Иран для Америки как два пальца об асфальт.Краюшком мизинца поддержать тюркоязычное население в самоопределении и Инана как будто и небыло.Вопос в том ,что потом страшилка для арабов и турков не будет.

Вообще то тюрки Ирана считают себя иранцами и готовы умереть за свою родину. Этому доказательство недавние беспокойства и митинги в которые не подключились тюрки Ирана. 

Америка вот уже 30 лет пальцы об асфальт натер до крови. Но Иран не Ирак. Это страна с тысячелетними традициями, политикой и историей. Там не идиоты сидят. Тюркам Ирана незачем самоопределятся. Живут лучше чем персы. Да они живут лучше чем азербайджанцы в Азербайджане. Намнооооого лучше ! 

 

[Frenk Sinatre]

15 hours ago, Zaman. said:

тема-лакмус. 

уже четверо на теме бесятся, что выставили на обозрение их божка)))

 

точно! iranperest mollalar o deqiqe bash qaldirdilar.  Ar olsun!  

[Сизиф]

У меня вопрос по теме Ирана. Ввод советских войск в Афганистан был как-то связан с иранской революцией?

Edited February 4, 2019 by Сизиф

[Zaman.]

3 минуты назад, Сизиф сказал:

У меня вопрос по теме Ирана. Ввод советских войск в Афганистан был как-то связан с иранской революцией?

никаким боком))

Всё было сделано в пику США, и это было большой ошибкой.

[Sakhavat]

6 часов назад, Бакылы сказал:

Вообще то тюрки Ирана считают себя иранцами и готовы умереть за свою родину. Этому доказательство недавние беспокойства и митинги в которые не подключились тюрки Ирана. 

Америка вот уже 30 лет пальцы об асфальт натер до крови. Но Иран не Ирак. Это страна с тысячелетними традициями, политикой и историей. Там не идиоты сидят. Тюркам Ирана незачем самоопределятся. Живут лучше чем персы. Да они живут лучше чем азербайджанцы в Азербайджане. Намнооооого лучше ! 

 

не верю

[Бакылы]

47 минут назад, Sakhavat сказал:

не верю

Мне или тюркам Ирана?)) 

[Digo8]

18 hours ago, Colour of youth said:

Да арии. Что с того ?

Этих арийцев шиитами мы индейцы сделали.  Свергнул бы Хомейни  Пехлеви без помощи тюрков ? Нет. 

Добрая часть генералитета ВС Ирана тюрки , начиная с самого начальника генштаба.

Про первый пост не понял.

 

Özü də Əli Səfəvi!)

[Moist]

11 час назад, Бакылы сказал:

Вообще то тюрки Ирана считают себя иранцами и готовы умереть за свою родину. Этому доказательство недавние беспокойства и митинги в которые не подключились тюрки Ирана. 

Америка вот уже 30 лет пальцы об асфальт натер до крови. Но Иран не Ирак. Это страна с тысячелетними традициями, политикой и историей. Там не идиоты сидят. Тюркам Ирана незачем самоопределятся. Живут лучше чем персы. Да они живут лучше чем азербайджанцы в Азербайджане. Намнооооого лучше ! 

 

Так почему в столь хорошем для азербайджанцев государстве до сих пор нет образования на азербайджанском, упущение какое-то, надо написать в посольство Ирана. Ну и бедные американцы из кожи вон лезут, чтобы досадить Ирану, вон даже лучшего друга персов Саддама казнили)

[SteepZero]

14 минуты назад, Moist сказал:

Так почему в столь хорошем для азербайджанцев государстве до сих пор нет образования на азербайджанском, упущение какое-то, надо написать в посольство Ирана. 

есть .

[DigitalFilms]

[DigitalFilms]

10 минут назад, SteepZero сказал:

есть .

 

Поздо Рита, поздно!

[DigitalFilms]

11 час назад, Бакылы сказал:

 

Тюркам Ирана незачем самоопределятся. Живут лучше чем персы. Да они живут лучше чем азербайджанцы в Азербайджане. Намнооооого лучше ! 

 

А арабы Израиля живут ещё лучше!

Лучше евреев Израиля и персов и тюрков Ирана вместе взятых.

[Moist]

30 минут назад, SteepZero сказал:

есть .

Серьезно? И в чем же заключается это образование? В уроках родной речи в младшей школе или возможности полного образования вплоть до высшего на азербайджанском?

[SteepZero]

Только что, Moist сказал:

Серьезно?

əyib döyül , əlbəttə ki , ciddi cavab verirəm .

[Moist]

2 минуты назад, SteepZero сказал:

əyib döyül , əlbəttə ki , ciddi cavab verirəm .

Так насколько широко это образование? Слухи о том, что якобы хотят что-то менять в этом направлении я слышал пару лет назад.

[SteepZero]

1 минуту назад, Moist сказал:

Слухи о том, что якобы хотят что-то менять в этом направлении я слышал пару лет назад.

darıxma, yaxşı olacaq İnşAllah . )

[Zaman.]

7 минут назад, Moist сказал:

Так насколько широко это образование? 

по сравнению с армянами Ирана, азербайджанцы там бесправны

[Moist]

7 минут назад, SteepZero сказал:

darıxma, yaxşı olacaq İnşAllah . )

Bilirem, qeleceyde analoqsuz inkişaf gözləyir bizi)

[SteepZero]

Только что, Zaman. сказал:

по сравнению с армянами Ирана, азербайджанцы там бесправны

да уж , настолько бесправны что рахбар Азербайджанец . ))

[Moist]

Только что, SteepZero сказал:

да уж , настолько бесправны что рахбар Азербайджанец . ))

Он не азербайджанец, он иранец. 

[Moist]

4 минуты назад, Zaman. сказал:

по сравнению с армянами Ирана, азербайджанцы там бесправны

Да это понятно, много сказок рассказано о прекрасной жизни азербайджанцев Ирана.

[Zaman.]

İran azərbaycanlıları barədə mübahisə doğurmuş BBC verilişi

• 4 Avqust 2015Bunu paylaşın Twitter

İranın etnik azərbaycanlıları arasında artan özünüdərk hissləri haqqında BBC Farscanın verilişi İran sosial media istifadəçiləri arasında qızğın mübahisələrə səbəb olub.

BBC Azərbaycanca iyunun sonlarında efirə gedən “Parqar” proqramından bəzi hissələri təqdim edir.

 

Aparıcı - İran Azərbaycanında millyətçilik duyğuları niyə artıb? Etnik və milliyətçillik hərəkatlarına necə yanaşmaq lazımdır? Salam, Parqar verilişinin tamaşaçıları. Yəqin bilirsiz kı, son illər ərzində Traktor Sazı klubunun oyunları footboldan başqa səbəblərlə bağlı da gundəmə gəlir. İran kimi bir ölkənin stadionlarında qeyri-idman məsələləri səslənir və bu heç də əsassız deyil.

(Traktor Sazi klubunun oyunundan görüntülər və stadion "Türk dilində mədrəsə olmalıdır hər kəsə" şüarını səsləndirir)

 

Buna bənzər görüntülər İran Azərbaycanında milli kimlik hisslərinin zəif olduğunu, yaxud onların saylarının az olduğunu iddia edənləri duşunməyə vadar edir. Son illər ərzində milli ayriseçkiliyə qarşı etrirazlar niyə artıb?

 

Bu hərəkat İslam Respublikasının siyasətinə bir reaksiyadırmı? Yoxsa onları izah etmək ücün daha dərin məsələləri araşdırmaq gərəkdir? İran Azərbaycanında milli hərəkata necə yanaşmaq lazımdır?

Demək olarmı ki, azad İranda buna bənzər hərakatlar aradan çıxacaq? Milli kimlik hisslərinə bir demokratik sistemdə necə yanaşmaq lazımdır? Bu sualları bu həftənin qonaqları ilə muzakirəyə qoyuruq.

 

İran Azərbaycanından olan psixoloq və milli fəal Simin Səbri, İran Azərbaycanından olan Saleh Kamrani, ağayi Kamrani də milli fəaldir və İranda yaşayarkən məhkəmədə vəkil işləyib və Fərhəng Cahanpur, Orta Şərq tarixinin tədqiqatçısı. Xoş gəlmisiniz. Xanim Səbri, sizcə bu hərəkatların günü-gündən artmasının səbəbi nədir?

Simi Səbri - Hər şeydən öncə sizin tamaşaçıları salamlayıram. Sizin suala cəvab olaraq deməliyəm ki, siz bu sualın özündə ona qismən cavab verdiniz. Milli kimlik hissləri o yerlərdə kök salir ki, o kimlik represyalara məruz qalır. Yəni, onun kökünü cəmiyyətin özündə axtarmq lazımdır; yəni, (problem) milli kimliyin repressiyaya məruz qalmasıdır. Bu Azərbaycan tarixində yeni bir məsələ deyil.

 

Bu, külün altında gizlənən bir oddur və bu haqda ayrıca veriliş təşkil etmək olar və bu barədə danışmaq olar. Azərbaycan milli hərəkatı və milli kimlik hisslərinin bu ölkədə tarixi kökü dərindir.

Başqa bir mövqedən bu məsələyə baxsaq, mən bəzi amilləri, məsələn 1980-ci illərdə olan kibernetik məsələləri inkar edə bilmərəm.

Artıq xəbərlər, məlumat və media sırf BBC-yə aid deyil. Bu zəmanədə hər bir hadisə və sizin göstərdiyiniz görüntülər [stadiondan eşidilən şüarlar] isıq sürətilə dünyaya və bütün azərbaycanlılar arasında yaymlanma qabiliyətinə malikdir.

 

Və bu milli şüurun oyanmasına cox kömək edir. Burada cox amilləri saymaq olar amma mən ancaq aparıcı amilləri sadalayacam. Məsələn, SSRİ dağılandan sonra Azərbaycan Respublikasının müstəqillik qazanması.

Baxmayaraq ki cox gənc bir ölkədir və hətta coxlu çatışmamazlıqları var və hətta demək olar ki tam demokratik idarəçilik sistemi orada bərqərar olmayıb və orada bəzi problemlər var amma məsələ budur kı, o ölkədə insanlar ücün öz ana dilində təhsil almaq və milli dəyərlərini qorumaq şərait yaradılıb və bu İran Azərbaycanından gələn turistlərə imkan verir ki, görsünlər ki, konservatoriyaya getmək, Azərbaycan mədəniyyət mərkəzlərini görmək və orada təhsil almaq nə gözəl hissdir.

 

Öz xalq musiqilərini eşitmək, İranda unudulan xalq musiqilərini Azərbaycanda eşitmək xoşdur.

Aparıcı - Əslində İranda milli kimlik hərəkatının güclənməsindən narahat olanlar Azərbaycan Respublikasını bu məsələdə bir səbəb kimi görürlər. Bu da onları narahat edir. Sizcə, Azərbaycan Respublikasının yaranması milli kimlik hərəkatını gücləndirir?

 

Simin Səbri - Hər halda onların narahatçılığı milli kimlik hisslərini repressiyalara məruz qoymamalıdır. Əgər narahatdırlarsa, onda elə bir siyasət yürütməlidirlər ki, belə narahatçılıqları doğurmasın və insanlar İnsan Hüquqları, Uşaq Hüquqları və digər beynəlxalq konvensiyalarda təsbit olunmuş ən sadə milli haqları uğrunda mübarizədə kücələrə axışmasın.

Aparıcı - Ağayi Cahanpur, milli hərəkat haqda siz nə düşünürsünüz?

 

Fərhəng Cahanpur - Bu sadalanan məsələnin bir hissəsi ölkənin etnik azlıqlara yanaşmasından asılıdır. Amma məsələyə giriş kimi xatırlatmalıyam ki, mən və valideynlərim Şiraz şəhərində anadan olmuşuq, amma mənim babam Təbrizdəndir. Mən əmilərim və əmim oğlanlarımın soy adı Təbrizidir... mən düşünürəm ki, bu məsələ sırf İranla əlaqəli bir məsələ deyil. Yəni, siz dünyanın harasına gedirsiniz gedin - hətta dünyanın ən qədim demokratiyası olan İngiltərəyə getsəniz - görəcəksiniz ki, nisbətən gərgin əlaqələr burada da ingilislə şortlandlar və irlandlar və uelslilər arasında da olub...

Mən şəxsən (İrandan) azərbaycanlıyla sıx əlaqədəyəm. Amma bu o demək deyil ki, burada bəzi ayri-seçkiliklər yoxdur. Biz onların qarşısını almalıyıq. Amma eyni vaxtda da bu məsələni şişirtmək lazım deyil. Onun həll yolunu axtarmaq lazımdır.

 

Biz min illik tarixə malik və daha dərin milli mədəniyyət (bütöv İran) kimliyimizi necə qorumağın yollarını axtarmalıyıq.

Bu məsələnin bir tərəfidir. Onun başqa bir tərəfi, bildiyiniz kimi odur ki, həmişə İrana xaricdən müdaxilə olub. XIX əsrdə bunu Rus çarı edib. Birincı və ikinci dunya müharibələrindən sonra İranı parçalamaq üçun coxlu cəhdlər edilib. Son vaxtlar mən Yaxın Şərq ölkələrinin dağılması və Amerikada İsrailə çox dəstək verən yeni muhafizəkarlar haqqında bir məqalə yazmışam.

Onlar son 10-20 il ərzində Yaxın Şərqdə beş ölkəni 14 ölkəyə necə bölməni planlaşdırıblar. İrandan Azərbaycan, Kürdüstan, Bəlucistanı ayırmaq, Səudiyyə Ərəbistanını üç hissəyə bölmək və İraqı parçalamaqla, gördüyünüz kimi beş ölkənin əvəzinə 14 ölkə yaratmaq istəyirlər. Biz bunu nəzərə almalıyıq ki, xaricilər azərilərin və yaxud da kürdlərin xeyiri üçün çalışmırlar.

Aparıcı - Ağayi Cahanpur, Siz demək istəyrsiniz ki, xaricı amilin burada cox böyük rolu var?

 

Fərhəng Cahanpur - Bəli, mən belə düşünürəm. Xanım Azərbaycan Respublikası haqqında danışdı. Mən şimali Azərbaycana hörmətlə yanaşıram, amma bilirsiniz ki, ora XIX əsrin sonunda İranın bir hissəsı olub. Və ümumyyətlə Azərbaycan sözü olmayıb. Türkmənçay və Gülüstan müqavilələrinə baxın. Orada heç Azərbaycan adı yoxdur. Bunlar o ərazinin adıdır ki, İrandan ayrıldı. Şimal hissəsinə Aran deyirdilər. Şimali Azərbaycan sözünü Şimali Korea, Cənubi Koreya, Şimali Vyetnam, Cənubi Vyetnam kimi Stalinin vaxtında işlətdilər. Bu bir plan idi ki, bunların eyniliyini və bir-birinə yaxınlaşdırmaq lazım olduğunu desinlər.

Aparıcı - Ağayi Kamrani, siz yəqin ki, ağayi Cahanpurla razlaşmırsız?

Saleh Kamrani - Xeyr.

 

Aparıcı - Deyin, nəyə etiraz edirsiniz?

Saleh Kamrani - Məşrutə inqilabından sonra, azərbaycanlıların bütün zəhmətləri başqa iranlılarla balans saxlamaq ücün uğursuz olmuşdur... eynilə bugün azərbaycanlılar öz üşaqlarına öz dillərinə və məddənyyətlərinə uyğun ad vermək haqqına malik deyillər. Bunun çoxlu səbəbləri olub. Bu gün mədəni və maliyyə məsələlərindən əlavə, (İran) Azərbaycanın(ın) hətta varlığı təhlükədədir. O cümlədən, sizin bildiyiniz Urmiya gölü məsələsi. Əgər o gurusa, ekspertlərin dediyinə gorə...

Aparıcı - Amma Urmiya gölü bir milli məsələdir, necə yəni Azərbaycanın varlığı...

 

Saleh Kamrani - Əgər qurusa, 11 milyon ton duz qalacaq. Azərbaycan ücün bu niyə həyati məsələdir? Ona görə ki, artıq Azərbaycan qalmayacaq. Əgər Azərbaycan ozü özünü idarə etsəydi, heç olmasa malliyə məsələsində 1 milyard dollarla bu məsələnin qarşısını almaq olardı.

Saleh Kamrani - Eyni məsələ Sovet vaxtında Qazaxıstanın Aral gölündə baş vermişdi və göl qurumuşdu. Ama müstəqillikdən sonra, baxmayaraq ki orada çoxlı problemlər var, o cümlədən diktatorluq, amma artıq onlar icazə vermirlər ki heç bir göl gurusun.

 

Bu ondan irəli gəlir ki, milli suverenlik və müstəqillik var. Həqiqət budur ki, azərbaycanlılar [İranda] öz mədənyyətlərinə, kimliklərinə və varlıqlarına ciddi təhlükə görürlər. Cənab doktor (Cəhanpur) İranda olan kollektiv ruh və iranlçlıq ruhu haqda çoxlu məsələlərə toxundu. Amma həqiqət budur ki, bu sözlər 19 və 16-cı əsrdən qalan Hegel fəlsəfəsindən irəli gəlir və artıq zəmənə üçün yararsızdır.

Aparıcı - 19 və 20-ci əsrlər.

 

Saleh Kamrani - Bəli, üzr istəyirəm. 19 və 20... Bunlar artıq lazımsızdır, iranlı ruhu, türkiyəli ruhu və sair.

İnsanlara bu zəmanədə qanun hakimiyyət, insan haqları, sağlam hakimyyət önəmlidir.

Araşdıraraq bizə məlum olur ki, tarix boyu iranlılar arasında problem olmamasını iddia edənlər həqiqətdən yayınırlar. Tarix boyu İranda nizam-intizam, qanun və demokratiya əsasında yox, hansısa bir millətin güclənməsi əsasında qurulurdu.

Fərhəng Cahanpur - Elə dünən Kaliforniya ştatında əkinçilər arasında paylanan su üçün məhdudyyət tətbiq etdilər. Bu bir problemdir. Hal hazırda, 7-8 ildir ki İranın hər tərəfində quraqlıqdır. Bu, ayrıseçkilik və hökumət tərəfindən quraşdırılmış bir plan deyil.

 

Amma hər halda mən bu cənabla (Kamrani) razılaşıram, o mənada ki, əgər həqiqətən də vilayətlər yerli hökumət tərəfindən idarə olunsaıydı, onlar 1 milyard xərclə bu məsələni (Urmiya gölü) həll edə bilərdilər.

Bizə axtarıb həll yolunu tapmaq lazımdır. Burada isə iki həll var. Birincisi odur ki, bunlar istədiyi kimi (Cənubi Azərbaycanın İrandan ayrılmasını arzulayanlar) ölkə parçalansın, hansı ki nəticəsini Suriyada, Liviya və İD-in formalaşmasında görürsüz. Pakistan, Hindistandan ayrılanda 2 milyon nəfər həlak oldu. İkinci yol isə, odur ki bu ölkədə (Iranda), hansı ki biz 3 min il ərzində onun bir hissəsi olmuşuq, daha güclü bir demokratik sistem yaradılsın.

 

Aparıcı - Bu verilişdə, milliyətçi hərəkata qarşıdurma yolları haqda vaxt ayrılacaq, amma indi mən istəyərdim ki, biraz milli ayrıseçkilik məsələsinə daha çox vaxt ayıraq.

İran iqtisadyatının cox vacib hissələrinin türklər tərəfindən idarə olunduğunu nəzərə alsaq, sizcə iqtisadyyat sektorunda ayrıseçkilik var?

Simin Səbri - Bu məsələyə aydınlıq gətirmək lazımdır ki, biz burada bir millətin fərdi haqları yox, onların ümumi haqqlarını müzakirə edirik. Ola bilsin hansısa bir türk taciri, sizin dediyiniz yaxşı bir demokratik sistemdə gəlsin və öz milli kimliyini inkar etmək yolu ilə, digər millətin hakimiyyətinə boyun əyməklə və həmçnin vətəndaş haqlarının taptalanmasını qəbul etməklə, üğur və pul qazansın.

 

Mənim sizə sualım bundan ibarətdir ki, hansısa bir türk tacirin gedib Tehran şəhərində üğur qazanmasının ayrıseçkilik və milli haqların qorunmasına nə əlaqəsi var?

Aparıcı - Milli qrupları nəzərdə tutursuz?

Simin Səbri - Siz türkləri misal çəkdiniz, mən də türkləri dedim. Bu, bütün xalqlara şamil olur. Bəluç, kürd, ərəb və sair. Hansısa bir üğurlu ərəb taciri gedir, ərəb dövlətlərilə əlaqə qurur və İranda biznes yoluyla pul qazanır. Bu məsələ ümumiyyətlə bizim müzakirə etdiyimiz mövzudan xaricdir.

 

Bizim müzakirə mövzumuz budur ki, 100 illik assimilyasiya siyasəti nəticəsində bu millətlər, hətta milli haqqlarının taptalandığını və BMT-nin adlandığı kimi, etnik soyqırıma məruz qaldıqlarını bilmirlər.

Aparıcı - Harada, İranda?

Simin Səbri - Bəli, İranda.

Aparıcı - Sizcə bu şişirdilmiş söhbət deyilmi? Hansı soyqırımdan söhbət gedir? Bu nə deməkdir? Siz sözləri necə gəldi işlədə bilməzsiz. Soyqırım sözü müəyyən məna daşıyır.

 

Simin Səbri - BMT-nin cinayət və soyqırım konvensiyasının ikinci maddəsinin E bəndinə əsasən, əgər bir çoxmillətli ölkədə hansısa müəyyən etnik qrupa aid olan uşaqları məcburi şəkildə digər qrupa keçirdirlərsə, deməli onlar etnik soyqırıma məruz qalıb. Nəticədə növbəti nəsil öz dili və bütün milli dəyərlərinə yad olacaq. Buna görə də UNESCO 21 fevralı, müasir dünyada həyəcan zəngi olaraq, ana dili günü adlandırıb.

Aparıcı - Sizcə İranda etnik qruplara qarşı məcburi keçirmə halları baş verirmi?

 

Simin Səbri - Tam doğrudur. Belə nəticə çıxartmaq olar. Ona görə ki, ancaq fars etnik qrupuna aid olan uşaqlara öz nənə (ata-baba) əfsanələriylə böyümək imkanı tanınır.

Aparıcı - Səbri xanım, biz millətlərin məcburi keçirilməsi hallarını müzakirə edirik.

 

Simin Səbri - Məcburi keçirmə təkcə uşaqların fiziki olaraq başqa bir əraziyə köçürülməsi deyil. Siz əgər onları digər millətə aid bir məktəbə göndərirsinizsə... Misal ücün, Norveçdə belə bir təcrübə olub. Baxmayaraq ki, müasir demokratiyası olan bir ölkədir, amma 30 il bundan əvvələdək Samilərin məsələsini həll edə bilməmişidi. Sami uşaqları məcburi olaraq Norveç məktəbinə gedirdilər.

Aparıcı - Mən bildiyim qədəri, bu mətnlərdə transfer sozu fiziki köçürmə hallarını nəzərdə tutur.

 

Simin Səbri - Xeyr. Mədəni keçirmə də var. Yəni bir altı yaşlı türk uşağı məktəbə getməlidirsə və onun ana dilində heç bir məktəb yoxdursa o, məcburiyyət qarşısında elə bir məktəbə transfer olur ki, orada ancaq fars dili var. İran məsələsinə gəldikdə, bu məcburi transfer adlanır.

 

Fərhəng Cahanpur - Məncə bu bir az şişirdilir. Məsələn, Kanadada əsas dil ingilis dilidir, amma çoxlu insanlar fransız dilində danışır. İranda ən böyük millətin dili fars dilidir. Ona görə də fars dili azərbaycan, kürd və bəluç dillərilə müqayisədə biraz qabardılır. Bu o demək deyil ki, hökumət təzyiq edir və əgər edirsə, bu pis haldır və onun qarşısı alınmalıdır. Biz daha çox demokratiyaya doğru hərəkət etməliyik. Azərbaycan məktəblərində azərbaycan dilində danışmalıdılar. Kurdistanda da kürd dilində danışmaq lazımdır. Həll yolu ölkənin parçalanması deyil.

 

Saleh Kamrani - Söz çox, amma vaxt azdır. Mən nəzərinizə çatdırmalıyam ki, İran iqtisadiyyatında ayrıseçkilik var. Bu yalandır ki, iqtisadiyyat türklərin əlindədir. İranda iqtisadiyyatın 30 faizi fondların ixtiyarındadır. İran konstitusiyasına əsasən, iqtisadiyyatın 70 faizi hökumət tərəfindən idarə olunur.

İqtisadiyyatı neft, rabitə və sənaye təşkil edir. İqtisadiyyat o adamlar tərəfindən idarə olunur ki, hökumətdə siyasi gücə malikdilər.

Fərhəng Cahanpur - Bu, milliyyət məsələsi deyil, mərkəzi hökumətin məsələsidir.

 

Saleh Kamrani - İndi mən izah edəcəyəm. Hal-hazırda ağayi Ruhaninin hökumətində kabinetin yarısı İsfahan şəhərindəndir. Cəmisi iki nəfər türk var. İnqilabın (1979) əvvəlində bir neçə türk vardı, amma buda türklərin haqqlarının həyata keçirilməsini sübut etmir. O vaxt Bənisədr (keçmiş prezident), Bazərqan (müvəqqəti hökumətin sədri) və Müsəyi (baş nazir) kimi türkləri kənarlaşdırdılar.

 

Fərhəng Cahanpur - Xameneyi özü türkdür.

Saleh Kamrani - O qədər İranda türk olmaq inkar olunub ki, Xameneyi də qorxur özünü türk kimi təqdim etməyə.

Niyə iqtisadiyyat məsələsində, xüsusilə Tehranda azərbaycanlılar görünür? Siz dediniz ki, farslar əksəryyət təşkil edir, mən bu fikirlə razılaşmıram. Onların ayları çox olduğuna görə, bizines sahəsində azərbaycanlılar tarix boyu malların paylanması ilə məşğul olub.

 

Mən həyatımda hələ görməmışəm ki... 8 il Şiraz şəhərində təhsil aldım və vəkalətlə məşğul oldum, amma bir nəfər görmədim ki, Şirazdan gəlsin Təbrizdə fəhləlik etsin. Halbuki azərbaycanlılar gedib 40 dərəcədən çox olan Zahidan, Bəndərabbas və başqa şəhərlərin istisində fəhləliklə məşğul olur.

İranda büdcə ehtiyaca əsasən bölünmür. Kim daha çox güc və sərvətə malikdirsə, o qədər də büdcədən çox pay yeyir.

 

Büdcədə İsfahan həməşə birinci yerdədir. Semnan da birincidir. Yəzd də əvvəldir.

Fərhəng Cahanpur - Bu ayrıseçkilik Xorasan, Kerman və şimaldan olan farslar arasında da var.

Saleh Kamrani - Siz bir tərəfdən deyirsiz ki, azərbaycanlılar qabaqcıldı. Bir tərəfdən də deyirsiz ki, farslar əksəriyyətdir. Əksəryyət haqqında deməliyəm ki, həm şah rejimi, həm də İslam respublikası BMT-nin ayrıseçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiyasına qatılıblar.

 

Orada bir maddə var, o da əhalinin sayılmasını insanların özlərinin dedikləri məlumata əsasən tələb edir. Yəni insanlar özləri milli mənsubiyyətlərini bəyan etməlidirlər. Bu günə qədər hələ də belə bir statistika İranda həyata keçirilməyib. İran həmişə insanları aldadıb.

Aparıcı - Ağayi Cahanpur, mən xatırlamıram ki, hələ İranda belə bir seçki həyata keçsin. Sizcə niyə bu statistikalarda mili mənsubiyyət nəzərə alınmır?

 

Fərhəng Cahanpur - Bu əgər yoxdursa, bir problemdir və aradan qaldırılmalıdır.

Aparıcı - Sizcə bu problem nədən irəli gəlir, ona görə deyilmi ki bəziləri düşünür ki, milli mənsubiyyətin aydın olması nəticəsində ölkənin parçalanma ehtimalı arta bilər?

Fərhəng Cahanpur - Tarixə nəzər salmaq lazımdır. Keçən 100-150 il ərzində bizim ölkədə çoxlu xarici müdaxilə olub. Onlar hökmranlıq məqsədiylə millət arasında ixtilaf salırdı.

 

Aparıcı - Sizcə bu özü bir bəhanə deyilmi?

Fərhəng Cahanpur - Mən elə düşünmürəm. Məncə həqiqətən də belə bir təhlükə var.

Aparıcı - Bəs onda bu təhlükənin qarşısını necə almaq olar?

Fərhəng Cahanpur - Demokratyia və azadlıq fikirləri yayımlanmalıdır. Biz hamımız bir yerdə dirçəlməlyik. Əgər salad misalını nəzərə alsaq, biz elə bir salad hazırlamalıyıq ki, hamımız onun bir hissəsı olaq. Hətta Azərbaycanda mən şəxsən bu məsələni müşahidə etmişəm. Milli [İran] ruhu... Son vaxtlar Britaniyanın Şotlandiyasında referendum keçirildi və insanların 45 faizi ayrılmaq istədi amma 55 faiz yox dedi.

 

Bunu o şərtləndirir ki, azadlıq olsun və iki tərəf üçün söz azadlığı olsun. Heç olmasa bir-iki il düzgün şəkildə müzakirə getməlidir. Mən sizə söz verirəm ki, əgər İranda azad və demokratik referendum keçərsə (azərbaycanlılar parçalanmaya yox deyəcək) bunlar ən qeyrətli millətdir.

Aparıcı - Qeyrətli deyərkən siz nəyi nəzərdə tutursuz?

Fərhəng Cahanpur - Qeyrətli o deməkdir ki, baxmayaraq ki mənim babam deyir ki mən azərbaycanlıyam, amma eyni vaxtda deyir ki, mən iranlıyam.

 

Aparıcı - Yəni demək istəyirsiz ki qeyrətli, iranlı olmaq deməkdir?

Fərhəng Cahanpur - Yox, qeyrətli olmaq o (Iran) milli mədəniyətə riayət etməkdir.

Simin Səbri - Bir psixoloq kimi sizin bəzi sözlərinizi başa düşmürəm. Məsələn, siz söyləyirsiniz ki, ayrıseçkilik olub (və bu normal haldır). Elədirsə, tarix boyu qadına qarşı şiddət olub, sizcə demək olar ki feminizm lazım deyil və əgər qadın feminist olarsa ailə dağılacaq?

 

Fərhəng Cahanpur - Mən bunu demədim.

Simin Səbri - Axı siz dediniz ki, ayrıseçkilik həməşə olub. Başqa bir misal izah edəcəm. Əgər həqiqətən də gorxuruq ki hansısa bir ölkənin parçalanma ehtimalı var, onda məsələnin kökünü öyrənmək lazımdır. Elə ona görə mənə elə gəlir ki, federal sistem İslam respublikasından sonra yaxşı bir alternativ ola bilər.

 

Fərhəng Cahanpur - Mən tam razıyam.

Simin Səbri - Məncə məsələnin həlli budur (federal sistem). Hər halda xarici müdaxilə olur və onlar da öz mənafelərini güdür. Bu düzgün deyil ki, hər kəs stadionda "turk dilində mədrəsə, olmalıdır hər kəsə" şüarını səsləndirsə, tutub aparsınlar Evinə (Tehranın məşhur həbsxanası).

Belə əməllər əks təsir göstərib və milli mübarizəni daha da gücləndirəcək. Təzyiqə məruz qalan millət daha riqqətli olur və arzulanmaz hərəkətlərə yol açır.

 

Saleh Kamrani - İranda Həmişə bütün məsələləri, milli ruh, şeyx və sultan ruhu adı ilə həll etməyə çalışıblar.

Heç vaxt məsələni qanun və mədəniyyət ruhu ilə həll etməyə can atmayıblar. Ona görə də milli məsələ müzakirə olunanda, həmin azərbaycanlıların qeyrətini ortalığa atırlar.

 

Əgər həqiqətən belə öz sözlərinə əmindilərsə, bəs niyə sadəcə bir adi siyahıya alınmadan belə boyun gaçırırlar?

Sizcə səbəb o deyil ki, ölkənin parçalanmasından gorxurlar? Məncə səbəb odur ki gorxurlar və bilirlər ki, əgər əhalini diqqətlə siyahıya alarlarsa, millətlərin payı aydın olacaq.

İki il əvvəl İran xarici işlər naziri, Salehi, Türkiyədə olarkən bir qısa müsahibədə dedi ki, təxminən iranlıların 40 faizi türkcə danşır və İran türklərı və demək olar ki, Türkiyə türkləri eyni dildə danışır. Bu məsələni xarici işlər naziri rəsmən dedi.

 

Keçmiş təhsil naziri, Babai, dedi ki İran şagirdlərinin 70 faizi iki dillidilər. Hələ onlar Tehranda yaşayan (türk və sair millətləri) bir dilli hesab edib. Konstitusiyanın 15-ci maddəsinə əsasən İranda rəsmi yazışma fars dilində olmalıdır və ana dilinin ədəbyyatını işlətmək də azaddır, hansı ki, hələ həyata keçməyib.

Əfqanıstanda isə konstitusiyanın 14-cü maddəsinə əsasən paşto və tacik diləri bütün ölkədə rəsmi dil kimi gedir və başqaları də öz rayonlarında öz milli dillərində danışır. Necə olur ki, İranda hələ də cəmiyyətin 40 faizi (azərbaycanlılar) üçün bir dənə də sinif yoxdur.

 

Aparıcı - Ağayi Kamrani, biz başqa bir verilişdə ana dili haqda müzakirə etmişik. Mən istəməzdim ki, bu verilişdə bu məsələyə vaxt ayıraq. Baxmayaraq ki, çox vacib məsələdir və stadionda səsləndirilən şuar elə bu məsələyə dəlalət edir. Bu günkü verilişdə məsələnin kökü haqda müzakirə etdik. Gəlin bir az da həll yolu haqda müzakirə edək. Ağayi Kamrani, siz bu məsələ haqda elə indicə danışdız. Səbri xanım da öz həllini dedi. Gəlin ağayi Cahanpuru dinləyək.

 

Fərhəng Cahanpur - (Mövlana Cəlaləddin Rumidən şeir oxuyur, hərfi tərcümə: ola bilsin ki, bir hindistanlı və bir türk bir-birlərini yaxşı başa düşsünlər, amma ola bilsin ki, iki türk bir-birinə yad kimi olsun. Onda eyniqəlblik eynidillilikdən daha xoşdur).

Əlbəttə ki dil vacibdir. Mən burada sadalanan fikirlərə qarşı deyiləm. Amma həll yolu nədir? Dediyim kimi və çoxları istədiyi kimi, ya 3 min il boyunca birlikdə yaşayan türk, fars, kürd və sair millətlər arasında münaqışə yaranmalıdır və nəticədə ölkəmiz parçalanmalıdır, ya da deyək bu ölkə bizimdir, mən Azərbaycana və ya Xuzestana gedəndə deyim ki, bura mənim vətənimdir. Biz demokratiyaya doğru hərəkət etməliyik.

 

Aparıcı - Ağayi Cahanpur, sizin dediyiz məsələlər çox ümumidir.

Fərhəng Cahanpur - Türkyədə təxminən 20 milyon kürd var. Rəsmi olaraq, parlamentdə kürdlərin heç bir nəfər də nümayəndəsi yox idi. Onlar birləşdilər və başqa qruplarla birgə parlamentin 13 faizini və 80 yerini ələ keçirdilər. İran üçün də həll yolu budur. Birləşməlidirlər, güclü partiya təşkil etməlidirlər. Əlbəttə ki, problrmlər var və maneələr olacaq. Türkyədə 30 min nəfər öldü. Daha fəal olmalıyıq.

 

Ancaq deyinmək olmaz. Həll yolu budur ki, güclü türk, kürd və fars partiyaları təşkil olunmalıdır. Onlar mübarizə aparmalıdırlar və ayrıseçkiliyə son qoymalıdırlar. Onlar cəmyyətin bir hissəsi olmalıdırlar. Hal-hazırda 80 nəfər kürd nümayəndəsi Türkiyə parlamentində oturur.

 

Aparıcı - Səbri xanım, məncə bu yaxşı misaldır. Kürd partiyası əsasən kürd rayonlarından səs toplamalıdır, gəlib bütöv ölkəyə aid olan şüar səsləndirir. Baxmayaraq ki, ciddi şəkildə etnik məsələsinə önəm verir, amma özünü etnik qrup kimi təqdim etmir. Sizcə milliyyətçilər üçün bu yaxşı həll deyilmi?

Simin Səbri - Əgər mən düz başa düşmüşəmsə, ağayi doktor (Cahanpur) demək istəyir ki, demokratiya etnik məsələləri həll edə bilər. Mən bir ölkədə yaşayıram ki, orada demokratiya etnik məsələləri həll edə bilmədi. Baxmayaraq ki, həmin ölkə Avropanın mərkəzində yerləşir və bu il müstəqilliyinin 100 illiyini qeyd etdi.

 

Ona görə ki, etnik məsələlər fərdi yox, ümumi məsələdir. Demokratiya fərd məsələni həll edə bilər, ümumi məsələləri yox. O cümlədən də diqqətdən kənar qalmış samilər (Norveçdə etnik qrup). Onlər nə qədər fəaliyyət göstərməlidir ki, məclisə yol tapsınlar? Məhz buna görə UNESCO həyəcan zəngini çalıb.

Bunlar (milli irslər, əfsanələr, kitablar və atalar sözləri) əgər sözdə yox, qanunvericiliklə qorunmasa, aradan çıxacaq.

 

Aparıcı - Siz düşünmürsünüz ki, elə bu Norvec misalı göstərir ki, güclü demokratiya bu məsələni həll edə bilər?

Simin Səbri - 70 il boyu bu millətə (sami) zülm veriblər və hətta indi də Norveç hökuməti onlara kompensasiya ödəyir, ona görə ki sami uşaqları Norveç mədənyyətinə transfer etməyə cəhd edib və uğur gazanıb. Sadəcə bir sami yazar vəzyyəti müşahidə edib.

Aparıcı - Siz həlli nədə görürsüz?

 

Simin Səbri - Mən həlli demokratiyada görmürəm. Məncə həll federal sistemdədir. Ona görə ki, bir federal sistemin yaradılmasıyla biz demokratiyanın əsasını cəmiyyətin alt hissəsindən üstə doğru qoya bilərik. İranda nəqədər güc paylansa, o qədər də nəzarət imkanı artacaq və bu da səbəb olacaq ki, korrupsiya və qanunsuzluğun qarşısı alınsın. İranda federal sistemlə ən azı üç məsələ həll oluna bilər. Birinci milli və mədəni məsələ həll olunacaq. Elə ki, iranlılar gedib Azərbaycan Respublikasında nə qədər gözəl konservatoriya və mədənyyət evi olduğunu görür. İkinci, demokratiya üçün yol açılacaq və üçüncü, qadınlar məsələsi...

 

Aparıcı - Səbri xanım, federal sistemdə çox saylı türklərin vəziyyəti necə olacaq, hansılar ki başqa şəhərlərdə yaşaıyırlar?

Simin Səbri - Bəziləri səhv başa düşərək düşünürlər ki, federal sistemdə onların haqlarının qorunması üçün başqa şəhərlərə köçməlidirlər. Məsələn, Almaniyada baxmıyaraq ki əhali eynidir, amma federal sistemi seçiblər ki, güc və nəzarət məsələsi həll olunsun. Əgər Tehranda olan türk bilsə ki Təbrizdə yerləşən məclis onun haqqnı müdafiə edir, qanuna əsasən o, haqqlarını Tehranda da tələb edə bilər. Məsəl üçün, öz məktəbləri ola bilər, ermənilər kimi.

 

Aparıcı - Ağayi Kamrani, sizin həll yolunuz nədır?

Saleh Kamrani - Mənim həll yolum aydıncasına Cənubi Azərbaycanın müstəqilliyidir.

Aparıcı - Necə yəni?

 

Saleh Kamrani - Yəni, Azərbaycan yeni İran yaradılmasından əvvəl olan vəziyyətə qaıyıtmalıdır. Rza şahın gəlməsindən əvvəl. Ondan əvvəl ənənəvi olaraq qacar şahları dövrünəcən əyalətlərin vəziyyəti aydın idi və Azərbaycan da o əyalətlərin biri imiş. Baxmayaraq ki, onu o qədər balacalaşdırıblar ki, Azərbaycan adı sırf şərqi və qərbi Azərbaycan vilayətləri üçün istifadə olunur...

 

Bu ərazidə yaşayan azərbaycanlılar, həm də farslar və digər millətlər üçün ən yaxşı yol budur ki, mədəni şəkildə ayrılsınlar. Yuqoslaviya kimi yox, Çexiya və Slovakiya kimi və sonra regional birlik təşkil etsinlər.

Aparıcı - Bilməyənlər üçün izah edin ki, Çexiya və Slovakiya kimi nə deməkdir?

Saleh Kamrani - Müharibə etmədən, kimsəni öldürmədən referendum keçirdilər və ayrıldılar. Amma bildiyiniz kimi, Yuqoslaviyada hələ də ölüləri torpaq altından çıxardılar. Hər iki halda, nəticə ayrılmaqıdı, amma birinin qiyməti daha çox baha başa gəldi, birində isə daha az xərclə.

 

Mən ona görə bu qənaətə gəldim ki, keçən əsr boyuca azərbaycanlılar çoxlu qan itirib. Çox cəhdlər edib məşrutə inqilabını həyata keçirdiblər və hətta federal sistemi də 100 il bundan əvvəl konstitusiyaya daxil ediblər. Halbu ki, 100 ildən sonra görünür ki biz geri getmışik. Yəni, mərkəzi hökumət o hərəkatı neft pulu ilə və silah gücü ilə darmadağın edib. Sonuncu misalda, 1945-dən sonra (Seyid Cəfər) Pişəvərinin milli hökumətidir ki, 30 min nəfərdən çox qətliam olub.

 

Fərhəng Cahanpur - Amerikada millətlərə əsasən bölgü yoxdur, amma federal şəkildə idarə olunur. Bizim İran üçün də həqiqətən həll yolu budur. Biz ənənəvi bölgüyə qayıtmalıyıq. Azərbaycan, Xorasan, Fars, Bəluçistan, İsfahan. Beləliklə, bütün məsələlər, o cümlədən dil, mədəniyyət, məktəb və sair məsələlər öz həllini tapacaq.

Aparıcı - Yəni sizcə keçmişdə hərşey qaydasında idi?

Fərhəng Cahanpur - Təəssüflər ki, keçmişdə heç vaxt biz demokratiyanı məşq etməmişik və elə parçalanma məsələsinin qarşısını elə beləcə almaq olar. Əgər indi belə olmasa sonra təhlükə daha çox olacaq. Biz bu məsələni qəbul etməliyik ki, hökuməti məhdudlaşdırımaq lazımdır. Məktəbdə danışılan dilə hökumət qarışmamalıdır.

 

Aparıcı - Bu Səbri xanımın fikrinə yaxındır?

Fərhəng Cahanpur - Bəli. Amerikada, Almaniyada və fərqli ölkələrdə bu məsələ müharibəyə səbəb olmaıyb.

Aparıcı - Amma İran o ölkələrlə çox fərqlidir. Siz daim İranın fərqlı olduğu haqda fikirlər irəli sürürsünüz, amma məsəl üçün, bəyəm Kanada neçə ildir ki ölkə kimi yaranıb? Bunlar çox fərqlidir.

 

Fərhəng Cahanpur - Əgər bunlar belə az tarixlə bacarırlarsa, biz də 3000 il bir yerdə yaşamaq tarix ilə bunu bacararıq. İngiltərədə 20 ildir ki bu sistem yaranıb. Blair vaxtında Şotlandiyadə məclis təşkil olundu.

Bir gün Oxford Universitetində dərs keçərkən Nizaminın Yeddi Gözəl əsərini oxuyurdum. Bir cavan azərbaycanlı oğlan durub dedi ki, Nizami iranlı deiyl, azərbaycanlıdır. İki xətt şer oxudum, soruşdum sən nə başa düşdün? Gördüm ki fars dili bilmir.

 

Dedim əzizim, sən bu kitabı oxu, o sənin olsun. Nizami İranındır, Rumi Əfqanıstanda anadan olub, Türkiyədə bastırılıb, amma İranındır... Sədi İranındır, Hafiz İranındır. Mən demək istəyirəm ki, bizim uzunmüddətli tariximiz var və əgər bölqüləri elə etsək ki, Federal şəkildə azadlıq yaransa, o zaman bu məsələnin düzgün həlli çözüləcək.

Aparıcı - Səbri xanım, sizin və Kamrani arasında olan fikir ayrılığı Azərbaycan fəalları arasında çox ciddidir. Bəziləri siz kimi federal və demokratik İranın tərəfdarıdır, bəziləri də ağayi Kamrani kimi ayrılığa meyillidir. Siz ağayi Kamraninin fikrinə necə yanaşırsız?

 

Simin Səbri - Niyə razı deyiləm!? Bəlkə də mənim işimlə əlaqədardır. Biz tibdə hər hansısa xəstəliklə rastlaşanda, ilk növbədə çalışırıq onu konservativ şəkildə müalicə edək. Yəni, dərini və orqanları kəsmədən, eyni vaxtda antibiotik vasitəsilə çalışırıq infeksiyanı aradan qaldıraq və orqanizmə də vaxt veririk ki, özünü bərpa etsin. Amma əgər görsək ki bu mümkün deyil, o zaman məcburiyyət qarşısında, məsələn, ayağı kəsməli oluruq.

Aparıcı - Yəni fikirləşirsiz ki, buna ehtiac yoxdur?

 

Simin Səbri - Bu mərhələdə xeyr. Bizdə heç vaxt müasir federal sistem olmayıb. Niyə bunu sınamayaq ki? Mən ağayi Cahanpurla razılaşıram bu məsələdə.

Aparıcı - Ağayi Kamrani, niyə Səbri xanımın fikrilə razılaşmırsız. Səbri xanım deiyr ki, federal sistemi yoxlamamış niyə onu kənara qoyaq?

Saleh Kamrani - Kaş ki bu mümkün olaydı. Qeyri-mümkündür. Hakiymyyətdə olan farslar və eləcə də müxalifət bunu qəbul etmir. 100 ildən sonra hələ də heç kəs türkləri qəbul etmir. Bizə deyirlər azəri və yaxud azərbaycan dilli.

Aparıcı - Ağayi Kamrani, elə sizin bu verilişə gəlməyiniz onu sübut edir ki, türklər qəbul olunur.

 

Saleh Kamrani - Ümid edirəm ki, belə hərəkətlər artsın. Amma hətta əgər artsa da baxın, hal-hazırda Şotlandiyada istıqlalçılar iqtidardadır. Bu o demək deiyl ki, ölkə dağılacaq.

Aparıcı - Gəlin biz qayıdaq əsas məsələyə. Niyə fikirləşirsiz ki, federal sistemi yoxlamadan kənara goymaq lazımdır?

Saleh Kamrani - Bunu üç dəfə sınamışıq və nəticə olmaıyıb. Məşrutə, Xiyabani və Pişəvəri. Üçü də darmadağın və qətliam olub. Baxmayaraq ki, onlar da federal hərəkat idı. O vaxtdan bəri bizdə demokratik hərəkat olmaıyb. Çox balaca tərif var idi, qanundan sonra da dini hakimyyət, sonra Fərəh İzədi hakimyyəti heç qanuna vaxt çatmayıb. Biz illər gözləməliyik ki, o biri insanlar demokrat olsun və bizə haqq versin...

 

Simin Səbri - Ağayi Kamrani, siz bu arada bir məsələni yaddan çıxarmısız, o da zaman məsələsidir. Bizim yaşadığımız zəmanə artıq Rzaxan, Xiyabani və ya da Pişəvəri vaxtı deiyl. Bu zəmanədə məlumat sürətlə dünyada yayılır. Bizim bu məsələni burada müzakirə etməyimiz o deməkdir ki, fars cəmiyyətinin ziyalı təbəqəsı bu məsələyə yenidən baxır. ...Eləcə də fikirləşirəm ki, modern dünyada modern federalizm sınanmalıdır.

Saleh Kamrani - Baxmayaraq ki, sizin arzular mümkün deyil, amma məncə elə onun həyata keçirilməsi üçün ən yaxşı zəmanət bir müstəqil hökumətdir. Heç bir inanc yoxdur. Hərəkat dəfələrlə darmadağın olub. Heç kəs bunu istəmir.

 

Simin Səbri - Siz deyirsiniz ki, mümkün deyil. Amma mən baxıram İranda baş verən hadisələrə, 79 inqilabından sonra Xomeyni vaxtından bu günədək, o vaxt İran yekəxanalıq edirdi. Nə dünyanı qəbül edirdi, nə də beynəlxalq hüquqları. Gündə yüz dəfə Amerika bayrağı yandırılırdı, amma bu gün oturub danışıqlar aparırlar.

Saleh Kamrani - Bunun milli məsələlərə dəxli yoxdır, bu, beynəlxalq əlaqələr məsələsidır.

 

Simin Səbri - Düzdür. Mən demirəm ki, bunlar istəyb amma məcbur olublar. Demək istəyirəm ki, İrana qarışı olan beynəlxalq təzyiqlər ola bilsin ki nəticə versin. Yəni demək istəyrəm ki, mən mümkünsüz sözü ilə razılaşmıram.

Saleh Kamrani - Biz məcbur deyilik ki, demokratiya və multikulturalizmə çatmaq üçün sınanmış uğursuz modellərdən istifadə edək. İran üçün başqa modellər də var. Onların biri də mədəni və tam şəkildə bir-birimizi qəbul etməkdir. Xüsusən azərbaycanlılar üçün.

Fərhəng Cahanpur - Bu cənab federal sistemin pozetiv tərəfini nəzərə almır və parçalanmanın də neqativ nəticəsini ümumiyyətlə görmür. Biz yeni tarixi nəzərə almalıyıq. Dünyada baş verənləri görmursüz. İraq və Suriya parçalandı.

 

Demokratik tarixi bizdən çox olan Avropa ilə müqayisədə, bizim demokratiya həmişə zəif olub. Biz məşq edirik. Avropada 50 il əvval qan içirdilər. İkinci Dünya Müharibəsində 60 milyon adam öldü. İranda bu olmayıb. Bunlar nə etdi, birinci federallıq yaratdı. Dedilər həm müharibə olar, həm də birlik olar, gəlin birləşək. Məncə ikincı addım federal sistemdən sonra biz daha qabağa getməliyik. Son vaxtlar Türkiyə səfiri deyir ki, İranla azad ticarət əlaqələri yaratmaq istəyir. Burada pis nə var ki? Gəlin məhdudlaşdırmaq əvəzinə əlaqələri genişlədək, Azərbaycanla, Türkmənistanla. Beləliklə hamı əlaqədə ola bilər, eyni zamanda da kimlik qorunacaq.

[SteepZero]

Только что, Moist сказал:

Bilirem, qeleceyde analoqsuz inkişaf gözləyir bizi)

gəlin ümüdümüzü itirməyək , səbr edək , 

çalışaq . )

[SteepZero]

2 минуты назад, Zaman. сказал:

İran azərbaycanlıları barədə mübahisə doğurmuş BBC verilişi

ha-ha 

[SteepZero]

8 минут назад, Moist сказал:

Он не азербайджанец, он иранец. 

Ok ,  Siz deyən  olsun . İranlı Azərbaycanlı . )

 

Edited February 4, 2019 by SteepZero

[Moist]

1 минуту назад, SteepZero сказал:

Ok ,  Siz deyən  olsun . İranlı Azərbaycanlı . )

 

Men deyirem ki o iranlidir, azerbaycanlilig oncin ikinci yerde de durmir. Birinci shiyedi, ikinci iranlidi.

[SteepZero]

Только что, Moist сказал:

 

gecəniz xeyirə qalsın . )

[DigitalFilms]

19 часов назад, stanmeyar сказал:

 

Согласно рассказу Рухоллахы Гарахи, врач посоветовал Али Хаменеи сидеть на канапе из-за болей в спине. Кто-то принес в дом Али Хаменеи только одно канапе, а не набор. Однако когда жена Али Хаменеи вернулась домой после паломничества в Машад и увидела канапе, она решила вынести его из дома.

Вернувшись домой и увидев канапе за порогом, Али Хаменеи спросил жену, зачем она его выставила, на что та ответила: «Ты что хочешь привести нас к роскошной жизни?» Только после того как Али Хаменеи объяснил, что это была рекомендация врача и что это только одно канапе, а не набор, его жена согласилась оставить его в доме, рассказывает Рухолла Гарачи.

 

Гийбят делают!)

Кто им вообще позволил бы выносить сор из избы? 

Так что статья заказ.

[Бакылы]

8 часов назад, DigitalFilms сказал:

А арабы Израиля живут ещё лучше!

Лучше евреев Израиля и персов и тюрков Ирана вместе взятых.

Израиль маленький. Всех не вместит. 

[Бакылы]

9 часов назад, Moist сказал:

Так почему в столь хорошем для азербайджанцев государстве до сих пор нет образования на азербайджанском, упущение какое-то, надо написать в посольство Ирана. Ну и бедные американцы из кожи вон лезут, чтобы досадить Ирану, вон даже лучшего друга персов Саддама казнили)

Во первых образование есть. Во вторых почему в Азербайджане нет образования на лезгинском, талышском , аварском ? Да потому что это личное дело Азербайджана как и личное дело Ирана. Там не только Персы и Азербайджанцы живут. Там еще десятки других народностей. Всем не угодишь. Нужно хотя бы иногда думать над причинами ! 

[buka_baku]

В 04.02.2019 в 01:44, Nailya Yaqubzade сказал:

Иранцы не нация. Есть тюрки, фарсы, курды и другие национальные меньшинства, проживающие в Иране

Наиля- Hec henanin yeridi?
Честно говоря достало ваше буквоедство. В Иране-иранцы, в Азербайджане-азербайджанцы гутарды гетди де...кто вас просит определять сейчас по ДНК принадлежность  гаплогруппы населения Ирана?

[buka_baku]

В 04.02.2019 в 04:28, konan1982 сказал:

Boeng и др  все технологии Америкосов используют. У своих же ума нет что-то создать..

Если что, то выходцы из Ирана занимают почетные места в списке Нобелевских луреатов. 

Это очень ошибочное мнение, что американцы умные и все создают они. Основной костяк выходцы со всего мира....просто там центр скопления и по достоинству оценивают/оплачивают, а не как в наших странах- ВЯТЯН БОРЧУНДУ...300 м зп...

Когда то таким центром был Багдад со всем вытекающим оттуда для мира науки, и там тоже были со всего мира умы...арабы не при чем кстати, как сейчас верующие тыкают мол у арабов все зародилось. Это как через тысячу лет жирные американцы буду тыкать всем в глаза, что Тесла, Фейсбук, Гугл чисто американцы создали...все дело в центрах скопления умных людей на данном отрезке истории.

ИМХО

Edited February 5, 2019 by buka_baku

[sfinks]

В 03.02.2019 в 22:41, Caldogno сказал:

Нормально так раскрутился для моллы.

Стоит ли в Иран заглядывать, когда свой придворный баш Мулла, Падишах,его свита, везири,беки,ханы нюкары, живут покруче иранского Хаменеи...?))

[padonak2]

В 03.02.2019 в 17:49, Zaman. сказал:

 

Трубки, лошади и икра каждый день. Красивая жизнь великого властителя Ирана

 

 

 

нам не интерестно про иранского властителя читать, хотим про своего - напиши что и сколько у него если сможешь....нет не можешь? ну  да , ты же только мне минусы лепить мастак, и все с тобой ясно

[Zaman.]

1 час назад, padonak2 сказал:

нам неинтерестно

хотим про своего

напиши что и сколько 

у нищих нет слуг и никогда не будет

в гугле есть всё, ссылку выше кинул

похоже что поймать не судьба

[padonak2]

13 минуты назад, Zaman. сказал:

у нищих нет слуг и никогда не будет

в гугле есть всё, ссылку выше кинул

похоже что поймать не судьба

 

кишка тонка  и очко не железное значить про нашего то написать ....понимаю....ты тоже раб лапмы как и все тут,  а понты тут колотишь выше крыши