Xristianlıqda Konfessiyalar. Fərqləri.

[Sunyata]

Təklif edirəm bu mövzuda forumun xristian userləri yaxud maraqlanan digər uselər , xristianlıqdaxili müxtəlif konfessiyalar və təlimlər , onların fərqi haqqında məlumat və suallar versinlər  və təbii ki ,  həm də müzakirə . 

 

 

[Sunyata]

Xristianların ümumi sayı  2mlrd.  355 mln. -  2 mlrd.  650 mln arasında müxtəlif mənbələrdə  göstərilir .

 

Xristianlıqda əsas üç istiqamət - konfessiya mövcuddur:

Katolisizm , Protestantizm və Pravoslavlıq ( şərqi Ortodoksal ) .

Ardıcıllarının sayına görə , təxmini vəziyyət :

Katolisizm - 1 mlrd. 300 mln.
Protestantlıq - 1 mlrd.
Pravoslaviya - 350 mln.

Bu üç şaxədən ən qədimi Katolisizm - eramızın əvvələrində , sonra Pravoslavlıq 10 - cu əsrdə ( bəzən isə , bu tarixi Roma imperiyasının şərqi və qərbi hissəyə bölünməsi ilə əlaqələndirirlər , yəni 5 -ci əsrə) . Ən yenisi isə protestantlıqdır 16 -cı əsrdə reformasiya nəticəsində yaranıb.

Bu 3 konfessiya arasındakı doktrinal , təşkilatı , ayinlər , ehkamlar və s. fərqləri haqqında növbəti postumdan başlayaraq məlumat verəcəyəm.  mübahisəli bir şey  olsa buyurun , dəqidləşdirin ))

[Sunyata]

Kilsənin Təşkilatındakı fərqlər .

Digər xristian konfessiyalaraına münasibət :

Pravoslavlıq :
Özünü yeganə həqiqi \gerçək kilsə hesab edir.
Katolisizm:
Özünü yeganə həqiqi \gerçək kilsə hesab edir. Lakin, ikinci Vatikan soborundan ( məclisindən) - 1962 -1965 illər. – sonra Pravoslav kilsələri haqqında “Kilsə - bacılar” , protestant kilsələri haqqında isə “Kilsə ittifaqları “ formasında münasibət qəbul olunub.
Protestantizm:
Müxtəlif münasibətlər mövcuddur , o cümlədən xristian üçün hansısa konkret konfessiyaya aid edilməyin tam inkarı kimi fikirlər də mövcuddur

Kilsənin daxili təşkilatı:

Pravoslavlıq :
Çoxsaylı məhəlli kilsələr mövcuddur. Bu kilsələr arasında kanonik suallra münasibətdə fərqlər var. Rusiyada 95 % ardıcıllar Moskva patriarxatına aid hesab olunur.
Katolisizm :
Kilsədə təşkilatı birlik mövcuddur . Bu birlik Papanın – kilsənin başçısının – avtoriteti və monax ordenlərinin qismən avtonomiyası əsasında mövcuddur. Yalnız bəzi köhnə katolik tpli kilsələrdə Papaya aid edilən xətasızlıq ehkamını qəbul etmirlər.
Protestantizm :
Lüteranlıqda və anqlikan kilsələrində mərkəzləşmə mövcuddur , Baptist təşkilatları federative əsaslarda qurulub. Baptist tışkilatı suverendir , yalnız İisusa tabedir.

Dünyəvi hakimiyyətlə münasibət:

Pravoslavlıq :
Müxtəlif dövrlərdə pravoslav kilsəsi hakimiyyətlə ya ittifaqda olub , ya ona tabe olub.
Katolisizm :
Yeni dövrün başlanğıcına qədər Kilsə , dünyəvi hakimiyyətlə rəqiblik edib. Papa isə geniş ərazilərdə dünyəvi hakimiyyətə malik idi.
Protestantizm :
Müxtəlif münasibətlər mövcuddur. Ingiltərədə dövlət dini hesab olunursa , o biri dövlətlərdə kilsə dövlətdən tam ayrılmışdır.

Ruhanilərin nigaha münasibəti:

Pravoslavlıq :
Ag ruhaniliyə ( rahiblərdən başqa bütün ruhanilər ) 1 dəfə nigaha girməyə icazə verilir.
Katolisizm :
Şərq ənənlərindən olan Kilsələrdən başqa yerdə qalanlarda nigahsızlıq əhdi ( çelibat ) verilir.
Protestantizm :
Nigaha bütün dindarlara icazə verilir.

Rahiblik\ Zahidlik:

Pravoslavlıq :
Rahiblik mövcuddur, ruhi ataları Böyük Vasiliy hesab olunur. Kinovial birgəyaşayış qanunlar əsasında və bu qanunların olmadığı monastırlar mövcuddur.
Katolisizm :
Rahiblik mövcuddur . 11 -12 əsrlərdən bu rahibliklər ordenlər formasına keçdilər. Ən nüfuzlu orden Mq. Benedikt ordeni idi. Sonralar Sistersian , Dominikan , fransiskian ordenləri yarandı.
Protestantizm :
Rahibliyi inkar edir.


İman məsələlərində ali avtoritet:

Pravoslavlıq :
Ali avtoritetlər – müqəddəs yazılar və müqəddəs rəvayətlərdir.
Kilsə Atalarının və müəllimlərinin əsərləri də daxil olmaqla .
Katolisizm :
Ali avtoritet kimi Papanın bu və ya digər ehkama olan mövqeyi , Mq. Yazılar və Mq. Rəvayətlər götürülür. Bundan əlavə Soborların ( Ali Məclislər) qərarları da qəbul olunur.
Protestantizm :
Ali avtoritet kimi Bibliya (Tövrat və İncil ) əsas götürülür. Bəzi cərəyanlarda katolisizmə oxşar mövqelər , bəzilərində isə “Hər kəs Bibliyanı öz bildiyi kimi oxuyur” – mövqeyi mövcuddur.

P.S. Sonrakı postlarda bu üç məzhəbdəki ehkam , kilsə praktikasındakı və Bibliyaya münasibət fərqləri haqqında məlumat  olacaq .

Edited February 15, 2014 by Sunyata

[Sunyata]

   Ehkamlar .

Müqəddəs Ruhun törənməsi haqqında ehkam:

Pravoslavlıq :
Hesab edir ki, Müqəddəs Ruh yalnız Atadan oğul vasitəsilə törənir .
Katolisizm:
Hesab edir ki. Müqəddəs Ruh həm Atadan , həm də Oğuldan törənir.
Protestantizm:
Bu suala toxunmurlar.

Bakirə Məryəm haqqında təlim:

Pravoslavlıq :
Allah anası ( Məryəm) ilkin günaha batmamışdı ,lakin bütün insanlar kimi bu günahın nəticələrini özündə daşıyırdı. Parvoslavlar inanır ki, ölümündən sonra göyə yüksəlmişdir
(вознесение)
Katolisizm :
Bakirə Məryəmin qüsursuz döllənməsi haqqında ehkam mövcuddur. Bu da onun yalnız şəxsi deyil , həm də ilkin günahının olmamasından xəbər verir.
Protestantizm :
Məryəm mükəmməl bir qadın nümunəsi kimi qəbul olunur . Katolik ehkamları ona şamil edilmir.

Əraf (Məhşər ) və Allahın taxtı-tacına istiqamətlənmiş ruha qarşı olan “əngəllərə” münasibət:

Pravoslavlıq :
Allahın taxtı-tacına istiqamətlənmiş mərhumun ruhuna qarşı olan “əngəllər” haqqında təlim mövcuddur.
Katolisizm :
Mərhumun ilkin məhkəməsi ( qiyamətdən əvvəl ) və onun “ərafda” günahlardan tam azad olana qədər olması inamı mövcuddur.
Protestantizm :
“Əraf” və “maneələr” haqqında ehkam inkar olunur.


Bibliya .

Müqəddəs yazıların və Müqəddəs Rəvayətlərin nüfuzunun nisbəti:

Pravoslavlıq :
Müqəddəs yazılar Müqəddəs Rəvayətlərin bir hissəsi kimi qəbul olunur.
Katolisizm :
Müqəddəs yazılar və Müqəddəs Rəvayətlər bərabər nüfuzlu qəbul olunur.
Protestantizm :
Müqəddəs yazılar Müqəddəs Rəvayətlərdən daha nüfuzlu qəbul olunur