Biz niyə ölmədik?

[Kenul2012]

Ümidim var ki, bu yazını sosial şəbəkədə paylaşacaqlar. Millət səhər oyanan kimi internetə qoşulacaq, dünyada nə var, nə yox bəhanəsiylə mənasız yazılar oxuyub “Hər şey aydındır” deyib arxayınlaşacaq. Cavanlar oxuyub ağzını büzəcək, ya da həsəd çəkəcəklər. Nisbətən yaşlı, yəni sovetin hər üzünü görmüşlərsə ola bilər nostalji keçirəcək, dövrləri qarşı-qarşıya qoymaqla bir qədər kədərlənib köksünü ötürəcək. Amma heç kimdə “Bu belə deyil!” etirazı oyanmayacaq. 

 

Sizlərdən kimsə keçən əsrin ikinci yarısında doğulubsa bu sualı özünə dəfələrlə verib: “Necə oldu ki, biz salamat qaldıq?”.  Axı keçən əsrin uşaqları maşında kəmərsiz və təhlükəsizlik balışcıqları olmadan gedirdik. Setkalı dəmir çarpayıların tərkibindəki qurğuşun müasir standartlara görə adamı dərhal öldürməli idi. Rəngbərəng dərmanlar, yeməyə əlavələr, gündəlik vitamin normaları yox idi. Yeməyin özü də başdan aşmazdı, necə deyərlər qədərində. Qədərsə dövrlərə uyğun soğan bozbaşı və qara çörəklə plov diapazonunda müəyyənləşirdi. Biz suzayanda ağzımızı krana dirəyib su içirdik, amma qarnımıza qurd düşmürdü. Düşürdüsə də sarımsaq yeməklə onu bir gündə öldürə bilirdik. Qapılar bağlanmazdı, evin şkaflarının heç açarı olmazdı.  Sovet uşaqları səhər evdən çıxıb axşam gələrdi, küçə fonarları yanandan sonra. O vaxt məhəllələrdə də fonarlar vardı, təkcə magistral yollarda yox. O vaxtlar da uşaq və yeniyetmələr dalaşardı, əl-ayağını sındırar, davalarda dişlərini qırar, kəsilər, yaralanardılar, amma söhbət məhkəmələrə düşməzdi. Uşağının bütün günü harda olduğunu bilməyənlər ürəyini sıxmazdı, indiki kimi hər iki dəqiqədən bir zəng edib axtarmazdı. O vaxtlar da uşaqlar limonad, dondurma və pirojna yeməyi sevərdi, amma heç kim bundan piylənməzdi. Çünki yeyən kimi oynamağa cumardıq.

 

150 kanallıq televizoru kimsə təsəvvür edə bilməzdi. İnternet də yox idi, disklər də. Ona görə hamı yığışıb multfilmə baxardı, özü də müəyyən saatda. Günə cəmi 20 dəqiqəlik sakitlik çökərdi hər yerə. Əvəzində dostlarımız vardı, bir də kitablar. Lap darıxanda kibrit çöpünü küçəylə axan arxa buraxıb onun necə uzaqlaşdığını izləmək olardı. Biz bu boyda təhlükəli dünyada necə sağ qaldıq axı? Dəmir konserv bankaları əlimizi kəsəndə pis virusa yoluxmurduq, qonşu bağdan oğurladığımız albalını tumuyla yeyəndə qarnımızda ağac bitmirdi. İmtahanlar 10 ballıq deyil, 5 ballıq, faktiki isə 3 ballıq sistemlə qiymətləndirilirdi. Əla, yaxşı və məqbul qradasiyası ilə ali məktəbə də girirdik, lap aspiranturaya da. Müsabiqəyə düşənlər də olurdu. Bizim hərəkətlərimiz yalnız öz əməllərimiz idi və günahkarlar üzr istəməsə rahatlıq tapmırdı. Polisdən və əsgərlikdən rüşvətlə qurtulmaq hələ ayıb sayılırdı. Valideynlərsə həmişə müəllimin, qanunun tərəfində idi, uşaqlarının yox. 

 

Povidlalı pirojkilərin tamını unutmaqmı olar? O dövrü yaşayanlar ürəyinin sarı simi tərpənən kimi şirəli və qazlıı su aparatlarını xatırlayır. Hamı bir stəkandan içər, heç nəyə yoluxmaz və bu stakanlar yoxa çıxmazdı. 5 qəpiklik avtobusda qəpiyi o başa göndərən kimi pul yerinə çatar və əvəzində biletin özünə qayıdardı. Çoxluca banka bağlayar, mürəbbə bişirərdik. Qış tədarükünə baş qoşmayanlar təmbəl sayılardı. Qışda mərhəmət göstərib onlara da 1-2 banka göndərər və “bankanı mütləq qaytarın” deyərdik. Soyuducu xarab olanda quyuya salınmış qarpızlar daha dadlı çıxardı. Uşaqlar 8 martda analarına hədiyyəni öz əlləriylə düzəldərdi, açıqcanı gözəl sözlərlə doldurardı. İndi uşaqlara rezinka oyununun qaydalarını, iməclik və makulatura yığmaq məcburiyyətini necə başa salasan? Çörək növbələri, yemək talonu adamları incitməzdi, çünki hamı belə yaşayırdı. 

 

Bu nəsil şeir yazmağı, rəsm çəkməyi, musiqi bəstələməyi, yəni heç nədən nələrsə yaratmağı öyrəndi. Seçimimiz də vardı, uğursuzluq və risk hüququmuz da.  Əgər sizin də uşaqlıq və gəncliyiniz bu zamanda keçibsə deməli dünya hakimləri uşaqların gələcəyini mobil telefon, tok-şou və əntiqə çipslərə dəyişdirməmişdən  əvvəl ötüşüb. Ona görə 30-40 il əvvəl nağıla oxşamağa başlayır. 

 

İndi kompüterin parolunun çaşıb mikrodalğalı sobada yığmaq idi həyati hadisədir. Sənin telefonunda 3 nəfərdən  ibarət ailənlə əlaqə saxlamaq üçün azı 15 nömrə yazılır. Qonşu otaqda oturan iş yoldaşına sözünü email-də yazırsan. Mobil telefonunu evdə qoysan isteriyaya düşə bilərsən.  Səhər duran kimi çaydan, kofedən əvvəl internetini işə salırsan. Guya bu, səni dünyaya yaxın edir. Oxuyursan, öyrənirsən, maraqlanırsan, amma tənhalıq səni tərk etmir. Ona görə də bu yazının sosial şəbəkədə paylaşılması üçün bəzi standartlara uyğun gəlmədiyi faktını da boynuma almalıyam. Bu köşədə qan tökülmədi, söyüş, ağlaşma, zorlama və sevişmə olmadı. Sosial şəbəkə moderatoru çətin ki, yazını paylaşmağa layiq bilə...

 

Bizimyol /info.Gülnarə Rəfiq.

 

Bu sözlərindən çox incidim.) 

 

Sözlərində haqq var.Uşaqları az qalıb akvariumda böyüdək.((

Edited September 28, 2016 by Kenul2012

[Vuqar Rehimov]

Heyif o dövrün insanlığından...(
 

[gapgara]

Hara ölürük? Missiyamızı yerinə yetirməliyik..

[Igolka]

Belke de ölmüşük..sadece qocalanda basdırılacayıq.

[gapgara]

Только что, Igolka сказал:

Belke de ölmüşük..sadece qocalanda basdırılacayıq.

Demək istəyirsən yazışan ruhlarımızdır ?)

[Igolka]

Только что, gapgara сказал:

Demək istəyirsən yazışan ruhlarımızdır ?)

Eksine..

Ölen ruhlarımızdır,yazan cismimiz.

Menevi ölü çox var aramızda.

[Kenul2012]

Yayda torpaqda oynayardıq.Oğlanlar qaraj,qızlar tort düzəldərdi.Dənizkənarında quyu qazardıq.Evə gələndə anam əllərimizi paltar sabunu ilə yuyardı.Abşeron bağlarında üzüm,əncir yığmağa gedərdik.Qohum-qonşulara qonaq gedərdik,işlərində kömək edərdik.Su harda tapdıq,ya kiminsə təklif etdiyi suyu geri çevirməzdik.(Qaynanmış sudur ?soruşmazdıq ) Tut çırpardıq.Əvəzində  isti südlü çörək,ya bir bütün qovun hədiyyə alıb evə sevin-sevinə qayıdardıq.8-10 yaşımız olardı.Bir neçə saatdan sonra evə qayıdanda evdə heç kim təşvişə düşməzdi.Filan əmigildə,ya xalagildə deyərdik.

 

İndi uşağı beş dəqiqə gözdən qoymaq olmaz.Mümkün deyil.Qoyana da ağılsız,məsuliyyətsiz valideyn deyilir..

Əlini torpağa vuranda bütünlüklə çimdiririk,mikrob düşər.Bu yay dənizkənarında uşaqlar quyu qazdıqca,qumla oynadıqca ,onları necə acıqlı müşahidə etdiyimi xatırladım.Deyirdim,etməyin.Çirkdir,qarnınıza qurd düşəcək,əlinizə mikrob..Alt paltarlarını xəstəlik dərəcəsində yuyub -ütüləyirəm.Hər altı aydan bir qurd analizləri verdirib sonra rahatlayıram.Oysa bizim vaxtımızda bunlar yox idi.Acı həqiqəti dərk edəndə daha ağrılı olur ..

 

 

Niyə belə olduq? bizə bu cür olmağa kim məcbur etdi? ya zamana uyduq...

[Kenul2012]

O zamanın insanında rahatlıq,özgüvən,gələcəyə inam,daxili sakitlik vardı.

 

İndi ilə müqayisədə hamıda bir qorxu ,təşviş,narahatlıq var.Bunlardan dolayı daima  hər şeyə nəzarət,idarə etməlisən deyə beyin oyaq,əsəb sistemi daima gərgin vəziyyətdə olur..

 

Nəticədə insan yorulur.bezikir.

[gapgara]

24 минуты назад, Kenul2012 сказал:

O zamanın insanında rahatlıq,özgüvən,gələcəyə inam,daxili sakitlik vardı.

 

İndi ilə müqayisədə hamıda bir qorxu ,təşviş,narahatlıq var.Bunlardan dolayı daima  hər şeyə nəzarət,idarə etməlisən deyə beyin oyaq,əsəb sistemi daima gərgin vəziyyətdə olur..

 

Nəticədə insan yorulur.bezikir.

Hər şey dəyişib, qəbul eləmək lazımdır. İndi də heç kim ölən deyil. İnsanların düşüncələri, dünyanı qavramağı da dəyişib.  

[Kenul2012]

Только что, gapgara сказал:

Hər şey dəyişib, qəbul eləmək lazımdır. İndi də heç kim ölən deyil. İnsanların düşüncələri, dünyanı qavramağı da dəyişib.  

 

Niyə dəyişib ? Bu nöqtəni tapsaq -ətrafında filosofluq edərdik.Demə zaman.Zaman öz axarı ilə gedir.Yenə insanlar dəyişib.Dünya görüşləri ,həyata baxışlar dəyişib.Bu da insana təsir edir.

[gapgara]

5 минут назад, Kenul2012 сказал:

 

Niyə dəyişib ? Bu nöqtəni tapsaq -ətrafında filosofluq edərdik.Demə zaman.Zaman öz axarı ilə gedir.Yenə insanlar dəyişib.Dünya görüşləri ,həyata baxışlar dəyişib.Bu da insana təsir edir.

Ətrafda hər hər şey dəyişirsə insan da bu dəyişikliyə uyğunlaşmalıdır. 

[Vuqar Rehimov]

Bir az düşündüm o dövrlə bu dövrü müqayisə edib səbəbləri özüm üçün tapdım...O dövrdə insan olmaq daha asand idi...Çünki ideologiya bərabərçilik idi...Fəhlə höküməti idi...İşsizlik,acından ölmək qorxusu,evsizlik və s kimi qayğılar yox idi...Hər bir insanın arxasında dövlət dayanırdı... və s...və s...

Amma bu dövrdə insan əsl gerçəkliyi görür və qorxur...Nədir əsl gerçəklik? İnsan tənha olduğunu anlayır...Bir  dəfə büdrədin ayaga qalxa bilməyəcəksən...Xəstələndin pulun olmadı öləcəksən...İşin olmadı acından öləcəksən...Evin olmadı kirayələrdə çürüyəcəksən...və s...Yəni zəif oldun yaşaya bilməyəcəksən...Heç kimində sənə yazığğı gəlməyəcək...

 

Bir az ifrat formada yazdım...Yaxşı xeyirxah və mənəviyyatı olan  insanlar həmişə var olub və olacaq...Allah onları saxlasın amin...!
 

[NOIR]

В ‎29‎.‎09‎.‎2016 в 12:36, Kenul2012 сказал:

O zamanın insanında rahatlıq,özgüvən,gələcəyə inam,daxili sakitlik vardı.

 

İndi ilə müqayisədə hamıda bir qorxu ,təşviş,narahatlıq var.Bunlardan dolayı daima  hər şeyə nəzarət,idarə etməlisən deyə beyin oyaq,əsəb sistemi daima gərgin vəziyyətdə olur..

 

Nəticədə insan yorulur.bezikir.

rahatlıq vardı, çünki həyat ritmi azsürətli idi.

özünəgüvən vardı, çünki həyat tərzi stabil idi.

daxili sakitlik vardı, çünki informasiya yükü yox idi.

məlumat blokadası mövcud idi. inf-ya zəif sürətlə ötürülürdü. rabitə şəbəkəsi indiki kimi sıx deyildi. monoton ritm insana gərginlik verə bilməzdi, əksinə rahatlıq gətirirdi. ətraf mühit elmi-texniki tərəqqininin emal məhsulları ilə az korlanmışdı. qida məhsulları ekoloji təmiz idi.

Edited October 1, 2016 by NOIR

[NOIR]

В ‎29‎.‎09‎.‎2016 в 13:05, Kenul2012 сказал:

 

Niyə dəyişib ? Bu nöqtəni tapsaq -ətrafında filosofluq edərdik.Demə zaman.Zaman öz axarı ilə gedir.Yenə insanlar dəyişib.Dünya görüşləri ,həyata baxışlar dəyişib.Bu da insana təsir edir.

mühit dəyişib.

insanın həyata baxışı, dünyagörüşü dəyişibmi ? yaxud necə dəyişib ? insanın bu barədə özü ilə sual-cavab etməyə vaxtı yoxdur )) ritmlə ayaqlaşmaq daha vacib olub, çünki... bu barədə Gapgara da öz postundan dedi : insan dəyişikliyə uyğunlaşmağa çalışır.

intellektual imkanlara gəldikdə, düşünmürəm ki, məsələn, bizim ölkədəki gənc nəsil, özündən öncəki, ya iki öncəki nəsildən üstündür. ətrafdan informasiyanı qəbul edib, qruplaşdırıb, paylaşmaq bacarığında uzağa gediblər. amma intellekt cəhətdən fərqi görmürəm.

Edited October 1, 2016 by NOIR

[NOIR]

В ‎29‎.‎09‎.‎2016 в 12:33, Kenul2012 сказал:

Yayda torpaqda oynayardıq.Oğlanlar qaraj,qızlar tort düzəldərdi.Dənizkənarında quyu qazardıq.Evə gələndə anam əllərimizi paltar sabunu ilə yuyardı.Abşeron bağlarında üzüm,əncir yığmağa gedərdik.Qohum-qonşulara qonaq gedərdik,işlərində kömək edərdik.Su harda tapdıq,ya kiminsə təklif etdiyi suyu geri çevirməzdik.(Qaynanmış sudur ?soruşmazdıq ) Tut çırpardıq.Əvəzində  isti südlü çörək,ya bir bütün qovun hədiyyə alıb evə sevin-sevinə qayıdardıq.8-10 yaşımız olardı.Bir neçə saatdan sonra evə qayıdanda evdə heç kim təşvişə düşməzdi.Filan əmigildə,ya xalagildə deyərdik.

 

İndi uşağı beş dəqiqə gözdən qoymaq olmaz.Mümkün deyil.Qoyana da ağılsız,məsuliyyətsiz valideyn deyilir..

Əlini torpağa vuranda bütünlüklə çimdiririk,mikrob düşər.Bu yay dənizkənarında uşaqlar quyu qazdıqca,qumla oynadıqca ,onları necə acıqlı müşahidə etdiyimi xatırladım.Deyirdim,etməyin.Çirkdir,qarnınıza qurd düşəcək,əlinizə mikrob..Alt paltarlarını xəstəlik dərəcəsində yuyub -ütüləyirəm.Hər altı aydan bir qurd analizləri verdirib sonra rahatlayıram.Oysa bizim vaxtımızda bunlar yox idi.Acı həqiqəti dərk edəndə daha ağrılı olur ..

 

 

Niyə belə olduq? bizə bu cür olmağa kim məcbur etdi? ya zamana uyduq...

biz çirkli mühitdə yaşayırıq. əlbəttə ki, torpaq çirklidir, su da. immunitetimiz zəifdir, mikroblara müqavimət qabiliyyətimiz zəifdir. ərzaq sənayesi sintetik qatqılı məhsullar istehsal edir. nəticədə orqanizmdə maddələr mübadiləsi pozulur, şlaklar isə zəhərləyir.