Türkiyə türkcəsindəki sözlərin dilimizdə işlənməsi düzgündürmü?

[Mufti]

Mətbuatdakı yazılardan görürük ki, Türkiyə türkcəsindən xeyli söz idxal etməkdəyik. Bu barədə fikirlər müxtəlifdir. ancaq bu proses gedir.

Təbii ki, dil inkişaf edən bir reallıqır. Xalqlar münasibətdə olduqları mədəniyyətlərin dillərindən müəyyən kəlmələri götürərlər. Zəif və ya məğlub toplumlarda bu daha surətli olur.

Forum iştirakçılarının bu barədə fikirlərini bilmək istərdim:
Dilimizdə Anadolu türkcəsində istifadə olunan sözlərdən istifadəyə münasibət?

Bu barədə bir ölçü olmalıdırmı? olmalıdırsa necə?

[Bagban]

Mence bu tebii bir prosesdir ve bunun garshisini almag suni bir yolla geyri mumkundur ve menasizdir.

"Bir millet - iki dovlet" shuarinin tebii devami olacag bir turkcenin olmasida gachinilmaz ve musbet bir haldir.

[мусаватист]

Müəllif nümunə göstərsəydi, daha yaxşı olardı. Bir çox sözlər var ki, əslində dilimizdə var idi, lakin demək olar ki, işlənilmirdi. Bu gün isə türk dilinin təsiri altında daha çox işlənir. Və dilimizi yaxşı bilməyənlər də güman edirlər ki, o sözlər türkcədən gəlir. Məsələn, bir yuzer bu yaxınlarda "müdhiş" sözü haqqında belə yazmışdı. Halbuki, dilimizdə olan sözdür

[Mufti]

[quote name='мусаватист' timestamp='1291463850' post='7823118']
Müəllif nümunə göstərsəydi, daha yaxşı olardı. Bir çox sözlər var ki, əslində dilimizdə var idi, lakin demək olar ki, işlənilmirdi. Bu gün isə türk dilinin təsiri altında daha çox işlənir. Və dilimizi yaxşı bilməyənlər də güman edirlər ki, o sözlər türkcədən gəlir. Məsələn, bir yuzer bu yaxınlarda "müdhiş" sözü haqqında belə yazmışdı. Halbuki, dilimizdə olan sözdür
[/quote]


məsələn mən elə bu bölmədə bir postumda "ürətmək" sözü işlətmişdim... bir dostumuz cavab olaraq məndən azərbaycanca yazmağı xahiş etdi.

[SeymurEmin]

Mən bilən heç bir problem yoxdur ikisidə türk dilidir Biz bəzi az istfadə etiymiz və unuduğumuz sözləri bərpa etmiş olariq

[azadeh]

mən isə buna heç yaxşı baxmıram.onsuzda dilimizdə minlərlə ərəb və fars dilindən alınma sözlər var.Bir tərəfdən də rus dilinin dilimizə etdiyi təcavüz!
kaş ki hami temiz AZƏRBAYCAN dilini biləydi!!!

[мусаватист]

[quote name='Mufti' timestamp='1291468048' post='7823537']
məsələn mən elə bu bölmədə bir postumda "ürətmək" sözü işlətmişdim... bir dostumuz cavab olaraq məndən azərbaycanca yazmağı xahiş etdi.
[/quote]

bu sözü heç mən də bilmirəm, rusdillilər haradan anlasınlar?)

[quote name='azadeh' timestamp='1291474178' post='7824084']
mən isə buna heç yaxşı baxmıram.onsuzda dilimizdə minlərlə ərəb və fars dilindən alınma sözlər var.Bir tərəfdən də rus dilinin dilimizə etdiyi təcavüz!
kaş ki hami temiz AZƏRBAYCAN dilini biləydi!!!
[/quote]

dillərin mübadiləsində qorxulu bir şey yoxdur, amma əndazə gözlənilmədir. Həm də ehtiyac nəzərə alınmalıdır.

[мусаватист]

məsələn, rus dilindən gələn "kompyüter" sözünün yerinə türklərdən "bilgisayar"ı əxz etsək, etiraz etmərəm. Amma "açar"ın yerinə "anahtar"ı bəyənmərəm. Əksinə, türklər "açar"ı əxz etsələr daha yaxşı olar.

[hem_yerli]

Men calishiram her sozun azeri tercumesinde ifade edim. Bizde camaat turk mahnilarindan ve filmlerinden sonra bashladilar onlarin dilinde az qala danishmaga.
Ellbetde bu biraz savadsizligdan ireli gelen sheydir.

[^^Paradise_Bird^^]

Türk diliynən bizim dilimizin yaxın olmasından irəli gələn bir prosesdi. Mən özümdə bəzən bir söz deyirəm sonra da düşünürəm ki, deyəsən türklərdən götürdüyüm sözdür, evdə deyirəm, anam deyir ki xeyr, bizdə də belə söz var, sadəcə yadımızdan çıxıb. Hansı sözlər ki, bizdə də var, onları deyəndə hirslənirəm.

"Ürətmək" bu söz istifadə etmək mənasında gedir, istifadə edib azaltmaq.

[мусаватист]

Bəzi türk adlarını da əxz etmək olar. Məsələn, mən Nilufər adını əxz edib qızıma verdim )

[Bagban]

[quote name='azadeh' timestamp='1291474178' post='7824084']
mən isə buna heç yaxşı baxmıram.onsuzda dilimizdə minlərlə ərəb və fars dilindən alınma sözlər var.Bir tərəfdən də rus dilinin dilimizə etdiyi təcavüz!
kaş ki hami temiz AZƏRBAYCAN dilini biləydi!!!
[/quote]

Heh,demeli bele: Azerbaycan dilini temizlemek uchun dilimizden turk sozlerini chixartirig,elbette ereb ve fars kelimelerinide,..dilimizi rus tecavuzunnende gurtardigdan sonra....goresen dilimizden ne galacag?

Siz bunu teklif edirsiniz?

[zazaq]

pis baxmiram.seviniremki fars ve ereb kelimeleri sixishdirlir.meselen 80 regemine heshtad deyilende esebleshirem.

[vuqar7]

[quote name='Mufti' timestamp='1291468048' post='7823537']
məsələn mən elə bu bölmədə bir postumda "ürətmək" sözü işlətmişdim... bir dostumuz cavab olaraq məndən azərbaycanca yazmağı xahiş etdi.
[/quote]

Azərbaycan dili lüğətindən araşdırdım

çıxmaq, yaratılmaq
yetişmək
türəmək, çoğalmaq, yaratılış
məqam, onur yeri, şərəfli yer
dölləmək, döl buraxmaq
örəmək, ürəmək, yetişib çoxalmaq
tapılmaq, istehsal olmaq
üyrəmək, ürəmək, çoğalçaq

[yokya]

[quote name='Mufti' timestamp='1291450356' post='7822018']
Mətbuatdakı yazılardan görürük ki, Türkiyə türkcəsindən xeyli söz idxal etməkdəyik. Bu barədə fikirlər müxtəlifdir. ancaq bu proses gedir.

Təbii ki, dil inkişaf edən bir reallıqır. Xalqlar münasibətdə olduqları mədəniyyətlərin dillərindən müəyyən kəlmələri götürərlər. Zəif və ya məğlub toplumlarda bu daha surətli olur.

Forum iştirakçılarının bu barədə fikirlərini bilmək istərdim:
Dilimizdə Anadolu türkcəsində istifadə olunan sözlərdən istifadəyə münasibət?

Bu barədə bir ölçü olmalıdırmı? olmalıdırsa necə?
[/quote]

[size="2"][font="Arial"]Bizim dili helə Türk dilidir. Ta 1937ci ilədək dilimizin tarixi adı Türk dili olub. "Azərbaycan dili" Stalinin əmriylə gerçəkləşən yapmaçıq, geydirmə siyasi termindir.

Bir də ki, türk sözləri təkcə Türkiyə türkcəsi vasitasiylə gəlmir. Rus dilindən gəlmə türk sözləri: karandaş, çolka, türmə, stəkan və bir çox başqa sözlər.

Dilimizə yüzilliklər boyu təcavüz edən fars, ərəb, rus sözlərinə - [b]YOX, YOX, YOX[/b]

Təkcə Türkiyə türkcəsindən yox, başqa dillərdən gələn bütün türkkökənli sözlərə - [b]HƏ, HƏ, HƏ[/b][/font][/size]

[Bak]

Məsələn, bizdə:
- "qarşısını almaq" söz birləşməsinin sinonimi kimi niyə də, "önləmək" istifadə etməyək?
- "əvvəlcə" sinonim olaraq "öncə" (sözün kökü "ön", bizdə də istifadə edilir).
- "hakimiyyət" sinonimi "iqtidar".
- "birbaşa translyasiya" əvəzinə "canlı yayım".

[Kirsche]

Turkler ozleri bizim sozlerden cox istifadeye yonelibler..mesele son vaxtlarda cox gorulen

geldi catdı,xiyar,idman,)))

[dziro]

dil durmadan inkişaf edir. sözlər bizdən ora, ordan bura keçir.

amma elə sözlər var ki, elə bizdə var idi. sadəcə işlənmirdi. indi bəzilərinə elə gəlir ki, bu yeni sözdü. əslində yox.

məsələn: [b]"küstah"[/b] sözünü hamı deyər ki, Osmanlı türk sözüdür. amma səhv fikir olar. 1965-ci il Azərbaycanca-Rusca lüğətdə bu söz var.
və ya [b]"köçəbə" [/b]sözü.
mən özüm bu sözün mənasıını türkcə-rüsca lüğətdə axtarırdım vaxtilə. indi görürəm dediyim lüğətdə var bu söz.

və ya [b]"meş", "meşardı" [/b]sözləri var ki, bu lüğətdə çox adam bunun nə demək olduğunu bilmir. indi eşitsə deyəcək türk sözüdü filan.

bunlar yalnız bir-iki misal idi. belələri çoxdu.

[dziro]

[quote name='Kirsche' timestamp='1291567914' post='7829017']
Turkler ozleri bizim sozlerden cox istifadeye yonelibler..mesele son vaxtlarda cox gorulen

geldi catdı,xiyar,idman,)))
[/quote]

[b]idman[/b]la razıyam. [b]musiqi[/b] də həmçinin. amma [b]xiyar[/b] orda məşhur söyüşdü çoxdan.

[Kirsche]

[quote name='^^Paradise_Bird^^' timestamp='1291486809' post='7825036']
"Ürətmək" bu söz istifadə etmək mənasında gedir, istifadə edib azaltmaq.
[/quote]

mence bu istehsal etmek menasını dasıyır

[Kirsche]

[quote name='dziro' timestamp='1291568188' post='7829043']
[b]idman[/b]la razıyam. [b]musiqi[/b] də həmçinin. amma [b]xiyar[/b] orda məşhur söyüşdü çoxdan.
[/quote]

soyus oldugunu bilirem, ama 2 gun evvel Istanbulda marketdeki kassa cekine baxanda ozumde inanmadım... evveller Salatalık yazırdılar indi ise Xiyar ))

[SeymurEmin]

[quote name='yokya' timestamp='1291566583' post='7828918']
[size="2"][font="Arial"]Bizim dili helə Türk dilidir. Ta 1937ci ilədək dilimizin tarixi adı Türk dili olub. "Azərbaycan dili" Stalinin əmriylə gerçəkləşən yapmaçıq, geydirmə siyasi termindir.

Bir də ki, türk sözləri təkcə Türkiyə türkcəsi vasitasiylə gəlmir. Rus dilindən gəlmə türk sözləri: karandaş, çolka, türmə, stəkan və bir çox başqa sözlər.

Dilimizə yüzilliklər boyu təcavüz edən fars, ərəb, rus sözlərinə - [b]YOX, YOX, YOX[/b]

Təkcə Türkiyə türkcəsindən yox, başqa dillərdən gələn bütün türkkökənli sözlərə - [b]HƏ, HƏ, HƏ[/b][/font][/size]
[/quote]
Tam razıyam Lef Qumulyovdan gətirdiyn sitat lap yerinə düşdü kaşki bir az böyük yazaydın Çox sağ ol

[Mufti]

[quote name='Kirsche' timestamp='1291568205' post='7829046']
mence bu istehsal etmek menasını dasıyır
[/quote]

Bəli istehsal etmək mənasındadır. ancaq Bizdə istehsal demək olar ki, ancaq maddi şeylər barəsində işlənir. ancaq ürətmək feli türkcədə həm maddi həm də maddi olmayan anlayışlar üçün də işlənir. Məsələn [b]fikir ürətmək.[/b]

[sambo]

Idman sozu olarda da var .Idman olarin dilinde mesg demekti

Basgan sozunu bizde tez-tez istifade edirler halbuki bizim dilde basgan rehberdi

[Mufti]

[quote name='sambo' timestamp='1291631975' post='7833356']
Idman sozu olarda da var .Idman olarin dilinde mesg demekti

Basgan sozunu bizde tez-tez istifade edirler halbuki bizim dilde basgan rehberdi
[/quote]

Başqan sözü Türkiyə türkcəsindən dilimizə keçmiş və türkcədədə əsasən 40 - cı illərədn sonra meydana gətirilmiş sözlərdən biridir.

[Dark Lady]

Texminen il yarım evvel benzer mövzu açmışdım, orada da türk sözlerinin işledilmesine normal yanaşanlar daha çox idi. Men ise normal yanaşmıram. Esasen de aparıcıların efirde bu sözlerden istifade etmesi qıcıqlandırıcıdır. Sözlerden elave türk vurğuları da getdikce artmaqdadır. Misal üçün, Zaurun danışığına fikir verseniz onun sözleri türksayağı vurğu ile dediyinin şahidi olarsınız.
Tek o deyil,Ş efir mekanımızda türk sözlerinden heddinden artıq çox işleden aparıcılar az deyil. Mİsal üçün, "malesef" sözü. Çox eşitmişem, halbuki biz o sözü işletmirik. Bir defe Xezer TV-nin xeberlerinde demişdiler "filankes xestexanaya qaldırıldı". Hastaneye kaldırılmak tipik türk sözüdür, bunun dilimizde menası o gedir ki, xestexana bir az hündürdedir, hemin insanı hündürde yerleşen xestexanaya qaldırıblar.

[Гулливер]

Dilimizə türk sözlərini yapışdırmaq istəyənlərə fikrim mənfidir.. Dark Lady xanım demişkən çox süni alınır aparıcıların türk sözlərini işlətmələri..Hətta məndə emelli başlı ikrah hissi oyadır..Xəzər tv-nin xəbərlərini heç vaxt dinləmirəm..Aparıcı xəbərlərin vurğuların tamam səhv qoyur.Hansı sözü necə istəyir elə də deyir..
Bəsdirin dilimizə hörmətsizlik etdiniz..Onsuz da köhnə Azərbaycandan birce dilimiz qalıb..Onu da yarı fars,yarı rus,yarı türk etməyək..az da olsa özümüzün olsun..

[Mufti]

[quote name='Dark Lady' timestamp='1291633401' post='7833549']
Texminen il yarım evvel benzer mövzu açmışdım, orada da türk sözlerinin işledilmesine normal yanaşanlar daha çox idi. Men ise normal yanaşmıram. Esasen de aparıcıların efirde bu sözlerden istifade etmesi qıcıqlandırıcıdır. Sözlerden elave türk vurğuları da getdikce artmaqdadır. Misal üçün, Zaurun danışığına fikir verseniz onun sözleri türksayağı vurğu ile dediyinin şahidi olarsınız.
Tek o deyil,Ş efir mekanımızda türk sözlerinden heddinden artıq çox işleden aparıcılar az deyil. Mİsal üçün, "malesef" sözü. Çox eşitmişem, halbuki biz o sözü işletmirik. Bir defe Xezer TV-nin xeberlerinde demişdiler "filankes xestexanaya qaldırıldı". Hastaneye kaldırılmak tipik türk sözüdür, bunun dilimizde menası o gedir ki, xestexana bir az hündürdedir, hemin insanı hündürde yerleşen xestexanaya qaldırıblar.
[/quote]

Dilimiz üçün Türkiyədəki türkcədən söz almaq məncə faydalıdır. Bu əslində Azərbaycanın Türkiyə ilə mədəni bütünləşməsinin tərkib hissəsisidr. Ancaq dildə elə ifadələr var ki, həqiqətən bizdə türklərdən daha isabətlidir. Dediyiniz "xəstəxanaya qaldırılmaq" məsələsi kimi...
Türkcədən artıq bir çox sözlər Azərbaycan türkcəsində vətəndaşlıq qazanmışdır. Məsələn "olay" (bizdə "hadisə" kimi qarşılığı olsa da).
Əslində bu məsələ kor-koranə aparılmasa daha yaxşı olar. ancaq təbii ki, buna nəzarət etmək çox çətindir.

[Morena]

Anadolu Türkçəsindən bizim dilə keçən sözlər daha "doğal" səslənir, məncə. İki dilin formatı, ahəngliyi buna daha yaxşı şərait yaradır. Nəinki rus dilindən götürülən sözlər ki, bizim dilimizi eybəcər hala salır.
Çox sevmədiyim bir söz "mühasibat uçotu" artıq qanunlarımızda belə yazılıbdır. Bir düşünün ki, necə pis səslənir və özü özündə bir taftalogiya kəsb edir. Mühasibat - hesabat - hesab - mühasib, ərəb dilindən götürülmüş sözlərdir, rus "uçotun" bura qoşulmasına heç ehtiyac yoxdur. Anadolu türkçəsində "mühasebe" sözü ilə kifayətlənirlər. Biz niyə kifayətlənməyək?

[X Ray-F]

Söhbet dilimizin zenginleşmesinden gedirse, şexsen men türkce ve ya rusca sözlerden istifade etmeye ehtiyac hiss etmemişem heç vaxt, öz dilimizde olan sözler menim ehtiyaclarımı ödeyir tamamile, işde de, dükanda da, her yerde.
Çox maraqlıdır ki, öz dilimizde bezi edebi sözleri işledende çox menalı reaksiya verirler (özü de savadsızlar bele reaksiya verir!), amma türkce ya da rusca sözleri [b]improvize [/b] edib istifade etmek normal qebul olunur

[sYNCh]

Bütün dillərdə başqa bir dildən gələn sözlər mövcuddur. Və bunu təbii saymaq olar. Amma burada, bir çox forum iştirakçılarının bəyəndiyi müasir Türkiyə türkcəsi bir çox hallarda [u][b]qondarma[/b][/u] sözlərlə zəngindir. Bilmirəm bu nə xəstəlikdir bəzi insanlarda. Uydurma sözlərlə dili korlamaq olar, hətta yeri gəlsə "erməni-fason" sözlər də dilə əlavə etmək olar, təki ərəb və ya fars köklü sözlər olmasin. Bu, necə deyərlər, cahillikdir. İndiki Türkiyə türkcəsində işlənən qeyri-adi, əcaib səslənən sözlərin bir çoxu, keçən əsrin otuzuncu illərində, süni şəkildə türk dilinə calaq edilmiş uydurma sözlərdir. İndi də həmin əcaib-qəraib sözləri biz götürüb öz dilimizə, [u]Azərbaycan Dilinə[/u] yapışdıraq? Mən, burada "erməni-fason" ifadəsini elə-belə işlətmədim. Doğurdan da, müasir Türkiyə türkcəsinin bu vəziyyətə gəlib çatmasında erməni rolu var. Bilirsiniz, bu tarixi bir fakdır ki, otuzuncu illərdə "Türk Dil Kurumu" adlanan bir təşkilata erməni rəhbərlik edib. Onun adı və familiyası belədir: Akop Martanyan. Otuzuncu illərdə, nisbətən yeni yaranmış Türkiyə Cumhuriyyeti nəyin bahasına olursa olsun, əsrlər boyu, hətta Osmanlı imperiyası dövründə işlənmiş, dilin ayrılmaz bir hissəsi olan "xarici" sözlərdən imtina etmək fikrinə düşdü. "Xarici" sözlar dedikdə, bir qayda olaraq ərəb və fars köklu sözlər nəzərdə tutulurdu. Amma nədənsə, bir "xarici" dildən olan sözlər başqa bir xarici dildən olan sözlərlə əvəz olunurdu. Əsasən fransız dilindən götürülmə sözlərlə (məsələn, "təşəkkür" sözü əvəzinə "mersi", "bağışlayın" əvəzinə "pardon" və sairə...). Bundan əlavə, dilə sözün əsl mənasinda, havadan uydurulma sözlər də calaq edilirdi (məsələn, "şagird" dönüb olub [s]iyrənci[/s] "öyrənci", "müəllim" isə "öğrətmən"ə dönüb və s.). Bu qondarma, süni şəkildə dəyişdirilmiş sözlərin heç yüzcə il ömrü yoxdur. Və siz indi deyirsiniz ki, belə sözləri işlətməklə biz də dilimizi korlayaq?
Qeyd: Türk Dil Kurumunun rəhbəri Akop Martanyan, türk dilinin "müasir" hala gəlməsindəki xidmətlərə (?) görə familiyası dəyişdirilərək Dilaçar oldu. O artıq Akop Martanyan deyil, Aqop Dilaçar idi...

[_Consigliere_]

[quote name='Mufti' timestamp='1291450356' post='7822018']
Mətbuatdakı yazılardan görürük ki, Türkiyə türkcəsindən xeyli söz idxal etməkdəyik. Bu barədə fikirlər müxtəlifdir. ancaq bu proses gedir.

Təbii ki, dil inkişaf edən bir reallıqır. Xalqlar münasibətdə olduqları mədəniyyətlərin dillərindən müəyyən kəlmələri götürərlər. Zəif və ya məğlub toplumlarda bu daha surətli olur.

Forum iştirakçılarının bu barədə fikirlərini bilmək istərdim:
Dilimizdə Anadolu türkcəsində istifadə olunan sözlərdən istifadəyə münasibət?

Bu barədə bir ölçü olmalıdırmı? olmalıdırsa necə?
[/quote]

Vaxtı ilə rus sözlərinin idxalından sonra dilimizdə bir çox türk mənşəli sözlər yoxa çıxdı ... mənə elə gəlir ki, bu rusların bir siyasəti idi, onlar bizim Türkiyə türkləri ilə yaxınlığımızı, istər dildə, istər adət ənənədə silmək istıəyiblər ... o zamankı yazarların əsərlərini oxusaq, görərik ki, bizim dilimizdə nə qədər indiki Türkiyə türkcəsində işlənilən sözlər var ... Uzağa niyə gedirik ki, götürək Hüseyn Cavidin əsərlərini ... ona görə də mən bu prosesə normal baxıram ... ümumiyyətlə dillərin bir biri ilə inteqrasiyasina da normal baxıram .... əzəldən belə olub ki, dillərdən bir birinə sözlər keçib ... bizim dildə qalstuk sözü ruscadan gəlib, Türkiyə türklərin dilindəki kravat isə italyan dilindən gəlib ... yəni alınma sözlər işləndikcə artıq özümüzünkü olur, burda heç bir qəbahət yoxdur ... 

[X Ray-F]

Eger hemin söz öz dilimizde varsa, niye men onu türkce ve ya diger dilde ifade etmeliyem?
Eksine, eger bizim dilde olmayan, amma lazım olan sözdürse memnuniyyetle istifade ederem - kim deye biler ehtiyac olan söz var? Varsa niye bu işle meşğul olan yoxdur?
Fikir vermişem ki, türkce yersiz olaraq danışanlar, bütün gününü türk teleseriallarına serf eden adamlardır.

[akhundof]

Özüm Türk Liseyini bitirmişəm, və biz orda Türkiye türkçəsi dərsini keçirdik. İstər istəməz indiki danışıq dilimdə Türkiyə türkçəsində olan sözlərdən istifadə edirəm. Amma yenə də çalışıram ki, bu sözlər büyük ünlü uyumu və kiçik ünlü uyumuna (ahəng qanunu) tabə olsunlar. Bizim dildə bir çox belə sözlər var. Elə sait və samit sözləri. Bunun kimi 1000 cür sözü türkçəsindən götürülməsinə razıyam.

[ДаĞлинка]

[i]Bu təbiidir. Çünki öz televiziya proqramlarımız heç nə ilə tamaşaçını cəlb edə bilmir, seriallarımız əttökücü təsri göstərir... və nəticədə bu cür olur. Uşaqlar Polat Alemdar kimi danışır, böyüklər ondan beşbətər.

Amma məni ən çox əsəbiləşdirən ədiblərin də bu yolla getməsidir. Çox heyf. [/i]

[Azərbaycanlı]

Mənsə Türkcədən gələn sözlərə pis baxmıram. Və belə arabir özüm də işlədirəm. Məncə onlardan yararlanmaq fars-ərəbköklü sözlərdən istifadə etməkdən yaxşıdır. Onlar dilimizdə artıq müəyyən bir yer tutsa da, dilimizin məntiqliyini çox məqamlarda pozur. Və ümumiyyətlə dilimizin söz ehtiyatında türkköklü sözlərin daha geniş hissə təşkil etdiyini istəyirəm.
Məncə uğurlu əvəzlənmələr bunlardır:önəm(li),çağdaş,bölüm, bölgə və başqaları.

[Dark Lady]

Men ise yene de öz sözümde dururam ve dilimizdeki bütün bu deyişikliklere tebii baxmıram. Bir nefere sual vermişdim ki, niye türk sözlerinden çox istifade eleyir. O da cavabında mene dedi ki, "zemane teleb eleyir". O zaman SSRİ terkibinde yaşayanda doğurdan da zəmanə tələb edirdi rus dilində danışmağı. Məgər indi Türkiyə əsarətində yaşayırıq ki, zəmanə bu dili tələb etsin?
O gün verilişlərin birində aparıcı xanım deyir: ....... siyasi mesaj içərir". Mən "mesaj içərir" sözünün mənasını çox gözəl başa düşürəm. Başa düşmədiyim odur ki, niyə dilimizdə buna bənzər sinonimlər bol olduğu halda həmin xanım məhz türk dilində, özü də dilimizə qətiyyən yaxınlığı olmayan və hər kəsin başa düşməyəcəyi bir ifadə işlədir? Bu, normaldır məgər? Əgər bu, normal bir hal sayılırsa, mən anormal olmağa üstünlük verirəm.

[vuqar7]

[quote name='Dark Lady' timestamp='1292233977' post='7882030']
Men ise yene de öz sözümde dururam ve dilimizdeki bütün bu deyişikliklere tebii baxmıram. Bir nefere sual vermişdim ki, niye türk sözlerinden çox istifade eleyir. O da cavabında mene dedi ki, "zemane teleb eleyir". O zaman SSRİ terkibinde yaşayanda doğurdan da zəmanə tələb edirdi rus dilində danışmağı. Məgər indi Türkiyə əsarətində yaşayırıq ki, zəmanə bu dili tələb etsin?
O gün verilişlərin birində aparıcı xanım deyir: ....... siyasi mesaj içərir". Mən "mesaj içərir" sözünün mənasını çox gözəl başa düşürəm. Başa düşmədiyim odur ki, niyə dilimizdə buna bənzər sinonimlər bol olduğu halda həmin xanım məhz türk dilində, özü də dilimizə qətiyyən yaxınlığı olmayan və hər kəsin başa düşməyəcəyi bir ifadə işlədir? Bu, normaldır məgər? Əgər bu, normal bir hal sayılırsa, mən anormal olmağa üstünlük verirəm.
[/quote]


içerir - ehtiva edir

[Ilkin_Huseyn]

Türk dili, həmin dildə danışanların sayı üzrə, Ethnologue a görə 58,000,000, Encarta ya görə 77,000,000 nəfər olmaqla, dünya dilləri sırasında 21-ci yerdədir.
Azəri dili, həmin dildə danışanların sayı üzrə, Ethnologue a görə 21.600.000, Encarta ya görə 31.400.000 nəfər olmaqla, dünya dilləri sırasında 44-cü yerdədir.
Türk və azəri dillərinin çox yaxınlaşması onların bir dil kimi formalaşması ilə nəticələnərsə, bu, əmələ gəlmiş dildə danışanların sayı üzrə, Ethnologue a görə 79.600.000, Encarta ya görə 108.400.000 nəfər olmaqla, dünya dilləri sırasında 10-cu, və ya 11-ci yerlərdən birini tutar. Bu isə o deməkdir ki, əmələ gəlmiş yeni dil fransız dili kimi məşhur bir dili (danışanların sayına görə 16-cı yerdədir) geridə qoya bilər.
Bu iki dilin birləşməsi həm də dili möhkəmləndirir və onun ölməsinin qarşısını alır.
Mən belə düşünürəm ki, azəri dilinə türk dilindən türk köklü sözlərin keçməsi çox gözəl haldır, amma bu şərtlə ki, həmin sözlər azəri dilində qeyri-türk köklü sözləri əvəz etsin, daha "şimdi" sözü gəlib "indi" sözünü əvəz etməsin. Misal üçün, "ürətmək" və "tükətmək" sözlərinin "istehsal" və "istehlak" sözlərini əvəz etməsi çox gözəldir.

[Mufti]

[quote name='Ilkin_Huseyn' timestamp='1292315707' post='7889304']
Türk dili, həmin dildə danışanların sayı üzrə, Ethnologue a görə 58,000,000, Encarta ya görə 77,000,000 nəfər olmaqla, dünya dilləri sırasında 21-ci yerdədir.
Azəri dili, həmin dildə danışanların sayı üzrə, Ethnologue a görə 21.600.000, Encarta ya görə 31.400.000 nəfər olmaqla, dünya dilləri sırasında 44-cü yerdədir.
Türk və azəri dillərinin çox yaxınlaşması onların bir dil kimi formalaşması ilə nəticələnərsə, bu, əmələ gəlmiş dildə danışanların sayı üzrə, Ethnologue a görə 79.600.000, Encarta ya görə 108.400.000 nəfər olmaqla, dünya dilləri sırasında 10-cu, və ya 11-ci yerlərdən birini tutar. Bu isə o deməkdir ki, əmələ gəlmiş yeni dil fransız dili kimi məşhur bir dili (danışanların sayına görə 16-cı yerdədir) geridə qoya bilər.
Bu iki dilin birləşməsi həm də dili möhkəmləndirir və onun ölməsinin qarşısını alır.
Mən belə düşünürəm ki, azəri dilinə türk dilindən türk köklü sözlərin keçməsi çox gözəl haldır, amma bu şərtlə ki, həmin sözlər azəri dilində qeyri-türk köklü sözləri əvəz etsin, daha "şimdi" sözü gəlib "indi" sözünü əvəz etməsin. Misal üçün, "ürətmək" və "tükətmək" sözlərinin "istehsal" və "istehlak" sözlərini əvəz etməsi çox gözəldir.
[/quote]

Əlbəttə ... Məncə bu proses başlayıb. Artıq buna nəzarət çətin olacaq.

Ərəb-fars mənşəli sözlərə gəlincə bunda diqqətli olmaq lazımdır. Türkiyədə bu proses oldu. Bəzi kəlmələr tutdu. Bəziləri tutmadı.
Bəzimkəlmələrdə bəzi rəsmi və ya solçu çevrələr tərəfindən işlənir ancaq toplum mənimsəməyib. Məsələn "cavab" - "yanıt", fərt-birey və s.

Bu kimi sözləri də türk sözü deyib alsaq dilimiz yazıq olar.