Şİelİk İslamla Eynİ Zamanda YaranmiŞdir...

Sadr · October 15, 2005

Şie ideologiyası heç de tarixi me`lum olmayan, unudulmuş bir mekteb deyildir ki, onun yaranması haqda bu qeder fikir ayrılığı ve ixtilaf mövcud olsun. Şieler özleri de mechul ve name`lum bir millet deyildir ki, başqaları oturub onun üçün tarix yazsın, kökünü Ebdüllah ibni Seba kimi efsanevi bir şexsle ve ya Eli (eleyhissalam)-a qarşı mehebbetde ifrata varanlarla elaqelendirsinler ve yaxud onu Misirde Fatimilerin, İranda şie mektebini yayan Sefevilerin hökumetinden yaranan bir şey bilsinler.
Şielik tarixini şielerin özleri başqalarından daha yaxşı bilmelidirler. Bu ideologiyanın tarixi ve e`tiqadi üsulları ile tanış olmaq üçün şieliyin resmi ve mö`teber kitablarına baxmaq, bundan sonra mühakime yürütmek lazımdır. Qerezçi şerqşünaslara, yaxud me`lumatsız yazıçıların eserlerine müraciet etmekden uzaq olmaq lazımdır.
Hazırkı İslam dünyasının dördde-birini teşkil eden şie cemiyyeti bütün esrlerde elmin müxtelif sahelerine yüksek seviyyeli alimler teqdim etmişdir. Bu mektebin elm xadimleri ister islami, isterse de qeyri-islami elmlerin her bir sahesinde minlerle nefis, qiymetli kitablar yazaraq beşeriyyetin inkişaf etdirilmesinde özünemexsus yer tutmuşlar. Onlar tarix boyu defelerle hakimiyyete gelmiş, Hemdaniler, Alibeveyh, Fatimiler ve bu kimi neheng dövletler teşkil etmişler. Hal-hazırda da dünyanın müxtelif yerlerinde onlarla böyük elmi-tedqiqat merkezleri yaratmış, humanitar ve eqli elmler sahesinde dünya şöhretli alimler, filosoflar yetişdirmiş ve İslam elmlerinin neşr olunması yolunda çox yüksek nailiyyetler elde etmişler.
Bele bir böyük cemiyyetin eqidelerinin tehqir olunması, haqqında reva görülen qerezçilik, esassız mülahizeler uydurmaqla me`nevi hüquqlarının tapdalanması en azı insafsızlıqdır. Doğrudur, keçen esrlerde me`lumatsızlıq ucbatından ve ya elmi menbelerin kifayet qeder olmaması sebebile müselmanların çoxu, hetta be`zi mekteblerin alimleri bu ideologiya baresinde lazımi me`lumatlara yiyelene bilmemişler, lakin müasir dövrde bu barede obyektiv danışmayanların siyasi düşmençilik ve ya mezhebi te`essübkeşlik mövqeyinden çıxış etmemesine heç cür inanmaq olmur. Men Mekkede Maliki mezhebinden olan alimlerin birinden eşitdiyim acı xatireni heç vaxt unuda bilmirem. 1376-cı qemeri ilinde (44-il evvel) hecc ziyaretine getmişdim. Bir meclisde, qeyd olunan şexs menden qeribe bir terzde soruşdu: «Şieliyin fikir ve e`tiqadi esaslarından behs eden bir kitab vardır? İsteyirem bu mekteb haqqında müeyyen me`lumat elde edim.» Men bu sözü eşitdikde narahat oldum, uzun iller boyu Mekke şeherinin mehkeme ve qezavet işlerini öhdesine alan, eyni zamanda tedrisle meşğul olan bir alime teessüb etdim. Men az da olsa şielik tarixi, alimleri ve müellifleri, habele şie alimleri barede yazılan çoxlu kitablardan ona müeyyen qeder izahatlar verdim. Sonra öz-özüme fikirleşdim ki, eger islamın böyük bir elmi-medeni merkezinde fealiyyet gösteren alimin me`lumatı bu seviyyededirse ve deyerli kitablardan azacıq bele me`lumatı yoxdursa, onda gör elmden uzaq düşmüş savadsız ve avam camaat ne veziyyetdedir?!
Şielik tarixi baresinde qısa şekilde demek lazımdır ki, bu mekteb bir növ islamın boyuna biçilmiş bir libasdır. Başqa sözle, şielik mahiyyet, mefhum ve me`na e`tibarile islamdan başqa bir şey deyildir. Bu mekteb Resuli-ekremin (s) dövründe ve vefatından sonra O Hezretin öz aşkar gösterişi[b][1][/b] ile Ehli-beyte – Peyğemberin ailesine – tabe olan yegane mezhebdir. Onlar sonrakı esrlerde de bu mektebe, ye`ni Peyğember ve Ehli-beyte tabe olub İslama mehz bu nezerden baxan müselmanlardır. Şie bu demekdir ve şielik de bundan qeyri bir şey deyil. Bele olan suretde e`tiraf etmek lazımdır ki, şielik hemin islamdır. Onun xüsusiyyetlerinden biri de on iki İmama, Emirel- mö`minin Eli (eleyhissalam) ve onun sair övladlarının Peyğemberin vefatından bilavasite sonrakı xilafetine e`tiqad beslemekdir. Şieliyin islamla azacıq da olsa bele ferqi yoxdur. Şie sözünde onlarla sair müselmanlar arasında ferq qoyan, esaslı bir e`tiqadı gösteren remz vardır. Buna esasen şielik üçün heç de ayrı bir tarix axtarmaq, onların tabe olduqları mektebin yaranması barede qeyri-islami bir fesil açmaq düzgün deyildir. Habele şieliyi islamdan, şieleri müselman cemiyyetlerinden başqa yerde axtarmaq mentiqi deyildir. Başqa sözle desek, şieler bütün e`tiqadi ve emeli işlerde Qur`an gösterişlerine ve Peyğember sünnesine tabe olan Peyğember yardımçılarıdır. Onlar rehberlik meselesinde, ilahi hökmlerin exz olunmasında, «Yovmuddar»-da, Peyğemberin Tebuka getdiyi vaxtda ve nehayet vida heccinden qayıdarken «Qedir-xum» adlı bir yerde Peyğemberin özünden eşitdikleri vesiyyete – daha doğrusu müselmanlar üçün müqedderatı ve son derece mühüm olan ilahi gösterişlere – emel edenlerdir. Onlar Peyğemberin vefatından sonra heç de be`zileri kimi öz düzgün olmayan ictihadlarını ve şexsi re`ylerini o hezretin buyurduqlarından üstün sanmamış, eksine o hezretin semavi gösterişlerini heyatları boyu rehber tutmuşlar. Be`setin üçüncü ilinde Peyğembere emr olunmuşdu ki, öz risalet vezifesinin aşkar icrasına başlasın ve ilk növbede öz qohum-eqrebasını islama de`vet etsin. Buna göre de Resuli-ekrem Beni-haşimi ve onların görkemli şexsiyyetlerini öz evine de`vet etdi, çoxlu söhbetlerden sonra onlara üz tutub Eli (eleyhissalam) baresinde dedi: «Heqiqeten bu menim qardaşım, vesim ve sizin aranızdakı xelifemdir. Onun sözlerini eşidib emrlerine itaet edin.»
Peyğember (s) Tebuk seferinin evvelinde me`lum sebeblere göre Eli (eleyhissalama) buyurmuşdu: [color="#3333FF"][b]«Sen istemezsenmi ki, seninle menim münasibetim Harunla Musanın münasibeti kimi olsun? Bu ferqle ki, menden sonra heç bir Peyğember yoxdur.»[/b][/color]«Qedir-xum» hadisesi o qeder aşkar meseledir ki, bu barede elave izaha ehtiyac yoxdur.
Qeyd olunan hedisler ve bu mezmuna malik olan diger revayetler, rehberliyin Eli (eleyhissalama) mexsus olmasına e`tiqadlı olan, Resul-ekremin ailesini ümmetin vacib ve haramlarını beyan etmekde müraciet yeri kimi seçen, mühacir ve ensardan ibaret olan bir qrupun (şieler) heqiqi mentiqidir.
Onlar mehz bu sebebe göre özünemexsus yol seçmiş, Peyğember vesiyyetini kenara qoyaraq ilahi xilafeti heqiqi mehverinden didergin salanların ardınca getmemişler. Buna esasen demek lazımdır ki, İslam ve şielik, tarixi nöqteyi-nezerden de eyni vaxtda başlanmışdır.
Peyğember öz nübüvvetini e`lan etdiyi zaman İmam Eli (eleyhissalam)-ın canişinlik meselesini de camaata çatdırmışdır. O hezret müxtelif münasibetlerle elaqedar olaraq Qur`anı ve öz pak Ehli-beytini bir-birinden ayırılmaz iki böyük emanet kimi xalqa tapşırmış, bütün esrlerde bu iki höccete istinad etmelerini ve heç vaxt onlardan uzaqlaşmamalarını emr etmişdir.

[color="#3366FF"][1] Rehberlik ve xilafet meselelerinde onlara müraciet edib halal-haramı öyrenmek ve bu işde onların başqalarından üstün olması baresinde olan gösterişi nezerde tutulur. (M)[/color]

Sadr · October 16, 2005

[color="#33CC00"][size=2][b]ŞİELİK HARADAN YARANMIŞDIR?[/b][/size][/color]
Qeyd olunan bu mektebe ilk adı Peyğemberi-ekremin özü qoymuşdur. İslam tefsirçileri neql etmişler ki, [b]«Beyyine»[/b] [1] suresinin yeddinci ayesi nazil olduqdan sonra Hezret Peyğember (s) üzünü Eli (elehisselama) tutub buyurdu:
Ey Eli, ayedeki «iman getirib saleh emel edenler»-den meqsed sen ve senin şielerindir ki, Qiyamet gününde Allah sizden ve siz de Allahdan razı olduğunuz halda geleceksiniz.
Bu hedis mezmun e`tibarile eyni, ifade baxımından müxtelif ibarelerle «Kifayetut-taliq», «Mecmeuz-zevaid» ve s.. kitablarda neql olunmuşdur ki, onların müelliflerinin hamısı Peyğemberi-ekremin Eli (eleyhissalam)-la dost olub onu sevenleri şie adlandırmasını tesdiq etmişler.
Bele olan halda demek olar ki, Peyğemberi-ekrem (s) İslam dünyasında şieliyin esasını qoyan, bu libası islamın boynuna biçen ve getirdiyi dini bu remzle tanıtdıran ilk şexs olmuşdur.

[color="#33CCFF"][b][1]Beyyine” suresi, aye 7: “İman getirib yaxşı emeller edenler ise yaradılmışların en yaxşılarıdır.” [/b][/color]

Sadr · October 17, 2005

[color="#CC0000"][size=4][b]ŞİELİYİN MEYDANA GELMESİ[/b][/size][/color]
[i]* Birinci yol (xilafet meselesine e`tinasızlıq)
* İkinci yol (şura idare sistemi)
* Üçüncü yol (seçme ve te`yin etme)[/i]
[color="#CC0000"][size=4][b]ŞİELİYİN YARANMASI[/b][/size][/color]
İlk növbede qeyd etmeliyik ki, şielik islamın bir növ heqiqi simvolu ve tebii semeresidir ki, ilahi dine de`vet özünün düzgün inkişafı üçün onu önceden göre bilerdi.
Peyğemberi-ekremin başladığı ilk de`veti, daha sonra onun inkişaf ve xüsusiyyetlerini nezere alsaq qeyd olunan mesele asanlıqla başa düşülür. İnqilabi de`vetin rehberliyini öhdesine alan Peyğember öz cemiyyetini exlaq, hüquq, qanun ve bu kimi diger mühüm sahelerde tamamile düzgün istiqamete deyişdirmek isteyirdi.
Tebii olaraq bu böyük işin emeli suretde heyata keçmesi qısa müddet erzinde mükün deyildi. Çünki cahiliyyet dövründe mövcud olan me`nevi boşluğu islam te`limleri ile doldurmaq üçün uzun müddet teleb olunurdu. İslam Peyğemberinin bele bir dövrde başladığı de`vet ele şekilde qurulmalı idi ki, vücudlarına cehalet ve xurafat hakim kesilen insan kütlesi nümunevi cemiyyete çevrilsin, minlerle biçareni öz girdabında inleden adet-en`eneler islam nuru ile deyişdirilsin.
Bu böyük rehber qısa müddet erzinde derin ve heyretamiz deyişiklikler yarada bildi. Me`lum meseledir ki, Peyğemberin vefatınadek davam eden bu islahatlar özünün kamillik zirvesine yüksele bilmedi ve bu iş zaman mehdudiyyeti baxımından mümkün deyildi. Çünki qeyd etdiyimiz kimi, bu islahatlar neçe yüz illikler boyu xalqın iliyine işlemiş adet-en`eneler üzerinde aparılırdı ve Peyğemberi-ekremin qısa müddetli heyatında onların tam hellini gözlemek en azı sadelövhlükdür. Diger terefden Peyğemberi-ekrem (s) heç de qefilden dünyasını deyişmedi. O Hezret vefatından uzun müddet evvel öz ölümünü xeber verirdi. Bele ki, Hezret sonuncu hecc ziyareti olan «Heccetul-vida`da öz ölümünü resmi şekilde e`lan etmişdi.[1]
Bütün hacılar bir yere yığıldıqdan sonra Peyğember bir xütbe söyleyerek öz vefatının yaxınlaşmasını xeber verib buyurdu:
«Ey insanlar, sözlerimi eşidin! Ola bilsin ki, gelen il bu yerde sizi görmeyem, ye`ni sizin aranızdan gedem»[2]
Bizim son derece uzaqgören ve mütefekkir Peyğemberimizin icad etdiyi işlerden biri de öz ölümünü mütleq şekilde deyil (gedeceyem), mümkün formada (ola bilsin ki, gedem.) buyurmuşdur. Öz ölümünü bu şekilde xeber vermek ve gelecekde baş verecek tarixi heqiqeti imkan formasında beyan etmek böyük bir mütefekkir rehberin yüksek ruhundan, diqqet ve agahlığından xeber verir. Çünki kifayet qeder daxili ve xarici düşmeni olan cemiyyetin qarşısında hadiseni qeti şekilde buyursaydı ve «Men sizi bir daha görmeyeceyem» deseydi, şübhesiz bir sıra xoşagelmez hadiseler baş vere bilerdi. Xüsusile, Peyğember (s) Hezret Eli (eleyhissalam)-ın xilafet meselesini teqdim etdiyi bir vaxt, uzun iller boyu canişinlik meqamını hesretle gözleyenler öz arzularının heyata keçmeyeceyini yeqin etseydiler neler baş vere bileceyi göz qabağındadır.
Bu hadiseler gösterir ki, Peyğemberi-ekrem öz de`vetinin geleceyi baresinde mütleq düşünmeli idi. Hetta biz, o hezretin de`vet baresindeki ilahi yardımlarını ve qeyb aleminden vehy ile olan rabitesini nezere almasaq bele, bu işe kifayet qeder vaxt yox idi.

==========------------=====================================================
[color="#3333FF"][1] “Heccetul-vida” Peyğemberi-ekremin hicretinin onuncu ilinde yerine yetirdiyi son hecc emelidir. (M)
[2] “Sireyi ibni Hişam” 4-cü cild, seh.250[/color]

Sadr · October 18, 2005

[u][b]Birinci yol[/b][/u]
Bu ehtimala göre Peyğember (s) islam ümmetinin geleceyine laqeyid ve e`tinasız qalmalı idi. Ye`ni o Hezret islamın müqedderatı ile yalnız öz sağlığında maraqlanmalı, gelecekde ise her hansı hadisenin baş vereceyi onu narahat etmemeli idi.
İslam ümmetinin geleceyine e`tinasız yanaşmaq, Peyğemberin baresinde heç vaxt düzgün tesevvür ola bilmez. Çünki bele bir tesevvür iki sebebden yarana biler ki, onlardan da heç biri Peyğemberde mövcud deyildi:
[u][b]Birinci sebeb:[/b][/u] Bele tesevvür edilir ki, islam ümmetinin geleceyine e`tinasız yanaşmaq, onu diqqet merkezinde saxlamamaq risalet vezifesine heç bir zerer töretmirdi. Çünki islam dinini qebul eden bir ümmet gelecekde onun inqilabi proqramını qoruyacaq ve ideoloji esaslarının menfi istiqametde deyişdirilmesine imkan vermeyecekdi.
Bu tesevvür üçün heç bir delil ve sübut görmürük. Üstelik, o dövre hakim olan hadiselerin te`bii cereyanı ve mövcud veziyyet bu tesevvürün tamamile eksinedir. Çünki evvelde inqilabi proqram olan bir de`vet cahiliyyet dövrünün fitne-fesadlarının, ictimai edaletsizliklerinin ve me`nevi exlaqsızlıqların kökünü kesmekle yeni bir cemiyyet yaratmaq isteyirdi. Tebiidir ki, bele bir rehberin dünyadan getmesi ve gelecekde leyaqetli bir başçının seçilmemesi ile bu inqilab en böyük tehlüke qarşısında qalırdı. Qeyd etmeliyik ki, islam ümmetinin geleceyini, onun bundan sonrakı aqibetini te`yin etmeden dünyanı deyişmek, ilk növbede o hezretin öz de`vetini tehlüke qarşısında qoyur ve bu barede mes`uliyet hissi keçirmeye vadar edirdi. Çünki xalqa yüksek vezife ve tapşırıqlar vermekle onları mühüm sınaqlar qarşısında qoymaq, eyni zamanda onlara rehber te`yin etmemek heç bir mentiqle uyğun gelmir.
Diger terefden bele bir hessas mövqe`ler derhal tedbir tökülmesini teleb edir. Çünki sehneni rehbersiz qoymaq çox tehlükeli idi.
Peyğember kimi ilahi bir rehberin vefatı müselmanları ciddi bir ruhi böhranla qarşılaşdırmışdı. İş o yere çatmışdı ki, hetta meşhur sehabelerden biri camaata bele deyirdi: Peyğember ölmeyib ve heç vaxt ölmeyecek de.[1]
Buradan aydın olur ki, qeyd olunan şeraitde bele bir böyük problemin hell olunması son derece zeruri idi ve islam ümmetini tehlüke qarşısında qoymaq mümkün deyildi.
Şerh etdiyimiz tehlükeleri nezere almasaq bele, bu işe (rehber teyin etmemeye) beraet qazandırmaq olmaz. Bele ki, müselmanlar ideoloji ve fikri cehetden Peyğembere çatmamışdılar ki, gelecekde bitereflikle, islam esaslarına tam uyğun şekilde tedbir görsünler. Hetta indinin özünde bele, Kufe ve Medine ehalisi arasında qebile, tayfa teessüblerinin kökü kesilmemişdir.
Bundan elave, başqa bir tehlüke de mövcud idi ve o, islamın geleceyini tehdid edirdi. Bu da Peyğemberin sağlığında zahirde islamı qebul eden münafiq destenin varlığı idi. Onlar zahirde müselmanlığı qebul ederek öz küfrlerini gizletmişdiler ve mexfi şekilde bütün se`ylerini islamın mehv edilmesi yolunda serf edirdiler. Qur`an bu desteni münafiqler adlandırmışdır.[2]
Eger bu desteye Mekkenin fethi zamanı mecburiyyet qarşısında İslamı qebul eden, batinen heç bir vechle müselmançılığa sadiq qalmayan, iman getirmeyen desteni de elave etsek, Peyğemberin vefatından sonra islam aleminin başına gelecek müsibeti asanlıqla derk ede bilerik.[3]
Eger Peyğember özünden sonra rehber te`yin etmeseydi bu qruplar Hezretin vefatından sonra meydanı boş görüb öz menfur niyyetlerini icra etmek üçün yaranmış qızıl fürsetden faydalanar ve meqsedlerine çatmaq üçün ciddi se`y ederdiler. Bele bir tehlükeli ehtimalın neyinki Peyğemberin, hetta adi bir rehberin nezerinden qaçması mümkün deyildi. Elave izah üçün qeyd etmeliyik ki, Ebubekr ölüm yatağında iken islamın gelecek müqedderatını tezmin etmek üçün canişinlik meselesine resmi şekilde dexalet etdi ve rehberlik vezifesinin özünden sonra boş qalmasına razı olmadı. Mehz bu tecrübeye esasen Ömere qarşı sui qesd edilen zaman camaat telesik halda ondan xelife te`yin etmesini istediler. Çünki onlar xilafet meqamının her hansı bir merhelede canişinsiz ve boş qalmasından qorxurdular, Ömerin özü de bele bir tehlüke ehtimalını ciddi şekilde qebul edirdi.[4]
Buna göre de ümmet üçün rehber ve xelife te`yin olunmasını altı neferlik şuraya tapşırdı.[5]
Xatırladaq ki, Ömer Peyğemberin vefatından sonra Seqifede yaranmış tehlükeli veziyyeti görmüşdü.[6] Ömer bu işden derin narahatçılıq hissi keçirib Ebubekrin tesadüfi xilafetinin acınacaqlı neticeler vereceyini söyleyirdi. Buna göre de sonralar bu barede bele deyirdi: Ebubekrin xelife meqamına çatması evvelceden fikirleşilmeden, tesadüfi şekilde baş vermişdi. Amma Allah bu işin xoşa-gelmez neticelerinin qarşısını aldı.[7]
Hetta Ebubekrin özü de xilafetin telesik hell edilmesine, bu böyük mes`uliyyeti derhal qebul etmesine beraet qazandırmaq üçün üzrxahlıq edib deyirdi: Peyğemberi-ekrem ele bir halda dünyadan getdi ki, camaat cahiliyyet dövründen çox da uzaqlaşmamışdı. Men qorxdum ki, onlar fitne-fesada düçar olsunlar. Odur ki, dostlarım xilafet mes`uliyyetini menim öhdeme qoydular.[8]
Ehli-sünnetin nezerinden de danılmaz olan bu metlebleri nezere almaqla aydın olur ki, Peyğemberi-ekrem (s) islam ümmetinin gelecek müqedderatına laqeyid münasibet beslemeyin ne qeder tehlükeli olmasını hamıdan artıq başa düşürdü ve cemiyyete hakim olan tebii hadiselere hamıdan artıq vaqif idi. Cahiliyyet dövründen tezece ayrılmış ümmetin xoşagelmez veziyyetini bütün insanlardan daha yaxşı derk edirdi.

[color="#3366FF"][i][b][1] Bu, Ömerin sözleridir. O, Peyğemberi-ekremin vefatından sonra camaat nale edib şiven qoparan zaman dedi: “Bu ne cehalet ve nadanlıqdır! Neye göre Peyğemberi ölmüş hesab edirsiniz. Xeyr, bu sözler düz deyildir ve bu münafiqlerin sözleridir. Bilmelisiniz ki, Peyğember ölmeyib ve heç vaxt ölmeyecek de! O, Meryem oğlu İsa kimi qeybe çekilmiş, asimanlara getmiş ve bir gün qayıdacaqdır.”
Ömerin bu sözü camaat arasında qarışıqlıq yaratdı ve müselman milletini keskin bir ixtilafa saldı. Bu zaman Ebubekr araya gelib Ömeri sakitleşdirdi ve sonra dedi: Ey camaat bilin ki, her kes Allaha sitayiş edirse, Peyğemberin ölümüne inanmalıdır. Çünki Allah-taala Qur`anda buyurub:
“Mehemmed yalnız bir peyğemberdir, ondan da qabaq çoxlu peyğemberler gelib ve hamısı vefat edibdir. Meger Peyğember ölse ve ya öldürülse, siz evvelki ayine (cahiliyyet ayinine) qayıdacaqsınızmı?!” (“Ali İmran” suresi, aye:138) Bu halda camaat sakitleşdi ve Ömer dedi: Men bu ayeye diqqet yetirmemişdim.
“Tarixi İbni Esir” 2-ci cild, seh.219; “Şerhi Nehcül-belağe” (müellif: İbni Ebil Hedid), 2-cild, seh.563.(M)
[2] Qur”ani-mecidde “Münafiqun” adlı bir sure nazil olmuşdur ki, onların mekirli batinlerini Peyğember üçün şerh edir. Allah-teala bu surede bele buyurur: “Münafiqler senin yanına gelib “biz senin risaletine şehadet veririk” deyirler, amma Allah senin risaletine şahiddir ve şehadet verir ki, münafiqler yalan deyirler. Onlar ele insanlardır ki, öz andlarını özlerinin emin-amanlıqda qalmaları üçün bir qalxan etmiş ve onun sayesinde camaatın haqq yola gelmesinin qarşısını alırlar. Doğrudan da onların işi ne qeder pis ve yaramazdır.” (M)
[3] Mekkenin fethi bele olmuşdur: Resuli-ekrem Allahın fermanı ile, evvelceden heç kime xeber vermeden Mekkeye hereket emri almış ve qan axıdılmadan Mekkeye daxil olmuşdu. O Hezret bu gösterişe esasen öz kömekçilerini bir yere yığıb Mekkeye doğru yola düşdü. Bu zaman münafiqlerden biri Hatib ibni Velte`e bu xeberi Mekke müşriklerine çatdırmaq istedi. Ona göre de mektubu yazıb bir qadına verdi ki, onu Qureyş başçılarına çatdırsın. O qadın mektubu öz hörüklerinin arasında gizledib Mekkeye doğru yola düşdü. Lakin Peyğemberi-ekrem (e) ilahi vehy vasitesile bu hadiesden xeberdar olub Eli (eleyhisselama) emr etdi ki, o qadını tapsınlar. Qadın tutulduqdan sonra dindirildi, lakin o evvelce bu mesleni inkar etmeye başladı. Özünü Eli (eleyhisselamın) eiyrilmiş qılıncı müqabilinde gördükde teslim oldu ve mektubu çıxardıb verdi. Hezret Eli (e) bu mektubu Peyğembere çatdırdı.
Hatib xeyanet etdiyi üçün cezalandırılaraq zindana salındı. Peyğemberi-ekrem (e) mübarek Ramazan ayının onuncu gününde İslam qoşunu ile birge Mekkeye doğru hereket etdi.
Ebu Süfyan ve Qureyş tayfası her şeyi bitmiş hesab edib özlerini İslam ordusu qarşısında meğlub gördüler. Çünki o, Peyğemberin emisi Abbasın vasitesile Zehran adlı yerde Peyğemberin görüşüne geldi. Peyğember semimiyyet yaratmaq meqsedi ile onun evini Mekke ehli üçün emin-amanlıq merkezi bildirib, buyurdu: Her kes Allahın evine ve Ebu süfyanın menziline sığınsa cezalandırılmayıb emin-amanlıqda qalacaq ve tehlükesizliyi te`min olunacaqdır. Ebu Süfyan Mekkeye qayıtdı ve islam qoşununun ezemetini Mekke camaatı üçün şerh edib onları Peyğembere qarşı müharibe ve müqavimetden çekindirdi.
Peyğemberi-ekrem (e) Mekkeye çatmazdan evvel öz qüvvelerini bir neçe yere bölüb emr etdi ki, her deste bir istiqametden Mekkeye daxil olsunlar. İslam qoşunu aramlıqla Mekkeye daxil oldu ve Peyğemberi-ekrem bir başa Allah evine–Ke`beye doğru gederek deve üstünde yeddi defe tevaf etdikden sonra oradakı bütleri sındırıb çöle tökdü. “Sireyi İbni Hişam” 4-cü cild, seh.39 (M)
[4] “Tarixi-Teberi” 5-ci cild, seh.26.
[5] Ömerden “xilafet baresinde ne qerara gelmisen” deye soruşulduqda cavab verdi: altı neferi te`yin etmişem. Onlar aşağıdakılardan ibaretdir. Eli İbni Ebi Talib, Osman ibni Effan, Zübeyr ibni Evam, Ebdürrehman ibni Ovf, Se`d ibni Ebi Veqqae, Telhet ibni Übeydüllah. sonra onların her biri üçün nöqsanlar qeyd edib dedi ki, heyatlarında mövcud olan bu kimi nöqsanlara baxmayaraq, onları seçmeye mecburam. Sonra Ebu Telhe Ensarini çağırıb dedi: Bu altı neferi Aişenin evinde ve yaxud başqa bir yerde hebs etmelisen. Özünden başqa elli nefer de sehabeden çağırmalısan ki, üç gün müddetinde onları mühasirede saxlayasınız. Onlar bu üç gün erzinde öz aralarından bir neferi rehber seçmelidirler. Eger hamılıqla bu işden imtina etseler, hamısının boynunu vur ve xilafeti ümmetin ixtiyarına qoy. Eger bu altı neferden be`zileri müvafiq olsa ve müxalifler azlıq teşkil etse, azlıq teşkil edenlerin boynunu vur. Eger müxalifler ve müvafiqler beraber olsalar, Ebdürrehman ibni Ovfun daxil olduğu terefi qebul et. “Tarixül-ümem vel-müluk” (Teberi) 5-ci cild, seh.31; “Kamil ibni Esir” 3-cü cild, seh.35. (M)
[6] Seqife, ensarın meşveret üçün seçdikleri bir yerin adı idi ki, oraya özlerinden başqa adamı buraxmırdılar. Buna göre de Resuli-ekremin vefatından sonra hicretin on birinci ili sefer ayının axırıncı günü sehabeler o hezretin menzilinde yığışdıqları halda, Medineli olan Ovsve Xezrec adlı iki qebile seqifede bir yere yığışdılar. Xezrec qebilesi isteyirdi ki, Se`d ibni İbadeni xilafete seçsinler, amma Ovs qebilesi onlarla müxalifet ederek bey`et etmeye razı olmurdular.
Bu zaman Ömer onların seqifede toplaşdıqlarından agah oldu, özünü tecili Peyğemberin menziline çatdırıb Ebubekri mexfi suretde oradan çöle çıxartdı ve hemin xeberi ona dedi. sonra her ikisi seqifeye doğru getdiler. Yolda Ebu Übeyde ile rastlaşdılar ve onu da özleri ile apardılar. Seqifede siyasi oyunbazlıq esasında Ebubekri xilife te`yin edib ona bey`et etdiler. Sonralar Ömer deyirdi: Ebubekr tesadüfi şekilde xelife te`yin olundu. Allah müselmanları onun şerrinden, töretdiyi fitne-fesaddan saxladı. Eger ondan sonra kimse bele bir iş görmek istese, onu öldürün. “Kamil ibni Esir”, 2-ci cild, seh.322; “Şerhi Nehcül-belağe” (müellif: İbni Ebil Hedid), 1-ci cild, seh.123. (M)
[7] “Tarixi Teberi” 3-cü cild, seh.20.
[8] “Şerhi Necül-belağe” 6-cı cild, seh.42.[/b][/i][/color]