Zeyno Baran: "ABŞ-da Qurani-Kərimi yandıran rahib hətta xristianlar tərəfindən l

interland · May 28, 2011

Bakı, 28 may, SalamNews, V.Həsənli. "Azərbaycanda tez-tez aktiv xanımlarla görüşür, müxtəlif məsələləri, o cümlədən İslamla bağlı mövzuları müzakirə edirik". Bu sözləri ABŞ-ın Azərbaycandakı səfirinin xanımı, Cənubi Qafqaz regionu üzrə tanınmış tədqiqatçı Zeyno Baran SalamNews-a müsahibəsində deyib.

- Artıq bir müddətdir Azərbaycanda yaşayırsınız, özünüzü necə hiss edirsiniz?

- Azərbaycanda özümü çox yaxşı hiss edirəm, çox yaxşı zamanda burdayam. Azərbaycanda yaşamaq mənə xoş həyəcan gətirir. Çünki bu ölkə tolerant ölkədir və burda İslam dini kimi digər dinlərə də bərabər münasibət göstərilir.

- İslamdan söz düşmüşkən, sizin bir müsəlman xanım kimi ABŞ-da yaşamağınız İslam dininə münasibətinizi dəyişməyib ki?

- Xeyr, dəyişməyib. Bilirsiniz, ABŞ-da əhalinin əksər hissəsi İslam dininə hörmətlə yanaşır. Amma mediada elə məlumat verilir ki, guya ABŞ-da bir çoxları İslama qarşıdır və ona ehtiramla yanaşmır. Bu, çox yanlış məlumatdır. ABŞ-da çox az qüvvələr var ki, İslama qarşı çıxırlar, media da yalnız həmin qüvvələri işıqlandırır. Təbii ki, bu kimi məlumatların yayılması təxribat xarakteri daşıyır. Hesab edirəm ki, bunun arxasında hansısa kiçik radikal qüvvələr dayanır. Bundan əlavə demək istəyirəm ki, ABŞ-da müsəlmanlar müxtəlif sahələrdə çox aktiv fəaliyyət göstərirlər, hökumət də onlar üçün yaxşı şərait yaradır. Məsələn, ABŞ-da müsəlmanlar üçün xeyli məscid fəaliyyət göstərir və müsəlman əhali burada ibadət edir. Məscidlər ABŞ-ın müstəqillik illərindən əvvəl mövcud olub və bu gün də fəaliyyətləri davam edir. ABŞ-da müsəlmanlar öz dinlərinə çəkinmədən və sərbəst formada ibadət edirlər. Mən özüm də xeyli vaxtdır ki, ABŞ-da yaşayıram və heç bir problemlə rastlaşmamışam. Əgər ABŞ-da müsəlmanlara qarşı hər hansı xoşagəlməz hallar baş verərsə, Amerika hökuməti dərhal bunun qarşısını hüququ yollarla alır.

- Bəs amerikalı bir rahibin müqəddəs Qurani-Kərimi yandırması necə, bu hərəkətinə görə o, cəzalandırıldımı?

- Sizin dediyiniz həmin adam ABŞ-da Qurani-Kərimi yandıramaqla çox düşüncəsiz addım atdı və həmin şəxs ABŞ ictimaiyyəti tərəfindən ciddi tənqidə məruz qaldı. Həmin şəxs xristian dininə itaət etdiyi üçün bu dinin də adına ləkə gətirdi və xristianlığa sitayiş edənlər tərəfindən lənətləndi. Çünki xristian dinində də hər hansı müqəddəs kitabın yandırılması göstərişi yoxdur. O həm də ABŞ-da mövcud olan demokratiyadan sui-istifadə etdi. Çünki ABŞ-da bu cür hərəkətlərə görə adamlara qanunla cəza verilmir. Amma həmin adam ictimai qınağa məruz qaldı. Mən müqəddəs Qurani-Kərimi yandıranı normal düşüncəli adam hesab etmirəm.

- Bundan sonra ABŞ-da oxşar hadisələr baş verə bilərmi?

- Ola bilər ki, ABŞ-da hansısa dəli buna oxşar hadisələri təkrarlasın. Bu o demək deyil ki, ABŞ-da İslama qarşı təzyiq və ya hər hansı mənfi münasibət mövcuddur. Hər hansı səhv düşüncəli adamın hərəkətlərini ABŞ dövləti və ya hökumətinin adına bağlamaq düz deyil.

- Dünyanın bir nömrəli terrorçusu sayılan Usama bin Laden artıq öldürülüb. Qərbin bundan sonra İslama münasibətində hansı dəyişikliklər ola bilər?

- Dünyanın bir nömrəli terrorçusu sayılan Usamə bin Ladenin İslam adı ilə terror törətməsi dünyada İslamdan xəbərsiz insanlarda bu dinə qarşı mənfi münasibət yaradırdı. Amma dünyada və ABŞ-da olan əksər insanlar çox yaxşı bilirdilər ki, Usamə bin Ladenin törətdiyi hadisələrin İslamla heç bir əlaqəsi yoxdur. Qəlbində sevgi əvəzinə nifrət bəsləyən Usamə bin Laden İslam adından istifadə edirdi. Təbii ki, onun dinlə hər hansı əlaqəsi olmamasından gənc nəsilin nümayəndələri xəbərsiz idilər və bu, bizi çox qorxudurdu. Belə birisinin gənc nəsilin düşüncəsinə təsir etmək ehtimalı ABŞ-ı narahat etməyə bilməzdi.

Usamə bin Laden tapılıb öldürülsə də, tək onunla iş bitmir. Çünki İslamda çox mənfi yüklü radikal ideologiya formalaşıb. Hesab edirəm ki, təkcə Usamə bin Ladenin öldürülməsi ilə radikalizm başa çatmayıb. İslama qarşı olan radikalizm hələ də qalmaqdadır. Çox təəssüf ki, İslamda mülayimlərlə radikallar arasında müəyyən çəkişmələr var. Mən radikalların İslama ləkə gətirməməsi üçün səylərin birləşdirilməsinin tərəfdarıyam. Bu baxımdan da hər birimizin üzərinə çox böyük vəzifə düşür - biz müsəlmanlar İslama təkrar sahib çıxmalıyıq.

- Əsliniz Türkiyədəndir, ABŞ vətəndaşısınız və hazırda Azərbaycanda yaşayırsınız. Bu üç ölkənin İslama münasibətində hansı fərqi görürsünüz?

- Hər üç ölkələrin daxilində İslama münasibətdə çox fərqlər var. Yəni İslama Azərbaycanın şimalında və cənubunda münasibətlər tamam ayrı-ayrıdır. ABŞ və Türkiyədə də İslama münasibət əraziyə görə fərqlənir.

- İndiyə kimi İslamla bağlı hansı elmi işləriniz olub?

- İslam dini ilə bağlı 2 kitabım işıq üzü görüb, 1 kitabım isə bu yaxınlarda nəşr ediləcək.

- Hazırda Azərbaycanda hansı fəaliyyətlə məşğulsuz?

- Mən Azərbaycanda müxtəlif sosial, ictimai və siyasi məsələlərdə aktiv olan xanımlarla tez-tez görüşüb ətraflı fikir mübadiləsi aparıram. Görüşlər zamanı İslamla bağlı məsələləri də birgə müzakirə edirik və onların fikirlərini öyrənirəm. Mən Qərbdə İslamın hümanist bir din kimi tanınması ilə bağlı fikirlərimi onlarla bölüşürəm. Son zamanlar daha çox İslam məsələləri, xüsusilə də radikalizmlə bağlı araşdırmalar aparıram.