18 лет без Агдама......

[Джяллад]

Я чего то запутался. вроде Зейнал и Че Гевара служили в одной и той же зоне почти в одно время. Один говорит было 20 подбитых танков другой говорит такого не было. Кому верить?

Это мне чем то напоминает топорную работу наших сми. Когда погиб Мубариз в тот же день толи дэй аз или ньюсаз написал что погибший похоронен в родном раёне. и потом было трудно доказать хайванам обратное

[comandante]

Ала Ягуба арестовали в 93 году, но до взятия города.

В остальном версия совершенно неправильна. Город пал после обороны, изза того что из Баку никто не удосужился помощь прислать. Все остальное насчет Гасыма и других байки. Тем более там другие все решали.

Гасым был самым богатым человеком в Агдаме.Но в отличии от других меценатов на прифронтовой зоне он все средства использовал в своих личных целях а за неделю до переворота незаконно захватил власть.Он устроил банкет по этому поводу произнес прощальную оду Агдаму и через неделю сдал город армянам на блюдечке.

[comandante]

Я чего то запутался. вроде Зейнал и Че Гевара служили в одной и той же зоне почти в одно время. Один говорит было 20 подбитых танков другой говорит такого не было. Кому верить?

Это мне чем то напоминает топорную работу наших сми. Когда погиб Мубариз в тот же день толи дэй аз или ньюсаз написал что погибший похоронен в родном раёне. и потом было трудно доказать хайванам обратное

информацию я собирал из первых рук.У нас в части было много ветеранов войны как солдатов так и офицеров.Информацию собирал независимо друг от друга.Все совпадало.Так если бы армяне двинули бы на том направлении с десяток танков , они бы без проблем прошли бы просто их интересовал Тертер.

[Elvinius]

я так смотрю...все же не правильно делаем мы - недооцениваем врага..да в наших глазах армяне...ну как сказать...а так что сказать что - Пушкин поставил точку в данном вопросе - ответил на вопрос - что означает быть армянином. вопрос не в этом. надо учесть что и Спартак был рабом. и Рим проигрывал несколько раз ему, ибо принимал его только за обычного раба..правда в конце победил...

[Ifti]

я так смотрю...все же не правильно делаем мы - недооцениваем врага..да в наших глазах армяне...ну как сказать...а так что сказать что - Пушкин поставил точку в данном вопросе - ответил на вопрос - что означает быть армянином. вопрос не в этом. надо учесть что и Спартак был рабом. и Рим проигрывал несколько раз ему, ибо принимал его только за обычного раба..правда в конце победил...

bizim kohne xesteliyimizdir, xroniki hal alib :)

[Zeynal74]

информацию я собирал из первых рук.У нас в части было много ветеранов войны как солдатов так и офицеров.Информацию собирал независимо друг от друга.Все совпадало.Так если бы армяне двинули бы на том направлении с десяток танков , они бы без проблем прошли бы просто их интересовал Тертер.

наврали насчет информации тебе)). В том направление у наших танков не было практически. Всего было 3 танка Т-55 на тот момент у 708 бригады в том направление вообще. 1 только стрелял, ехать не мог. На момент отступления его взорвали. У стоящей на стыке тут 190 бригады ни одного танка не было. Ни одного, так что терять там нечего было. Армяне использовали тогда в бою не раз десяток танков, во время штурма Агдама ранее они танковой колоной с севера и пытались обойти его, но часть колонны была уничтожена, часть отступила. Тазаканд весной 94 года тоже штурмовал армянский танковый батальон. Но потерял там 7 танков и отступил.

Армяне рано весной обрушили на Агдам штурм который был не слабее того что было в Тертере. На 190 бригаду. Оборонялась бригада без техники совсем, штурмовали армяне очень хорошо экипированные и вооруженные, в том числе и техникой.

Команданте, когда чтото говоришь что от когото услышал, подчеркивай что услышал, не говори так как будто это точно знаешь.

Большуших танковых колон в наступление в этом направление наша армия не применяла вообще никогда практически. Этого тебе никто сказать не сможет, ибо не было. БМПшки полуинвалидные были, танков нет.

Кстати, а как оператор АзТв снимал те танки? С вышки?

[Zeynal74]

Гасым был самым богатым человеком в Агдаме.Но в отличии от других меценатов на прифронтовой зоне он все средства использовал в своих личных целях а за неделю до переворота незаконно захватил власть.Он устроил банкет по этому поводу произнес прощальную оду Агдаму и через неделю сдал город армянам на блюдечке.

Ерунда конкретная.

с Гасымом не знаком, но город сдавался не поэтому, это вообще тут не при чем. Хамы харда базарда на ешидиб из слухов, ела деирлар ки гуйа 100% бела олуб. В июле 93 года в Агдаме такие бои шли, что ни до какого Гасыма там дела не было. Гасым харанын зибили иди ки шахари версин. Помогли городу пасть более крупные силы, это Алиев и Сурет, помогли тем что не помогали обороне города. Если говорите правду, говорите до конца, а не валите на Гасыма какогото.

[Zeynal74]

я так смотрю...все же не правильно делаем мы - недооцениваем врага..да в наших глазах армяне...ну как сказать...а так что сказать что - Пушкин поставил точку в данном вопросе - ответил на вопрос - что означает быть армянином. вопрос не в этом. надо учесть что и Спартак был рабом. и Рим проигрывал несколько раз ему, ибо принимал его только за обычного раба..правда в конце победил...

Спартак хара, ерманилар хара.

Армян тут не недооценивают. Просто у некоторых из наших самокритика выражена. Увидят или услышат про танки в поле, и сразу мол наши потеряли, мол кто мог еще потерять, армяне же такие умные что ничего потерять не могли.

С этой психологии многие проблемы и начинаются. Некоторые люди думают что чем больше к месту и не к месту критикуют своих, тем они лучше кажутся на фоне остальных.

[Zeynal74]

Команданте, уточни, как удалось снимать те танки

[Ifti]

Спартак хара, ерманилар хара.

Армян тут не недооценивают. Просто у некоторых из наших самокритика выражена. Увидят или услышат про танки в поле, и сразу мол наши потеряли, мол кто мог еще потерять, армяне же такие умные что ничего потерять не могли.

С этой психологии многие проблемы и начинаются. Некоторые люди думают что чем больше к месту и не к месту критикуют своих, тем они лучше кажутся на фоне остальных.

Тоже верно. Недооценка и переоценка один и тот же хрен :)

[Tehnokrat]

Гасым был самым богатым человеком в Агдаме.Но в отличии от других меценатов на прифронтовой зоне он все средства использовал в своих личных целях а за неделю до переворота незаконно захватил власть.Он устроил банкет по этому поводу произнес прощальную оду Агдаму и через неделю сдал город армянам на блюдечке.

Этот эпизод один из очевидцев описывал так:

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13255

Necə oldu ki, Qasım Kərimov Ağdam rayonuna icra başçısı təyin edildi?

"Ağdamın milis rəisi Fərmayıl Bəbirovun kabinetində olan rayon prokuroru Zahid Tağıyev, MTN-nin Ağdam rayon şöbəsinin müdiri Yaqub Axundov, rəis müavini Famil Həsənov, rəis Fərmayıl Bəbirov və general Ərşadla əl tutub görüşdüm. Onların dediklərindən belə başa düşdüm ki, bir qrup naməlum silahlı Ağdamın icra başçısı Nadir İsmayılovun kabinetinə daxil olaraq Nadir İsmayılovu istefa ərizəsi yazmağa məcbur etmiş, ancaq qarşıdurma yaranmasın deyə, bu barədə heç kimə məlumat verməyən və istefa ərizəsi yazmayan Nadir İsmayılov Ağdamı tərk edərək, Bakıya getmiş, naməlum silahlılar isə onun yerinə Qasım Kərimovu - "karyer Qasım"ı RİH başçısı vəzifəsinə "təyin" edərək Ağdamı tərk etmişlər. Mən Ərşadın zarafat etdiyini soruşduqda Qasım Kərimov kabinetə daxil oldu.

Qasım Kərimov hamımızla bir-bir görüşdükdən sonra keçib rəisin kreslosunda əyləşdi. İcra başçısı təyin olunması, öz təbirincə desək, "urra-murranın", "nümayiş-mümayişin", "hurrey-vurreyin" qurtarmasını, ona Qasım dayı deyil, ya "yoldaş Kərimov", ya da "Qasım müəllim" deyə müraciət etməyimizi bizə "başa saldı". "Nəçənnik milisiyə" Fərmayıl Bəbirovun, yoxsa "nəçənnik vayenni polisiya" Camal Əhmədovun daha "starşı nəçənnik" olması haqda MTN-nin Ağdam rayon şöbəsinin rəisi Yaqub Axundova sual etdi. Yaqub müəllim onun bu sualına cavab olaraq fövqəladə komendantın əmrinin hətta Konstitusiya qanunundan da üstün olduğunu ona izah etdikdə isə "ə, Fərmayıl da, Camal da, belə ikisi də mənim can-ciyərlərimdi, ə, ikiniz də dimdiyimin yanından uzaqlaşmayın, rayonu idarə edək, Fərmayıl, obexeyislərə əmr elə kolxozları yoxlasınlar" - deyə Fərmayıl Bəbirova müraciət etdikdə "əşi, Qasım dayı, indi obexeyis yoxdu, ey! Ay evin tikilsin, obexeyis çoxdan ləğv olub" - deyə general Ərşad dilləndikdə, "buna bax ey, ə, Ərşad vallah, səni adam edə bilməyəcəyəm, ə, bəs indicə dedim axı "Qasım dayı" qurtardı, dayı yox, ya yoldaş Kərimov, ya da Qasım müəllim!".

"Oldu, yoldaş Kərimov, Qasım müəllim dayı" - deyə general Ərşad yenə də zarafatından qalmadı.

Beləliklə, görüş başa çatdı. Bütün bu mənzərəni təəccüblə seyr edən prokuror, mən və MTN-nin şöbə rəisi xudahafizləşib ayrıldıq.

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13270

...Həmin günün səhəri saat 10:00 radələrində rayon prokuroru Zahid Tağıyev iş telefonuma zəng edərək, MTN-nin Ağdam rayon şöbəsində olduğunu və oraya gəlməyimi xahiş etdi. Mən dərhal ora getdim. Yaqub Axundov həmişəki kimi bizi çaya qonaq etdi və bildirdi ki, rayonun idarə və müəssisə rəhbərləri rayon xalq deputatları soveti icraiyyə komitəsinin göstərişi ilə icra hakimiyyətinin iclas zalında toplaşıblar.

Zalda 300 nəfərə yaxın rayon fəalı və idarə rəhbərləri vardı. Demək olar ki, zalda boş qalmamışdı. Prokuror Zahid Tağıyev, MTN-nin Ağdam rayon şöbəsinin müdiri Yaqub Axundov və mən birinci sırada - tribunanın qarşısında əyləşdik.

Rayon sovetinin sədri Nofəl Mirzəliyev tribunaya qalxaraq rayon sovetinin qərarını elan etdi. Qərara görə, Nadir İsmayılovun rayonu rəhbərsiz qoyaraq Ağdamı tərk etməsi nəticəsində rayonda yaranmış hakimiyyətsizliyi aradan qaldırmaq üçün Qasım Kərimov Ağdam rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı vəzifəsinə təyin edilir və təsdiqi ölkə prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirən Ali Sovetin sədri Heydər Əliyevdən xahiş edilirdi.

Qərar elan edildikdən sonra Qasım Kərimov rayon idarə rəhbərlərinə göstərişlər verməyə başlayarkən avtobazanın müdiri rəhmətlik Sumbat müəllim zala daxil oldu. Qasım Kərimov sanki zəif görürmüş kimi əlini gözünə günlük edərək tribunadan diqqətlə Sumbata baxdı və "ay yoldaş, sən kimsən? Niyə mənim iclasıma gecikmisən?" - deyə qəzəblə səsləndi. Qasım Kərimovun səsinə geriyə çevrilib baxan Sumbat onu tribunada gördükdə "sən niyə xoruz kimi tara çıxmısan ə-ə-ə, düşüb bu camaatla bir yerdə otura bilmirsən?" - deyə Kərimovun sorğusunu sualla cavablandırdı. Q.Kərimov isə "ə-ə-ə, çıx çölə, mənim iclasımı pozma, sən mənə lazım deyilsən, nejoldu ə, o, komendant vayenni nəçənnik milisiyə?.. Ə, Camal sizə deməmişdim dimdiyimin dibindən uzaqlaşmayın?.. Ə, gəl bu adamı apar sal qubbağa, qoy ağlı başına gəlsin", - deyə gözləri ilə zalda məni axtarmağa başladı.

Mən ayağa qalxıb Qasım Kərimovun üzərinə yeriyən Sumbat müəllimi sakitləşdirdim. Ermənilərin raket zərbəsi ilə zalı vurub hamımızı məhv edə biləcəklərini nəzərə alıb, rayon rəhbərlərinin hamısının zala toplanmasının riskli iş olduğunu Qasım Kərimova bildirərək, iclasa yekun vurmasını xahiş etdim. Bundan sonra "mən Ağdamı qəhrəman şəhər edib bu şəhərə qəhrəmanlıq ulduzu verdirəcəyəm" deyən Qasım Kərimov iclası bağladı.

Əslində atılan bu addım qanuna zidd olan hallar idi və rayon sovetinin belə bir qərar vermək səlahiyyəti yox idi. Bu səlahiyyət yalnız ölkə prezidentinə verilmişdi. Ağdam rayon soveti isə ya səlahiyyət həddini aşmışdı, ya da onu səlahiyyət həddini aşmağa vadar etmişdilər. Hər iki halda, cinayət baş vermişdi. Bu barədə cinayət işi başlamaq isə nə mənim, nə Fərmayıl Bəbirovun, nə də Zahid Tağıyevin səlahiyyətlərində nəzərdə tutulmamışdı. Belə səlahiyyət isə ölkənin Baş Prokurorluğuna verilmişdi. Bütün bunlara baxmayaraq, Qasım Kərimov de-yure olmasa da, de-fakto icra başçısı idi. Belə ki, o, "vayenni nəçənnik milisiyəni tapmasa da" "qrajdanski nəçənnik milisiyəni" tapıb "təcili olaraq kolxozlarda yoxlama aparıb dövlətin malını yeyib-dağıdanları dama basmağı" ona əmr edə bilirdi".

[Tehnokrat]

Другие эпизоды битвы за Агдамский район в 1993-94 годах от того же очевидца (я их уже воспроизводил в предыдущей теме про Агдам):

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13219

Şirin Mirzəyevin polkunu kim ləğv etmək istəyirdi?

... 1992-ci ilin sonları idi. Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi Ağdamdakı bütün yerli özünümüdafiə qüvvələrini - yəni Fred Asifin, Yelmar Edilovun, Yaqub Rzayevin, Şirin Mirzəyevin, general Ərşadın (Nadirov) rəhbərlik etdiyi dəstələri Ağdam hərbi briqadasının tabeliyinə vermək haqda qərar qəbul etdi. Bu məsələ ilə əlaqədar olaraq korpus komandiri - ölkə Prezidentinin xüsusi səlahiyyətli nümayəndəsi Surət Hüseynov Ağdam hərbi briqadasının qərargahında müşavirə keçirirdi. Müşavirədə Müdafiə Nazirliyinin yüksək ixtiyar sahibləri və həmişəki kimi, Ağdam rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Nadir İsmayılov da iştirak edirdi. Müşavirə zamanı Şirin Mirzəyevdən sonra onun polkunda hərbi nizam-intizamın, döyüş qabiliyyətinin zəifləməsi, şəxsi heyətin siyahısının yalandan şişirdilərək maliyyə mənimsəmələrinə yol verilməsi və digər bu kimi mənfi faktlar barədə fikirlər səsləndirildiyinə görə həmin polkun ləğv edilməsi, şəxsi heyətin buraxılması və polkun bütün silah-sursatın, hərbi döyüş və nəqliyyat texnikasının Ağdam hərbi briqadasına təhvil verilməsi haqda qərar qəbul edilərək, icrası mənə - Ağdam qarnizonu hərbi və fövqəladə vəziyyət komendantına həvalə edildi.

Polkun ləğv edilərək şəxsi heyətin buraxılması Ağdamın qərbindən ermənilərə qapı açılmasına bərabər olan bir hərəkət ola bilərdi. Polk barədə söylənilmiş tənqidi fikirlərin az bir qismi həqiqət olsa da, polkun ləğv edilməsi və şəxsi heyətin buraxılması səhv addım idi. Yerli şəraitə yaxşı bələd olmayan, hamıya inanan və saatlarla səbr və təmkinlə hamını diqqətlə dinləyən Surət Hüseynov Müdafiə Nazirliyinin bu səhvini o zaman hiss edə bilməzdi. Artıq qərar qəbul edilməsinə baxmayaraq, qərarın nə ilə nəticələnə biləcəyi barədə fikirlərimi əsaslandıraraq şəxsi heyətin buraxılmasını yox, polkun ayrı-ayrı batalyonlar şəklində bütövlükdə Ağdam hərbi briqadasına şəxsi heyətlə birlikdə təhvil verilməsini təkidlə xahiş etdim. Nadir İsmayılov, Fred Asif xəstə olduğuna görə müşavirədə onu əvəz edən qardaşı Ədalət Məhərrəmov, general Ərşad və digərləri mənim təklifimi dəstəklədilər. Mənə və fikirlərimə həmişə hörmət və səmimiyyətlə yanaşan Surət Hüseynov "Camal Əhmədovun xasiyyətidir, həmişə dövlət qərar verəndən sonra həmin qərara qarşı olan fikir söyləyər və qərarın əleyhinə olar" - deyə mənim fikrimi müdafiə edərək polkun ayrı-ayrı batalyonlar şəklində yoxlanılıb şəxsi heytləri, döyüş texnikası və silah-sursatları ilə birlikdə Ağdam hərbi briqadasına təhvil verməyi mənə həvalə etdi və səhəri gün Yevlaxda - korpus qərargahında onun qəbulunda olmağımı əmr etdi. Elə həmin gün Nadir İsmayılov və briqada komandiri Qalib Məmmədovla polkun hərbi briqadaya verilməsini komissiya qaydasında təmin edib, səhərisi Yevlaxda Surət Hüseynovun qəbulunda oldum. Həmişəki kimi məni hörmətlə qəbul edən Surət Hüseynov Prezidentin səlahiyyətli nümayəndəliyinin ştat cədvəlinin təsdiq edildiyini, nümayəndəliyin Ağdamda yerləşəcəyini, özünün döyüşlərdən ayrılmamaq üçün nümayəndəliyi idarə etməyi birinci müavininə həvalə edəcəyini bildirərək hərbi komendant vəzifəsinə inandığım bacarıqlı bir şəxsi təyin edib nümayəndəliyə gələrək birinci müavin olmaqla nümayəndəliyin səlahiyyətlərini həyata keçirməklə on yeddi rayonun icra başçıları ilə birlikdə işləməyimi təklif etdi. Mənim üçün gözlənilməz olan bu təklifə böyük hörmət və səmimiyyətlə yanaşdığımı, lakin özümün də döyüşlərdən ayrılmaq istəyində olmadığımı, təklif olunan vəzifənin mənim üçün çox məsuliyyətli və çətin olacağını bildirdim. Belə olduğu halda, o, məndən sabiq icra başçıları Əhməd Qasımov (Ağcabədi), Aydın Quliyev (Ağdam) və Siyavuş Vəliməmmədov (Ağdam) barədə soruşdu. Hər üç şəxsin təcrübəli, hər sahədə yüksək keyfiyyətlərə malik, nüfuzlu vətənpərvər insanlar olduqlarını söylədim.

Hörmətlə qarşılandığım kimi, hörmətlə də yola salınaraq Ağdama qayıtdım.

Əfətli məktəbi partladılır və Surət Hüseynov sağ qalır

Əbülfəz Elçibəyin prezident seçilməsindən səkkiz aya yaxın müddət ötüb keçmişdi. Əvvəlki fəsillərdə söylədiyim kimi, ölkədə qeyri-stabillik, kadr səriştəsizliyi və regionlardakı AXC üzvlərinin vəzifə istəkləri müharibəyə və ölkə iqtisadiyyatının inkişafına öz mənfi təsirini göstərməkdə davam etdirdi. Xalq Cəhbəsinin bir sıra fəalları - məsələn, cəmi-cümlətanı orta məktəbin səkkizinci sinfini bitirən çilingər, kameryamayan, çayçı və başqa sahələrdə işləmiş şəxslər Ağdam rayonunda kolxoz sədri, idarə rəisi, daş karxanasının müdiri və digər bu kimi vəzifələrə iddialı idilər. Onları həmin vəzifələrə təyin edilməsi üçün hətta ölkə Prezidenti Əbülfəz Elçibəyin özünə belə müraciət etməsi üçün onsuzda gecə-gündüz, ac-susuz, var gücü ilə çalışan Nadir İsmayılovun sözün əsl mənasında baş-beynini dəng edirdilər. Hətta cəbhə üzvü olmayan mən Camal Əhmədovun tutduğu vəzifəsini belə qısqanaraq fövqəladə hərbi komendantın da məhz cəbhəçilər sırasından olmasının vacibliyinə üstüörtülü işarə edirdilər. Belələrinin cavabları isə elə Xalq Cəbhəsinin savadlı, dünyagörüşlü və əsl vətənpərvər üzvləri tərəfindən verilir və onları layiq olduqları yerlərinə oturdurdular. İstər savadlı, istərsə də savadsız olan belə xislətli şəxslər həm Elçibəy hakimiyyətində və həm də həmin dövrdə Elçibəydən heç də az populyar və millət rəğbətinə malik olmayan Surət Hüseynovun da ətrafında az deyildi. Surət Hüseynov-AXC qarşıdurmasında belə şəxslərin əməlləri də az rol oynamadı.

Korpus komandiri, ölkə Prezidentinin xüsusi səlahiyyətli nümayəndəsi Surət Hüseynovun Ağdərə əməliyyatı və bundan sonrakı günbəgün artan nüfuzu, "kim Azərbaycan bayrağını Stepanakertə sancsa əbədi Prezidentimiz də o olacaq" - deyə sərkərdələrimizi alqışlayan xalqımızın aşkar istəyi belə cəbhəçilərdə Surət Hüseynova qarşı böyük bir qısqanclıq hissi baş qaldırmışdı. Bəzi hallarda ölkə Prezidentinin və müdafiə nazirinin məsləhətlərinə belə məhəl qoymayan, Surət Hüseynovun özünün də bəzi hərəkətləri xalqın bir hissəsini onu və onun ətrafını dövlət içində dövlət kimi tanımağa istiqamətləndirərək tərəflər arasında soyuq bir müharibənin, az sonra isə bu soyuq müharibənin əsl müharibəyə çevrilərək Elçibəy hakimiyyətinin gülünc bir şəkildə dağılacağının təməlini qoyurdu.

O, vaxtdan iyirmi ilə yaxın bir zaman kəsiyinin ötüb keçməsinə baxmayaraq, inanıram ki, Nadir İsmayılov, Surət Hüseynov, Rəhim Qazıyev, gözümün nuru qədər çox istədiyim - milli azadlıq hərəkatı uğrunda ən böyük risklərdən belə çəkinməyən məğrur İsgəndər Həmidov, canını, malını və dövlətini sərf edib Tərtərin bir qarışını belə düşmənə verməyən, gecələr səngərlərdə yatan sərkərdə Sərdar Həmidov, eləcə də Goranboyun sərhədlərini az qala iki dəfə artıran Rasim Ağayev və digər vicdanlı şəxslər mənim bu mövqeyimə həmişəki kimi, indi də səmimi yanaşaraq bu fikirlərin doğru olduğunu təsdiq edəcəkdir.

Mövcud vəziyyət əsasında təhlillər apararaq bu gedişlə yaxın üç-dörd ay ərzində nələrin baş verə biləcəyini düşünərək, müharibə üçün əlimdən gələni etməklə Azərbaycan ordusuna ağlagəlməz miqdarda silah-sursat, hərbi ağır texnika, əşya və digər hərbi ləvazimatlar verdiyimi, yüzlərlə insanı ölümdən, həbsdən xilas edərək qoruyub saxladığımı, tərəflər arasında başlanan soyuq müharibənin qarşısının alınmasının qeyri-mümkün olmasını, Elçibəy hakimiyyətinin təhvil verilməsinin təməlinin artıq qoyulmağa başlanmasını, belə halda orduda olmağımdansa arxadakı nəhəng təsərrüfatımda çalışmaqla ən azı hərbi hospitala vaxtlı-vaxtında lazımi köməyi edə biləcəyimi dərk edib könüllü istefa verərək ordudan ehtiyata buraxılmağım barədə briqada komandiri polkovnik Qalib Məmmədova rəsmi raport yazıb verdim. Yeri gəlmişkən, hazırda general-leytenant rütbəsində olmaqla Azərbaycanın xarici ölkələrdəki hərbi attaşelərindən biri olan bu vətənpərvər insan digər briqada komandirləri kimi döyüşlərdə Ağdam üçün böyük əziyyətlər çəkmişdi. Generallardan Elxan Orucovun, Yaşar Aydəmirovun və Qalib Məmmədovun müharibədə çəkdikləri əzab-əziyyətləri unutmaq ən azı nankorluq olardı.

İstefam barədə raportu məndən şəxsən qəbul edən Qalib Məmmədov bu barədə yalnız bir aydan sonra söz deyəcəyini bildirərək, tutduğum vəzifəni həmişəki kimi icra etməyim barədə mənə əmr edib raportumu öz seyfinə qoydu.

***

Komendantlığa qayıdıb öz vəzifə borcumu yerinə yetirməyə davam etdim. Həmin günün axşamı Ağdam rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Nadir İsmayılov, qarnizon hərbi prokuroru Yusif Ağayev və onun müavini Zumrad Filiyev komendantlığa gələrək istefa barədə yazdığım raporta görə dostcasına əməlli-başlı məni danlayıb, bu hərəkətimdən çəkindirməyə çalışdılar. Hərbidən gedəcəyim halda, heç bir nizam intizam, qayda-qanun tanımaq belə istəməyən çoxsaylı qüvvələrin əl-ayaq açaraq dinc əhaliyə, hətta güc strukturlarına belə yenə də silahlı müdaxilə edə biləcəklərini xatırladıb, belə qüvvələrin mənə olan ehtiramları sayəsində sakitiliyin bərpa olunduğunu, əks halda, yenidən xaotik vəziyyətin yarana biləcəyini bildirib, raportu geriyə götürməyimi tapşırdılar.

***

Bu hadisədən təxminən on gün ötüb keçdi. Surət Hüseynov Ağdama gələrək bölgədəki hərbi qurumlarla hücum əməliyyatı planı hazırlamaq üçün Əfətli kənd məktəbində bütün komandirlərlə birlikdə məxfi müşavirə keçirməli idi. "Barmaq" ləqəbli Mamedin batalyonu da Əfətli kənd məktəbinin idman zalında yerləşirdi. Lakin Surət Hüseynov müşavirəni həmin məktəbdə deyil, hərbi briqadanın qərargahında keçirdi. Elə bu zaman briqadanın qərargah rəisi polkovnik Altay Mehtiyev mənə zəng edərək ermənilərə məxsus döyüş vertolyotunun bizim əraziyə keçərək Əfətli məktəbini rakert zərbəsi ilə vurub yerlə-yeksan etməsi, Mamedin batalyonunun döyüşçülərinin həlak olması, yaralıların hərbi qospitala daşınması, minlərlə mülki əhalinin hərbi hospital qarşısında toplanmasına görə ermənilərin həmin yeri artilleriya atəşinə tuta biləcəkləri nəticəsində dinc əhalinin kütləvi şəkildə məhv ola biləcəyi barədə məlumat verib, lazımi tədbir görməyimin zəruri olduğunu bildirdi. Qeyd edim ki, hal-hazırda general olan Altay Mehtiyev Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində mühüm rəhbər vəzifəli şəxslərdən biridir. Bu ziyalı, nəcib insan da digərləri kimi Ağdamın müdafiəsində böyük əzab-əziyyət çəkərək nəcib xasiyyəti, hər bir hərbçiyə xas olmayan yüksək mədəni səviyyəsi və hərbi biliyi ilə həm əsgər və zabitlərin, həm də yerli mülki əhalinin unudulmaz, bu gün də xatırlanan dərin hörmətini qazanmışdı.

***

Altay Mehdiyevin telefon zəngindən dərhal sonra Ağdamdan Qaradağlıya - hərbi qospitala gəldim. Mülki əhali ilə izahat işləri apararaq onların qospitalın ətrafından çəkilməsini təmin edib, Əfətliyə - hadisə yerinə getdim. Hadisə yerində çoxsaylı texnika və insanlar tamamilə dağılmış iki mərtəbəli məktəb binasının dağıntıları altında qalmış meyit və yaralıları çıxarırdılar. Dərhal hadisə yerini və onun ətrafını vizual müayinəyə başladım. Məktəbin binasından təxminən yüz metrlik məsafədə olan və təxminən 25-30 metr hündürlüyə malik çinar ağaclarının ən uca budaqlarında belə olan ağ rəngli kubik daşlarının izləri partlayışın çox güclü olmasından və binanın bayırından raketlə vurulmasından deyil, binanın daxilində baş vermiş güclü partlayışdan xəbər verirdi.

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13233

1993-cü il fevralın ortalarında Surət Hüseynovla Elçibəy hakimiyyətinin - əslində isə Xalq Cəbhəsinin bəzi üzvlərinin arasında baş vermiş qısqanclıq ixtilafları daha da böyüdü. Ağdərə və Kəlbəcər istiqamətindəki bir sıra vacib əhəmiyyətli yüksəklikləri ağır döyüşlərdən sonra ələ keçirən Surət Hüseynovun tabeliyində olan qoşun hissələri hərbi döyüş taktikasına uyğun olaraq həmin yüksəklikləri Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin və daxili qoşunlarımızın digər hərbi hissələrinə təhvil verib yenidən tam komplekləşdirilmək və digər istiqamətdə hücuma keçmək məqsədi ilə Surət Hüseynovun əmri ilə Seyfəli təlim mərkəzinə qayıtdılar. Qarşıdakı qüvvələrin zəif olduğunu dərk edən erməni hərbi birləşmələri sürətli hücumla həmin strateji yüksəkliklərdən ordumuzu vurub çıxararaq Ağdərə rayonunu ələ keçirməklə Kəlbəcər yolunu yenidən bağlayaraq Ağdam üzərinə intensiv hücumlara başladılar. Surət Hüseynovun imzaladığı həmin əmrin məxfi hərbi sirr olmasına baxmayaraq, bu əmrin əsli ilə düzgün olan surəti qəzetlərdə dərc edilərək Surət Hüseynovu ittihamlandırma kampaniyası başladı və AXC-Surət Hüseynov qarşıdurması Surət Hüseynovu həqiqətəndə dövlət içində dövlətə çevirdi.

Surət Hüseynovun təəssübkeş və tərəfdarlarının sayı AXC hakimiyyətindən narazı olanların hesabına sürətlə artmağa başladı. ölkədə baş verən bu hadisələr qoşunlarımız arasında da ruh düşgünlüyünə səbəb oldu. Rasim Əkbərovun və Sərdar Həmidovun tabeliyində olan hərbi qüvvələrimizin ermənilərdən azad edərək qoruduqları Şaumyan və Marquşavan istiqamətindən başqa digər bütün - yəni Dəhraz, Ağbulaq, Aranzəmi, Pircamal, Naxçıvanik, Xramort, Ballı Qaya, Kiçan, Canyataq, Gülyataq, Ksapet, Drombon, Vaquas, Ağdərə, Dovşanlı, Qırmızı kənd Seysulan, Gəcxana və digər ərazilərdəki hərbi qüvvələrimiz döyüşlərdə pərakəndə və sözün əsl mənasında "dabanqaçdı" vəziyyətdə geriyə qaçaraq həmin əraziləri düşmənə təhvil verib Ağdamda cəmləşdilər. Artıq Ağdamda yaşamaq qeyri-mümkün idi...

[Tehnokrat]

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13255

... Ermənilər gün ərzində 8-10 dəfə Ağdamı artilleriya və raket atəşinə məruz qoyur, dinc əhali arasında itkilərin sayı günbəgün artırdı. Şəhərdə və yollarda silahlı hərbi geyimli şəxslərin dinc əhaliyə qarşı zorakılıqları qarşısıalınmaz həddə çatmışdı. Hərbçilərin idarə etdikləri hərbi və mülki maşınlarla yol hərəkəti qaydaları pozulur, yol nəqliyyat hadisələri baş verir, nəticədə dinc əhali həlak olur, bu əhaliyə əvəzi ödənilməyən maddi və mənəvi zərər vurulurdu. Belə bir vaxtda ermənilərin Papravənd və Boyəhmədli kəndlərinə güclü hücumunun qarşısı döyüşçülərimiz tərəfindən alındı.

Ağdam işğal ərəfəsində idi. Dörd istiqamətdən Ağdama hücum edən düşmənə müqavimət göstərmək üçün canlı qüvvə və hərbi texnika azlıq edirdi. Talib Məmmədovun sərəncamında olan qüvvə ilə düşmənə müqavimət göstərmək və Ağdamı xilas etmək mümkün deyildi. AXC-Surət Hüseynov qarşıdurmasından məharətlə istifadə edən düşmən Ağdamı üzük qaşı kimi mühasirəyə alaraq irəliləyirdi. Surət Hüseynovun qorxusundan, öz təbirləri ilə desək, "vəzifəsini dondurub" və qaçıb aradan çıxan bəzi cəbhəçilərdən fərqli olaraq Nadir İsmayılov Ağdamın müdafiəsində dayanaraq öz vəzifə borcunu yerinə yetirirdi. O, Ali Sovetin sədr müavini Tamerlan Qarayevlə telefon əlaqəsi saxlayaraq ondan kömək istədi. General Ərşadla mən Nadir İsmayılovdan icazə alaraq Surət Hüseynovdan hərbi texnika köməyi almaq üçün Gəncəyə getdik. İran İslam Respublikasından gəlmiş qonaqları qəbul edən Surət Hüseynov onlarla görüşünü yarımçıq qoyaraq başqa bir otaqda məni və Ərşadı həmişəki kimi hörmətlə qəbul etdi. O, Tamerlan Qarayevə böyük hörməti olduğunu, bu səbəbdən də onun xahişinə əməl edərək, Qazax istiqamətindən qrad raket qurğularını çıxarıb Ağdama köməyə göndərdiyini, səhərisi isə canlı qüvvə göndərəcəyini bildirdi. General Ərşadla mən Gəncədən Ağdama qayıtdıq. Səhərisi günü həqiqətən də Gəncədən 709 saylı hərbi hissə Ağdama göndərildi Ağdamın cənub və cənub şərqinin müdafiəsi 708, qərb və cənub qərb hissəsi isə 709 saylı hərbi hissəyə həvalə edildi. Lakin bu halın özü-özlüyündə Ağdamda xaotik vəziyyəti daha da pisləşdirdi. Həmin günün səhərisi ağır xəstə vəziyyətdə evdə yataq şəraitində idim. Məni yoxlamağa gələn general Ərşad Seyidli gənclərindən ibarət yeni bir özünümüdafiə dəstəsi yaradılaraq onun həmin dəstəyə komandir təyin edildiyini bildirdi və mənə sağlamlıq arzulayaraq Ağdama qayıtdı.

Erməni hərbi birləşmələri Xıdırlı, çuxurməhlə, Şelli, Poladlı, Muradbəyli və Şahbulaq istiqamətlərindən güclü hücuma keçərək, Ağdam şəhərinə girməyə can atırdılar. Şəhərin özünü isə intensiv olaraq artilleriya və raket atəşlərinə tuturdular. Şəhəri müdafiə edən qüvvələr arasında hərbi döyüşlər üçün ən zəruri hal hesab edilən qarşılıqlı rabitə, qarşılıqlı hərəkət və döyüşçülərin yüksək psixoloji hazırlıqları demək olar ki, yox dərəcəsində idi. Vəzifəyə təyin edilməyimə baxmayaraq, rəsmi qaydada sərəncamıma hətta bir nəfər belə əsgər və ya zabit verilməmişdi. Bəzi əsgərlərimiz təşvişə düşərək kütləvi halda, hətta silah-sursatlarını belə ataraq pərakəndə halda döyüş meydanını tərk edərək geriyə qaçırdılar. Qaçanların qarşısını almağın bir nəfər üçün olduqca çətin olmasına baxmayaraq, onların qarşısına çıxır, mənə olan hörmətlərinə arxayın olaraq bəzən təbliğat-təşviqat, bəzən də adi bir tapanca gücünə nəinki əsgərləri, hətta tank və BMP-lərimizi belə döyüşə qaytarırdım. Ağdamda olan bütün qoşun növlərinin, hətta Surət Hüseynovun tabeliyində olan və ya hansısa məqsədli naməlum silahlıların əsgər və zabitləri mənə hörmətlə yanaşırdılar. Hətta geriyə qaçan tankımıza tapança ilə hücum edib döyüşə qayıtmasını tələb edəndə belə, mənə hörmətsizlik etməyərək, əksinə, tank qarşısındakı tapançama səmimiyyətlə gülərək "dayı, tapança ilə tankı vurub məhv etmə, qayıdırıq" - deyə döyüş meydanına qayıdırdılar.

Axırıncı gün isə, təxminən gecə saat 3:00 ərəfəsində onunla danışdığım vaxt o, üstüörtülü şəkildə ermənilərin artıq Ağdama girə biləcəkləri barədə məlumat verdi və sonra da onunla rabitə əlaqəmiz tamamilə kəsildi.

... Sürəti azaldıb cəld geriyə döndüm. Maşını onun üzərinə sürdüm. Bu vaxt yolun ortasında dayanmış Çingiz sıçrayıb yoldan çıxaraq üzüm bağına girdi. Maşını bağa salmağı işarə etdi və oturub ağlamağa başladı. Maşından düşüb ona yaxınlaşdım. Təəccüblə üzünə baxdım, o, məni qucaqlayaraq yenidən ağladı. Təpənin aşağısında olduğuna görə biz dayandığımız yerdən görünməyən və bizdən cəmi 700-800 metr aralıda olan Uzundərə dəmir yolu körpüsünün arxasında erməni BMP-si və çoxsaylı erməni əsgəri olduğunu, Ağdamın, Qiyaslının, Ətyeməzlinin, Qulların, Ağdamkəndin və hətta Kəngərlinin də ermənilər tərəfindən işğal olunduğunu söylədi.

Çingizin durbini ilə Kəngərliyə sarı baxdım. Həqiqətən də ermənilər kəndə od vurub evləri qarət edirdilər. Qarətçi mülki geyimli ermənilər içərisində hətta qadınlar və uşaqlar da vardı. Körpünün arxasında isə üzərində ağ rəngli xaç işarəsi və erməni əlifbası ilə yazılar olan BMP və silahlı hərbçilər var idi.

... Ağdamdan sonrakı Atçılıq Sovxozu ərazisində 709 saylı, Göytəpə ərazisində 190, digər ərazilərdə isə 708 saylı hərbi briqadanın əsgərləri müdafiə mövqelərində dayanırdılar.

Rayon prokuroru Zahid Tağıyev, rayon polis idarəsinin rəisi Fərmayıl Bəbirov hərbi komissar Aslan Yusubovla birlikdə Qərvənd kəndindəki Mədəniyyət Sarayının qarşısında dayanıb rayonun və müharibənin ümumi vəziyyəti barədə müzakirə aparırdıq. Elə bu zaman Qərvənd kənd sakini, rəhmətlik Şahlar İsgəndərov bizə yaxınlaşaraq özlərini Surət Hüseynovun döyüşçüləri kimi təqdim edən bir qrup silahlı şəxsin Qərvənd kolxozuna məxsus olmaqla kənddən 7-8 km aralıda olan qaramal fermasına basqın edərək 150 baş bordaq cöngəsi və 250 başa yaxın cins sağmal inəkləri aparmaları haqda məlumat verərək bu quldurluğun qarşısının alınmasını tələb etdi.

[Tehnokrat]

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13294

...Hərbi geyimli, avtomat və əl pulemyotları ilə silahlanmış altı nəfərlik dəstəyə fermadan təxminən iki kilometr aralı məsafədə çatdım. İdarə etdiyim hərbi "UAZ" markalı maşının üstündəki sayrışan işıqforu işə salaraq səsgücləndirici vasitə ilə fövqəladə komendant Camal Əhmədov olduğumu bildirib, silahları təhvil verib mal-qaranı geriyə - fermaya qaytarmağı əmr edərək onları dayandırdım. Əslən Beyləqan və Gəncədən olan altı nəfərin üçünü dərhal tanıdım, onlar da məni tanıdı. Biz cəzaçəkmə müəssisəsindən bir-birimizi tanıyırdıq. Mal-qara oğurluğuna görə əvvəllər də məhkumluq həyatı yaşamış bu adamların Surət Hüseynova və 709 saylı hərbi hissəyə heç bir aidiyyəti yox idi. Həbsxana həyatının qaydalarına uyğun olaraq "Camal kişi, biz heyvanları otarmaq üçün fermadan çıxarmışıq, aparmaq üçün yox, görünür, işçilər səhv başa düşüb", - deyə heyvanları geri qaytardılar. Həyatımla risk edib qaytardığım bu dörd yüz baş cins mal-qara sonradan Soltanbud meşəsində bir sıra səlahiyyətlilərimiz tərəfindən "pay-püş" edilib satıldı.

Görünür, mərhum Qasım Kərimov heç də əbəs yerə tez-tez "ə-ə-ə... Fərmayıl, abaxeyisi göndər kalxozları yeyib-dağıdanları damlasın", - deyə Fərmayıl Bəbirova müraciət etmirmiş. Bu hadisədən sonra sərəncamıma təcili şəxsi heyət verilməsi məsələsi rayon və hərbi qarnizon səviyyəsində bir daha gündəmə gətirildi. 708 saylı hərbi briqada komandiri Talib Məmmədov, hərbi tribunalın sədri İsa Məmmədov, hərbi prokuror Zumrad Filiyev, hərbi komissar Aslan Yusubov və mən hərbi polis şöbəsinin ştat cədvəlinə uyğun olaraq hərbi polis şöbəsini əsgər və zabitlərlə, silah-sursatla təmin etmək üçün Müdafiə Nazirliyi və Respublika Baş Hərbi Polis İdarəsi ilə telefon əlaqəsi saxladıq. Hər iki qurumun rəhbərlərinin məsləhət və şifahi göstərişləri əsasında zabit və gizirləri, müdafiə nazirinin özünün əmr və göndərişi ilə əsgər və çavuşların, silah-sursatın bir qismini 708 saylı hərbi hissədən, digər qismini isə Hərbi Komissarlıqdan qəbul etməklə rəsmiləşdirib hərbi polis şöbəsini ştat əsasında tam komplektləşdirdik. Şəxsi mülkiyyətimdə olan "UAZ", "Niva" və "Volqa" maşınlarımı hərbi polis şöbəsinə verməklə yanaşı, hərbi polis şöbəsinin qarşısında qanuni olaraq qoyulmuş vəzifələrin tam gücü ilə yerinə yetirilməsi üçün vacib olan digər döyüş maşını və nəqliyyat vasitələrini müdafiə nazirinin əmrinə müvafiq olaraq digər hərbi və mülki qurumlardan qəbul etdim. Artıq Qarabağ qarnizonu hərbi polis şöbəsi üzərinə düşən bütün vəzifə borclarını tam gücü ilə yerinə yetirmək üçün Ağdam rayon prokuroru Zahid Tağıyevin, Ağdam rayon hərbi komissarı Aslan Yusubovun, Qarabağ qarnizonu hərbi prokurorunu əvəz edən Zumrad Filiyevin, hərbi tribunalın sədri İsa Məmmədovun, 708 saylı briqadanın komandiri Talib Məmmədovun, Bərdə rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı mərhum Mamed Əliyevin, Bərdə rayon prokuroru Xanoğlan Şıxəliyevin, Bərdə rayon Məhkəməsinin sədri Mayıl Bayramovun, Bərdə rayon Polis İdarəsinin rəisi Namiq Quliyevin və digər bu kimi insanların köməkliyi ilə qısa bir müddətdə idarə binası və digər vacib vasitələrlə tam təmin edilərək bölgədə ən güclü və çevik olmağa borclu olan qanuni bir güc strukturuna çevrilmişdi.

Hərbi dustaqxana və dustaqların daşınması üçün xüsusi maşın və konvoy dəstəsi, xüsusi təyinatlı çevik qruplar, post patrul xidməti və fövqəladə rejim qanunlarının həyata keçirilməsi üçün lazım olan xüsusi geyim, rabitə vasitələri və digər zəruri vasitələrlə təmin edilmişdir. Bu güc strukturu həm ön, həm də arxada hərbi polis və fövqəladə rejim haqqında əsasnaməyə, hərbi nizamnamə və cinayət prosessual qanunlarına əsaslanaraq özünün vəzifə borclarını tam gücü ilə həyata keçirməyə başlamış və qısa bir müddətdə yuxarıda sadalanan dövlət orqanları, mülki və hərbi əhali qarşısında nüfuz, hörmət və rəğbət qazanmışdır.

Heydər Əliyev Bərdəyə gələrək hərbi vəziyyətlə əlaqədar müşavirə keçirdi

Bu barədə Müdafiə Nazirliyi tərəfindən verilmiş təlimata uyğun olaraq müşavirənin keçiriləcəyi Bərdə rayon İcra Hakimiyyətinin inzibati binasında, onun ətrafındakı bina və yollarda yüksək səviyyəli təhlükəsizlik tədbirləri görərək müşavirə keçiriləcək zalı şəxsi nəzarətimə götürdüm.

Heydər Əliyev, Afiyəddin Cəlilov, Surət Hüseynov və müdafiə naziri Səfər Əbiyev rəyasət heyətində, Ağdam rayonuna aid olan hərbi və mülki şəxslər isə zalda əyləşmişdilər. Rəyasət heyətində əyləşənlərdən başqa müşavirədə iştirak edən bütün şəxslərin hamısının üzərlərinə baxış keçirilmiş və odlu silahlar onlardan təhvil alınmışdı. Zalda olan yeganə silahlı şəxs olmaqla zalın ən arxa cərgəsində əyləşərək içəri nəzarət edirdim. Elə bu zaman başında buxara papaq olan Rəhim Qazıyev zala daxil oldu. O, həmin vaxt heç bir hərbi və ya siyasi fəaliyyətlə məşğul olmurdu. Mən işarə ilə onu yanımdakı boş yerə dəvət etdim və o gəlib yanımda əyləşdi.

Heydər Əliyev Ağdamın işğalı ilə əlaqədar olaraq bir neçə cavabdeh şəxsləri dindirib bəzi şayiələrə aydınlıq gətirdikdən və Səfər Əbiyevlə Surət Hüseynovun çıxışlarını dinlədikdən sonra "guya erməni hücumunun qarşısını almağa çıxan Surət Hüseynovun tabeliyindəki tank sürücüsü "gəncəlinin" "ağdamlılar" tərəfindən qəsdən güllələnib öldürülməsi və guya Ağdamın ruhi xəstəxanasındakı ruhi xəstələrin cəbhəçi olan 9 saylı Ağdam orta məktəbin direktoru, ağdamlı - Əliyev Məzahir Vəli oğlu tərəfindən kütləvi şəkildə güllələnməsi" barədə yayılmış və verilmiş məlumatların yalan olması, tank sürücüsünün tankın pulemyotçusunun ehtiyatsızlığı nəticəsində həlak olması, ruhi xəstələrin isə hamısının sağ-salamat Ağdamdan çıxarılaraq arxaya köçürülməsi barədə qaldırılmış cinayət işinin materialları ilə sübuta yetirilməsi barədə Heydər Əliyevə məlumat verdim. Bundan sonra isə Qasım Kərimov tribunaya qalxaraq "yoldaş Heydər Əliyev, Ağdamın işğalı zamanı Surət Hüseynovun və Səfər Əbiyevin döyüşçüləri böyük igidliklə döyüşdülər, mən Ağdam əhalisini Quzanlıda məskunlaşdırmışam, camahat yaxşı yaşayır və Ağdamı qaytarmaq üçün döyüşə hazırdır. Altmış arvad bu dəyqə Quzanlıda camahat üçün yuxa yayıb çörək bişirir. Yoldaş Əliyev, siz ki məni Ağdama başçı təyin etdiniz, mən də sizin rəhbərliyiniz altında döyüşərək Ağdamı qaytarıb Ağdamı ulduzlu qəhrəman şəhər edəcəyəm", - deyə çıxış edərkən Heydər Əliyev təəccüblə Afiyəddin Cəlilovun və Surət Hüseynovun üzünə baxdı. Bundan sonra isə Qasım Kərimov çıxışının istiqamətini yüz səksən dərəcə dəyişərək şəhadət barmağını Səfər Əbiyevə tuşlayıb "yoldaş Əliyev, bu Səfər Əbiliyev burda tamamilə yalan danışdı, onun qoşunu döyüşmədi, hamısı qaçdı, Surət Hüseynovun qoşunu döyüşdə tək qaldı, Ağdamı Səfər Əbiliyevin qoşunu verdi, Ağdamın verilməsində ağdamlıların da rolu oldu", - deyə Səfər Əbiyevin soyadını təhrif edərək tribunadan düşərkən "hansı ağdamlıdır ə... o...? Ağdamı verən hansı ağdamlıdır? Ay cal qurumsaq, geri qayıt de görək Ağdamı erməniyə hansı ağdamlı verib", - deyə rəhmətlik Fred Asif əsəbi halda oturduğu yerdən ayağa qalxdı. Asifin səsinə geriyə dönüb baxan Qasım Kərimov "mən demək istəyirəm ki, hamı bir olsun, hamı hamının səhvini bağışlasın, qucaqlaşıb, ağlaşıb, barışaq və düşmənə qarşı vuruşaq", - deyə keçib əyləşdi. Heydər Əliyev bir sıra tapşırıqlar verərək müşavirəyə yekun vurdu...

Toplantıdan sonra Afiyəddin Cəlilov Heydər Əliyevin Fred Asiflə məni qəbul edib dinləmək istədiyini bildirdi. O, Asiflə məni icra başçısının kabinetində əyləşən Heydər Əliyevin qəbuluna aparakən onun vaxtını çox almamağı bizdən xahiş etdi. Ağdamın işğalı və işğalqabağı rayonda baş vermiş hadisələr barədə konkret suallar verən Heydər Əliyevə konkret cavablar verdik. O, vaxtının çox az olmasından təəssüflənərək bizim Gəncəyə gedib onunla orada görüşməyimizi bildirdi. Sərdar Həmidov, mən və Fred Asif bizi müşayiət edən Ağdam, Bərdə və tərtərlilərdən ibarət təxminən 30 nəfərdən və 7-8 maşından ibarət olan nümayəndə ilə Gəncəyə getsək də, Heydər Əliyevlə görüşə bilmədən gecə ilə geriyə qayıtdıq...

Ağdamın işğalından sonra Bərdə hərbi şəhərə çevrilmişdi

Ağdamın işğalı ilə əlaqədar olaraq əksər hərbi struktuların qərargahları Bərdəyə köçdüyündən orada məskunlaşan köçkünlərin böyük əksəriyyətinin ailə üzvləri döyüşçü olduqlarından şəhərdə ən çox gözə dəyən və nəzərə çarpan hərbçilər və hərbi maşınlar idi. Demək olar ki, Bərdə hərbi şəhərə çevrilmişdi. Şəhərin əhalisi ən azı iki dəfə artmışdı.

[Tehnokrat]

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13344

Sabunçu və Əzizbəyov rayonlarının batalyonları kütləvi şəkildə döyüş meydanını niyə tərk edirdi?

1993-cü ilin noyabr ayında Ali Baş Komandan Heydər Əliyevin çağırışı ilə ölkənin ayrı-ayrı rayonlarından, o cümlədən Bakının Əzizbəyov, Sabunçu və Suraxanı rayonlarından səfərbər edilərək iki motoatıcı batalyon komplektləşdirib döyüş bölgəsinə göndərilmişdir. Bu batalyonlar Ağdamın Güllücə və İlxıçılar kəndləri ərazisində yerləşdirilərək həmin istiqamətlərdəki düşmən səngərləri ilə üzbəüz mövqelərdə döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirirdilər.

Haqqında danışdığım batalyonların döyüş hazırlığı keçməmiş bu əsgərləri düşmənin nəinki piyada, hətta adi artilleriya kəşfiyyatı atəşlərinə belə psixoloji baxımdan tab gətirə bilmir, düşmənin artilleriya hazırlığı və kəşfiyyat atəşləri başlayan kimi döyüş səngərlərini tərk edərək müdafiə mövqelərini Allahın ümidinə buraxıb arxaya - Ağdam-Bərdə magistral yolunadək pərakəndə halda qaçırdılar. 1993-cü il dekabr ayının ortalarında belə bir hadisə baş verərkən səngərləri boş görən düşmənin kəşfiyyat - təxribat qrupu Qabartı çayı hövzəsi ilə Güllücə kəndinə girmiş, səngərləri yiyəsiz qoyub qaçan batalyonların qarşısı tərəfimizdən Ağdam-Bərdə magistral yolundan Güllücə kəndi istiqamətinə ayrılan yol ayrıcında alınmış, mənim çağırışımla köməyə gələn Yelmar Edilovun və Nağının tabeliyində olan kiçik hərbi qrupun, hərbi patrul dəstəsinin və döyüşü atıb qaçan həmin əsgərlərin özlərinin köməyi ilə düşmənin kəşfiyyat və təxribat qrupları Güllücə kəndindən çıxarılmış, düşmənin əkin şumu sahəsində batdığına görə qoyub qaçdığı bir BMP və bir tank qənimət götürülmüşdü.

Qarşı tərəfin psixoloji cəhətdən zəif olduğunu yəqinləşdirən düşmən Güllücə və İlxıçılar istiqamətindən güclü hücumlara ara vermir, "radio-oyun" quraraq ratsiya vasitəsilə təxribat törədərək təcrübəsiz əsgərləri vahiməyə salırdı. Bunun nəticəsində döyüş bölgəsini özbaşına silahla tərk edib qaçan yüz nəfərə yaxın əsgər ayrı-ayrı istiqamətlərdə saxlanılaraq, hərbi polis şöbəsinə - Bərdəyə gətirilmiş və araşdırma başlanmışdı. Araşdırma zamanı həmin batalyonun əsgərləri arasında "biz yetim-yesirləri qəsdən qırdırıb məhv etmək üçün birbaşa düşmən qabağına atıblar, gəlin hamımız Bakıya gedib Prezident Aparatının qarşısında toplaşaq və bu barədə şəxsən Prezidentin özünə məlumat verək", - deyə psixoloji təxribat yayan bir neçə əsgərin olduğu və həmin batalyonların bu gecə Bakıya qaçmaq istəkləri müəyyən edildi. Mən bu barədə dərhal Prezidentin köməkçisi Tariyel Ağayevə telefonla məlumat verərək vəziyyəti izah etdim və təcili tədbir görmək üçün sol qıçımın gipsdə olmasına baxmayaraq, Qərvəndə getdim. 1994-cü il yanvar ayının üçü idi. Sol cinahı müdafiə edən briqada komandiri Mehtiyevlə əlaqə yaradıb bütün vəziyyəti izah etdim və boş qalan mövqeləri müdafiə etmək üçün ondan kömək istədim. Cəmi yarım saat ərzində əlavə qüvvə ilə köməyə çatan Mehtiyev və Yelmar Edilov boş qalmış mövqeləri özləri ilə gətirdikləri qüvvələr hesabına möhkəmləndirdilər. Elə bu vaxt Bərdə rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Azay Abdiyevin xidməti "Niva" markalı maşınının sürücüsü Yaşar mənə yaxınlaşaraq Ali Baş Komandanın Azay Abdiyevlə telefonla danışdığını və təcili onunla telefon əlaqəsi saxlamağım barədə Azay Abdiyevə göstəriş verdiyini bildirərək vaxt itirmədən Bərdəyə gəlməyimi xahiş etdi.

Bərdəyə qayıtmağımın çox vaxt apara biləcəyini düşünüb, iki kilometrlik məsafədə yerləşən Qərvənd kəndindəki Ağdam rayon İcra Hakimiyyəti başçısının kabinetinə gəldim. Kabinetdə olan hökumət telefonu vasitəsilə Bərdə rayonunun icra başçısı Azay Abdiyevlə əlaqə saxladım. O, Suraxanı, Sabunçu və Əzizbəyov rayonlarının batalyonlarının döyüşü özbaşına tərk edərək silahları da götürüb kənd arası yollarla Bərdəyə gələn 500-dək əsgərin Bərdə-Bakı sərnişin qatarını zəbt etməsi, tabeliyimdə olan hərbi patrul dəstəsinin onların qanunazidd hərəkətlərinin qarşısını almaq üçün qatarı dayandırması, məsələ barədə Ali Baş Komandana məlumat verilməsi, Ali Baş Komandanın məsələnin həlli üçün ölkənin müdafiə nazirinə, baş prokuroruna, xüsusi idarə rəisinə və Milli Məclisin sədrinə zəruri tapşırıqlar verməsi barədə məni məlumatlandıraraq Güllücə və Bərdə dəmir yolu vağzalında olan mövcud vəziyyət barədə bir daha prezident Heydər Əliyevə məlumat verməyim haqda onun göstəriş verdiyini bildirdi. Mən dərhal H.Əliyevin köməkçisi Tariyel Ağayevlə telefon əlaqəsi saxladım. Bütün mövcud durum barədə ona məlumat verdim. O, məsələ ilə əlaqədar H.Əliyevin tapşırıq verdiyi Milli Məclisin sədri Rəsul Quliyevlə əlaqə saxlamabımı bildirdi. Eyni zamanda baş prokurorla Rəsul Quliyevin və Hacıbala Abutalıbovun artıq Bərdəyə yola düşdüklərini söyləyib təcili olaraq Bərdəyə getməyimi, həmin batalyonun hətta bir nəfər əsgərinin belə döyüş bölgəsini özbaşına tərk etməsinin yolverilməz olduğunu, hamısının qatardan düşürülüb döyüşə qaytarılmasının təmin edilməsi barədə Heydər Əliyevin əmr etdiyini söylədi.

***

Bərdə dəmir yolu vağzalına çatdım. Perronda dayanmış ətraf rayonların dövlət və hökümət nümayəndələri, o cümlədən Bərdə rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Azay Abdiyev ətraf rayonlardan, hətta Gəncədən də köməyə polis və xüsusi xidmət orqanları əməkdaşlarının gəldiklərini bildirdilər. Ciddi və olduqca ağır bir şərait yaranmışdı. 500-dək silahlı fərari əsgər heç kimlə sülh danışıqlarına getmir, üstəlik də qatarı tərk etməyib, Bakıya yola salınmalarını tələb edərək, dolayısı ilə qatarı və sərnişinləri girov kimi saxlayırdılar. Kifayət qədər təbliğat aparılmadan onlara güc tətbiq edilməsi ağır nəticələrə səbəb ola bilərdi. Bütün perron boyu hər vaqonun qapısı qarşısında iki silahlı əsgər dayanaraq vaqonlara giriş və çıxışa icazə vermirdilər. Azay Abdiyev və xüsusi idarənin əməkdaşları ilə elə oradaca qısa müşavirə keçirərək əmr etdim:

1. Əvvəlcədən hazırlanıb gətirilən 20 ədəd avtobus vağzalətrafı meydanda cərgə ilə düzlənsin!

2. Dəmir yolu vağzalında olan bütün

mülki vətəndaşlar müvəqqəti olaraq vağzalı tərk edib Tərtər çayı istiqamətindəki meydançada toplaşıb qatarın əsgərlərdən azad edilməsini gözləsinlər!

3. Hərbi patrulun nəzarətində olan elektrovoz qatardan açılsın, vağzaldan kənarlaşdırılsın və hərbi patrulun silahlı nəzarətində saxlansın!

4. Hərbi polisin çevik əməliyyat qrupları hər bir vaqona 6 nəfər hesabı ilə 10 qrupa bölünsün və hər bir qrup iki tərəfdən bir vaqonu mühasirəyə alsın, qrup rəhbəri özlərində dəftər və qələm saxlasın!

***

Yuxarıda gösətərilən əmr dərhal icra edildi. Mən qatar rəisinin yerləşdiyi vaqona yaxınlaşdım. Ayağımdakı şiddətli ağrılar da bir yandan mənə əzab verirdi. Videokamera məni izləyir, bütün ətrafı və hadisələri lentə alırdı. Vaqonun qarşısında dayanan silahlı əsgərlərdən biri məni tanımasına baxmayaraq, avtomatı mənə tuşlayıb "rəis, vallah, mənə əmr ediblər ki, vaqona heç kəsi buraxmayım, sizi vaqona buraxa bilmərəm", - deyə qarşımı kəsdi.

"Burada əmri mən verirəm, ermənidən qorxub qaçanlar yox" - deyə hündürdən qışqıraraq sol əlimlə tapançadan havaya atəş açdım, eyni zamanda sağ əlimlə həmin əsgərə bir şillə vurdum. Şillənin zərbindən yerə yıxılan əsgəri ayağa qaldırıb məni müşaiyət edən müavinlərdən biri - Arzu Abbasova təhvil verdim. Hətta öz tapançamı da Arzuya verib, guya silahsız qalmağımı da vaqonun tamburundan və pəncərələrindən baxan əsgərlərə nümayiş etdirdim. Maneəsiz olaraq vaqona qalxdım. özünü hamıdan ağıllı hesab edərək heç kimin verdiyi vədlərə inanmayacaqlarını bildirən və guya hər iki batalyon əsgərlərinin onu özlərinə ağsaqqal seçdiklərini söyləyən yekəpər əsgərlə danışıqlara başladım...

[Tehnokrat]

Последняя часть из инет-версии воспоминаний очевидца об обороне Агдамского района в 1993-1994 годах. Некоторые важные эпизоды по каким-то причинам не были включены в инет-версию, я читал их только в газетной версии.

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13375

Kimlər tərəfindən Azərbaycana gətirildikləri hələ bu günə qədər də açıqlanmayan təxminən 1500 nəfərlik bu silahlı birləşmənin əsgərləri Əfqanıstandan qaçaraq İrana mühacirət etmiş puştu və dari millətindən olan Əfqanıstan vətəndaşları idilər. Onların dili fars dil qrupuna aid olduğuna görə fars dilində sərbəst danışırdılar. Nəzərə alsaq ki, İranda yaşayan və o ölkənin vətəndaşı olan bütün ermənilər də fars dilini çox gözəl bilirdilər. Deməli, həmin 1500 nəfərin içərisində İran ermənilərinin də olması istisna deyildi. Bu barədə şübhələnməyə kifayət qədər əsas və faktlar vardı. üzü qiblə istiqamətinə tikilmiş ayaqyolunu "haram" hesab etməklə harada gəldi təbii ehtiyaclarını ödəyən bu döyüşçülərin "halal" qidalanmaları üçün kəsilən qoyunların və "pak" olmaları üçün ilin-günün o vaxtında yalnız Salyanda və Bərdədə istehsal edilən plastik aftafaların sayı-hesabı yox idi. Hər bir əfqan döyüşçünün saxlanması üçün aylıq ümumi xərc təxminən qırx nəfər Azərbaycan əsgəri üçün çəkilən xərcə bərabər idi. Əfqan mücahidləri adlanan bu döyüşçülərin, ümumiyyətlə, səmərəli hücum və ya müdafiə döyüşlərini görmədim. Əvəzində isə onların Ağdam və Bərdə rayonlarının ərazisində törətdikləri - ağır cinayət əməllərinin qarşısını alarkən dəfələrlə ölümlə üz-üzə qaldım. Buna misal olaraq Bərdə rayon hərbi komissarının müavininin onlar tərəfindən öldürülməsi, Bərdənin mərkəzi kolxoz bazarından 12 yaşlı sarışın azərbaycanlı qızın rusa oxşatdıqlarına görə onlar tərəfindən oğurlanması, dövlət yol polisi əməkdaşının tutulub aparılması, Bərdə mehmanxanasındakı kafedə ofisiant qadının girov götürülməsi zamanı narkotikanın təsiri altında olan bu silahlılarla hətta təkbaşına olaraq üz-üzə qalmış, onların mənə açdıqları atəşlərdən Allah məni qorumuşdu.

On dörd gün ərzində on altı kəndimiz ermənilər tərəfindən işğal edildi

1988-1994-cü illərdə Şuşa, Xankəndi, Xocalı, Əsgəran, Xocavənd və Ağdərə, 18 may 1992-ci ildə Laçın, 4 aprel 1993-cü ildə Kəlbəcər, 23 iyul 1993-cü ildə Ağdam, 23 avqust 1993-cü ildə Cəbrayıl və Fizuli, 31 avqust 1993-cü ildə Qubadlı və 30 oktyabr 1993-cü ildə isə Zəngilan rayonlarını hərbi təcavüzlə işğal edən erməni silahlı birləşmələri 1994-cü il aprelin 10-u tarixindən başlayaraq bütün cəbhə boyu hərbi hücum əməliyyatlarına başladı. İki gün ərzində Ağdamın Atçılıq sovxozu, Göytəpə, Qarağaclar və Cəvahirli kəndləri işğal edildi. Həmişə olduğu kimi, yenə də ordumuzun əsgərləri "komandirsiz qaldıqlarını" bəhanə edərək kütləvi halda döyüş meydanını tərk edib hətta avtomat silahlarını belə yollarda ataraq qaçırdılar. Təbii ki, həmin silahlar hərbi polis əməkdaşları tərəfindən toplanır və qaçan əsgərlərimizin qarşısı alınaraq onlar döyüş meydanlarına qaytarılırdılar. Aprel ayının 13-də gündüz saat 12 radələrində bütün batalyon komandirlərini Güllücə kəndindəki rabitə maşınına toplayıb müşavirə keçirmək üçün onu orada gözləməyimiz barədə Baş Gərargah rəisi Sadıqov mənə əmr etdi. Əmri icra etmək üçün 2 ədəd "Qaz 66" markalı maşında yerləşmiş çevik əməliyyat qrupunu da götürüb Güllücə kəndinə yola düşdüm. Tağıbəyli kəndinə bir-iki kilometr qalmış məsafədə yerləşən quzu kökəltmə birliyinin qarşısında Güllücə kəndini tərk edib geriyə qaçan əfqan əsgərlərlə rastlaşdıq. Həmin əsgərləri geriyə qaytarmaq üçün onları dayandırdım və çevik əməliyyat qrupunu Güllücəyə göndərərək deyilən rabitə maşınının yanında məni gözləmələrini tapşırdım. Geriyə qayıtmaq istəməyən əfqan döyüşçülər məndən tank tələb edərək, onsuz geriyə dönməyəcəklərini bildirir və mənimlə mübahisə edirdilər. Aramızda başlanmış bu mübahisə təxminən 20 dəqiqə çəkdi. Elə bu zaman Güllücə kəndindən dalbadal dörd dəfə "qrad" tipli raket partlayışı səsləri eşidildi. Partlayışdan təxminən üç-beş dəqiqə sonra Baş Qərargah rəisi Sadıqov Güllücə kəndi istiqamətinə gedərkən məni və əfqanları görüb bizə yaxınlaşdı. Mən əfqanları geriyə qaytarmaq üçün ləngidiyimi rəisə məruzə etdim. O, tapşırılan vaxtda Güllücədə olmadığıma görə möhkəm əsəbiləşərək, tank göndərəcəyini vəd edib geriyə qayıtdı. Mən isə əfqanları atıb gəldikləri səngərlərə qaytarıb Güllücə kəndinə yollandım. Batalyon komandirləri ilə müşavirə keçirəcəyimiz hərbi rabitə qərargah maşını, maşında olan rabitəçi və öz maşınını tərk edərək həmkəndlisi olan həmin rabitəçinin yanına getmiş bizim sürücü düz saat 12:05-də qrad raketləri ilə məhv edilmişdilər.

Belə çıxır ki, əgər mən döyüşdən qaçan əfqanlarla rastlaşıb onları geriyə qaytarmaq üçün ləngiməsəydim, bir neçə batalyon komandirləri və mən özüm həmin rabitə maşınında raketlə vurulub məhv edilə bilərdik. Həmin gün belə hesab etdim ki, bu, adi bir təsadüfdür. Lakin sonrakı üç gün ərzində, yəni 13-16 aprel 1994-cü il tarixlərində baş vermiş hadisələr isə baş verənlərin heç də təsadüf olmadığını sübut etdi. Aprelin 15-də döyüş əməliyyatlarına komandanlıq edən polkovnik Cahangirov Cəvahirli kəndi ilə Qərvənd kəndi arasında tabeliyimdəki Qərvənd sovetliyindən olan 30 nəfərədək əsgərlə dayandığım səngəri boşaldıb, səngərdən 700-800 metr sağ tərəfə - dəmir yolunun arxasındakı qaramal fermasına gedərək orada olan əsgərlərimizlə mövqelərimizi dəyişməyim barədə ratsiya ilə mənə tapşırıq verdi. Əsgərləri cərgəyə düzüb verilən tapşırıq barədə təlimatlandırmağa başladım. Bu zaman dəmir yolunun üzərində iki ədəd tank göründü və atəş açmaq üçün qüllə ilə manevr edərək biz tərəfi nişan aldı. Mən dərhal "səngərlərə" - deyə əmr edib sürücümün magistral yolda saxladığı maşına tərəf qaçdım. Birinci mərmi maşının üzərindən keçib yanacaqdoldurma məntəqəsinə dəyərək partladı. Qəlpələr əslən Salyandan olan sürücü əsgərimin qarın nahiyəsini parçaladı. Mən digər əsgər Qarayev Sədi Hamlet oğlunun köməkliyi ilə yaralı əsgəri götürüb maşına qoyduq. Sonra maşının mühərrikini işə saldım. Bu vaxt ikinci mərmi bizdən təxminən 7-8 metrlik məsafədə olan şuma düşərək partladı. Partlayışın dalğası bizi maşınla birlikdə təxminən bir metr yüksəkliyə qaldırdı. Maşının açıq qalmış qapıları çırpılıb örtüldü və maşın aşmadan, çevrilmədən təkərləri üstə asfalt yola çırpıldı. Mən maşını atəş altından çıxarıb sürətlə sürərək yaralı əsgəri Qərvənd körpüsündə yerləşən yaralıların ilkin qəbulu məntəqəsinə təhvil verdim. özümün isə sağ əlim və sol topuğum yüngül qəlpə yaraları almış və əlamətləri bugünə qədər də qalan yüngül dərəcəli kontuziya olmuşdum.

Araşdırma nəticəsində müəyyən edildi ki, bizim göndərildiyimiz fermadakılar erməni əsgərləri və erməni tankları imiş.

***

Aprelin 16-da isə əslən Bərdə rayonunun Qaradağlı kəndindən olan tankçımıza maşınımın yerləşdiyi kordinat ratsiya vasitəsi ilə verilərək maşının ermənilərə məxsus olması bildirilmiş və vurulub məhv edilməsi təkidlə əmr edilmişdi. Maşınımı tanıyan tankçımız isə kənara atəş açmış və guya maşını vurub məhv etməsi barədə yalan məlumat verdikdən dərhal sonra tankı həmin istehkamdan çıxarıb Xaçın çayında gizlənmiş, az sonra isə tankın əvvəlcə dayanmış olduğu istehkam qrad raketləri ilə vurulub dağıdılmışdı. Aprelin 17-də isə müdafiə naziri Məmmədrəfi Məmmədov Bərdə-Ağdam-Tərtər-Ağcabədi magistral yollarının birləşdiyi "Dörd yol" deyilən ərazidə bütün şəxsi heyətlə birlikdə dayanmağım və həmin ərazidən heç bir yana, yəni ön xəttə getməməyim barədə mənə qəti əmr etdi. Həmin yeri özbaşına tərk edərək döyüş meydanına gedəcəyim halda, məni dərhal həbs edəcəyini bildirdi. Və bununla da məni döyüş meydanlarını özbaşına tərk edib qaçan əsgərlərimizi geriyə qaytarmaqdan məhrum etdi. Beləliklə, aprel ayının 23-dək, yəni son on gün ərzində Ağdamın Atçılıq sovxozu, Göytəpə, Qarağaclar, Kosalar, Cəvahirli, Güllücə, İlxıçılar, Suma, Tağıbəyli, Nəmirli, Şurabad, Şotlanlı, Seysulan və Qırmızıkənd ermənilər tərəfindən işğal edildi.

[comandante]

Команданте, уточни, как удалось снимать те танки

панорамный вид сняли.Эти танки можно видеть сразу с нескольких мест.К ним подойти невозможно потому что они на нейтралке.Кстати с этой съемочной группой прикол случился-один наш ретивый офицер решил показать перед камерой свое мастерство-он перелез через проволоку взобрался на стену и сполз потом взяв автомат показал несколько приемов и... вдруг потерял сознание.Наверное азтвэшники долго монтировали этот эпизод.

[comandante]

наврали насчет информации тебе)). В том направление у наших танков не было практически. Всего было 3 танка Т-55 на тот момент у 708 бригады в том направление вообще. 1 только стрелял, ехать не мог. На момент отступления его взорвали. У стоящей на стыке тут 190 бригады ни одного танка не было. Ни одного, так что терять там нечего было. Армяне использовали тогда в бою не раз десяток танков, во время штурма Агдама ранее они танковой колоной с севера и пытались обойти его, но часть колонны была уничтожена, часть отступила. Тазаканд весной 94 года тоже штурмовал армянский танковый батальон. Но потерял там 7 танков и отступил.

Армяне рано весной обрушили на Агдам штурм который был не слабее того что было в Тертере. На 190 бригаду. Оборонялась бригада без техники совсем, штурмовали армяне очень хорошо экипированные и вооруженные, в том числе и техникой.

Команданте, когда чтото говоришь что от когото услышал, подчеркивай что услышал, не говори так как будто это точно знаешь.

Большуших танковых колон в наступление в этом направление наша армия не применяла вообще никогда практически. Этого тебе никто сказать не сможет, ибо не было. БМПшки полуинвалидные были, танков нет.

Кстати, а как оператор АзТв снимал те танки? С вышки?

я не понимаю в Агдаме что всего три танка было?По моим данным там было около 200 .

[Tehnokrat]

Самая последняя часть воспоминаний бывшего начальника военной полиции Агдама:

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13404

...Artıq doğma kəndim Qərvəndin də işğal ediləcəyi mənə gün kimi aydın idi. Bu səbəbdən də müavinlərimdən əslən qərvəndli olan zabit Əliyev Yaşar Qafar oğlunun və onunla bərabər, hərbi polis şöbəsində xidmətdə olan digər 30 nəfər əsgəri özümlə götürüb Qərvəndə apardım və Mənafın restoranı adlanan ərazi ilə Xaçın çayı arasındakı mövqelərdə yerləşdirərək mənimlə daim ratsiya vasitəsilə əlaqə saxlamalarını tapşırıb geriyə - "Dörd yol"a qayıtdım. "Dörd yol"u özbaşına tərk edib ön xəttə getdiyimi eşidən müdafiə naziri Məmmədrəfi Məmmədov dərhal oraya gəlib. Ratsiya ilə məndən "Dörd yol"a gəlməyimi tələb edərək, məni orada gözləyirdi. Mən oraya çatan kimi rus dilində "Nə cürətlə mənim əmrimi pozub buranı tərk etmisən? Mən sənə ön xəttə getməyi qadağan etmişdim nə cürətlə bu qadağanı pozmusan? Mən sənin rütbəni alıb tutduğun vəzifədən azad edirəm" - deyə orada olan Milli Məclisin sədri Rəsul Quliyevin yanında mənə əmr etdi.

"Bu əmriniz mənim üçün daha əlverişli oldu, artıq heç kimə tabe deyiləm, evimi təcavüzdən qorumağımı isə mənə qadağan edən qanun yoxdur" - deyə dərhal paqonlarımı çıxarıb naziriin üstünə ataraq "ay camaat, kişilər və özünü kişi hesab edən qadın, uşaq, ardımca gəlin, gedək evimizi, yurdumuzu özümüz qoruyaq" - deyə "Dörd yol"da yığışmış minlərlə adama müraciət etdim.

"Cənab nazir və hörmətli Rəsul müəllim, bir halda ki, Camal Əhmədov kimi bir insanı işdən qovursunuz, deməli, onda mən də işdən qovulmalıyam, inanıram ki, siz əsəbləşib belə bir əmr verdiniz. Xahiş edirəm, Camal Əhmədovu da başa düşün, axı Qərvənd onun yurd-yuvasıdır?" - deyə Bərdə rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı mərhum Azay Abdiyev Rəsul Quliyevlə nazir Məmmədrəfi Məmmədova müraciət etdi. Mənim çağırışıma səs verərək mənimlə Qərvəndə - döyüşə getməyə hazır olduqlarını bildirdilər. Onun hərəkətinə uğultulu etiraz səslərini ucaldan insanlara baxan nazir paqonlarımı özümə qaytararaq "Xidmətini davam etdir!", - deyə əmr edib Rəsul Quliyev, Azay Abdiyev və digərləri ilə birlikdə Bərdəyə qayıtdı. Qərvənd kəndinin qərbdən giriş hissəsində - Manafın restoranında nazirdən xəbərsiz yerləşdirdiyim Yaşar Əliyevin otuz nəfərlik qrupu ilə rabitə əlaqəsi saxladım. Güllücə kəndi istiqamətindən ikisi körpüdən birbaşa, ikisi isə dəmir yolunun arxası ilə irəliləyərək Qərvəndi şimal və şimali qərb istiqamətindən atəşə tutan erməni BMP-si və kəşfiyyat-təxribat qrupunun həmin ərazilərdən Qərvəndə girmələri, eyni zamanda cənubdan - Cəvahirli kəndi istiqamətindən ermənilərin Qərvəndi artilleriya və minamyot atəşinə tutmaları, Qərvənd və Şıxları tərk edib geriyə qaçan əsgərlərimizin Ayaq Qərvənddən keçib Bərdənin Şahvəlilər kəndi istiqamətində qaçdıqları barədə Yaşar Əliyevdən məlumat aldım.

Qərvəndi döyüşsüz tərk edib qaçan əsgərlərimizlə Şahvəlilər kəndinin yuxarı hissəsində - Xaçın çayı yatağında rastlaşaraq onların qarşısını kəsdim. Həmişəki kimi onların böyük komandirləri yenə də yox idi. Onlar Baş Qərvənd və Şıxlar kəndlərinin ermənilər tərəfindən işğal olunduğunu, "Qaz 66" markalı maşının Qərvənd-Şıxlar yolunda - Ənvərin pavilyonunun qarşısında ermənilərin BMP-ləri ilə vurulub yandırıldığını və maşının sürücüsünün həlak olaraq maşında qalmasını, Baş Qərargah rəisinin Şıxlardakı qərargahı tərk etdikdən sonra bütün əsgərlərimizin Qərvənd və Şıxlar kəndindən qaçmaları barədə mənə məlumatlar verdilər. Elə bu zaman Yaşar Əliyev də həmin otuz nəfərlik qrupla və sərəncamındakı "Qaz 66" markalı hərbi maşınla sağ-salamat gəlib çatdı və vəziyyət barədə ətraflı məlumat verdi. Qaçan əsgərlərin geriyə qaytarılaraq Ortaqışlaq kəndini üç istiqamətdən müdafiə etmək barədə Yaşara göstəriş verdim.

Yavərdəki inadı görüb faraları yandırmadan Mirəşəlli-Baş Qərvənd yolu ilə maşını Qərvəndə sürdürdüm. Qərvənd pambıq məntəqəsinə girdim. Məntəqənin yaxınlığındakı Ceyran xanımın həyət darvazası tankla vurulub aşırılmışdı. Gördüm ki, tank həyətdə dayanıb. Tankdan ratsiya ilə danışanın və tankın harasını isə təmir edən ermənilərin səsini eşidib dərhal məntəqədən çıxdıq. Gəldiyimiz yolla qayıtsaydıq, ermənilər bizi arxadan çox asanlıqla vura bilərdilər. Ona görə də kəndin arası ilə Qərvənd-Əhmədağalı yoluna çıxıb çıraqlı kəndinə yollandıq. Şıxlar, Qərvənd, Kəkilbəyli və Bayramlar kəndində bir nəfər də olsa əsgər və ya mülki vətəndaşımız yox idi. Ermənilərin kəşfiyyat-diversiya qrupları isə heç bir maneə ilə rastlaşmadan həmin kəndlərdə ayrı-ayrı yerlərdə evlərə od vurub yandırırdılar. Əhmədağalı kəndinin girəcəyinə kimi ermənilər gəlsəydilər, çıraqlı kəndini də maneəsiz ələ keçirə bilərdilər. Əhmədağalının girəcəyində isə 18-19 yaşlarnda üç nəfər əsgərimiz yol kənarında ocaq qalayıb ətrafında oturmuşdu. Dərhal 708 saylı briqada komandiri Adik Mehtiyevlə ratsiya ilə əlaqə saxlayıb 190 saylı briqadanın döyüşdən qaçdığını və digər halları ona söylədim. Son zamanlarda həmişə olduğu kimi, yenə də A.Mehtiyev əlavə qüvvə gətirərək gecəykən Çıraqlı-Qərvənd qəbiristanlığı arasında səngərlər qazdırıb müdafiə mövqeyi qurdu.

http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=13422

10-24 aprel 1994-cü il tarixlərdə, yəni cəmisi 14 gün ərzində Ağdamın 16 kəndi, demək olar ki, az qala heç bir müqavimətlə rastlaşmayan erməni kəşfiyyat-diversiya qrupları tərəfindən işğal edildi. İşğaldan iki-üç gün sonra ermənilərin əsas qüvvələri həmin kəndlərə yeridildi. Son on dörd gündə isə bəzi lüt polkovniklər milyonçu generala, bəziləri isə yurdsuz-yuvasız köçkünlərə çevrildilər.

Baş Qərargah rəisi və nazir qəbiristanlıqdan çıxıb "Dörd yol"a gəlməyimi əmr etdilər

Artıq üçüncü gün idi ki, ermənilər Tərtər istiqamətində başladıqları güclü hücumu tamamilə zəiflədərək onlara döyüşsüz təslim edilmiş Baş Qərvənd, Kəkilbəyli, Bayramlar və Şıxlar kəndlərində cəmləşərək həmin kəndləri talan edirdilər. Son on dörd gündə Ağdamın 16 kəndi işğal edilsə də, əvəzində Tərtərin ərazisinə erməni ayağı dəymədi və bir qarış torpağına belə düşmən daxil ola bilmədi. Müharibənin dayandırılması və atəşkəs barədə protokol imzalanması haqqında bütün beynəxalq səviyyələrdə danışıqlar gedir, Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek şəhəri bu protokolun imzalanmasında iştirak edəcək tərəfləri qəbul etməyə hazırlanırdı. İşğal edilən sonuncu kənd, sonuncu ev və sonuncu müasir aqrar kompleks mənim kəndim, mənim yurdum, mənim evim və mənim kompleksim idi. Müharibə "atəşkəs"lə dayanırdı. üçüncü gün idi ki, yuxarıda söylədiyim təmas xəttini gəzib-dolaşır və dünyanın gedişatı barədə fikirləşirdim.

Baş Qərargah rəisinin və nazirin təcili olaraq "Dörd yol"a qayıtmağım barədə əmr etdiklərini oradakı yol patrul xidməti əməkdaşları ratsiya vasitəsilə mənə çatdırdılar. "Dörd yol"a gəldim. Rövşən Cavadov, "Qara Polkovnik" Fətulla Hüseynov, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin əməkdaşı polkovnik Vaqif Bayramov, Tərtər rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Sərdar Həmidov, Ağdam rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Siyavuş Vəliməmmədov və Bərdə rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Azay Abdiyev də orada idilər. 16 kəndin döyüşsüz təslim edilməsində təqsirkar hesab etdiyim generalla mübahisəyə başladım və onu öldürəcəyimi elan edərək, atəşə həmişə hazır olan silahımı çıxartdım. Yol polisi postunun binasına girən generaldan yan keçən güllə postun pəncərəsinin şüşəsini dəlib keçdi. İkinci atəşi isə açmağa imkan vermədilər. Sərdar Həmidov və MTN-nin əməkdaşı polkovnik Vaqif Bayramov qollarımı tutaraq, məni qucaqlayıb postun binasından uzaqlaşdıraraq sakitləşdirməyə çalışdılar. Vəzifəmdən xaric edilərək həbs edilib Bakıya aparılmağım üçün paytaxtdan vertolyot və əməliyyat qrupu çağıran generalı Sərdar Həmidov bu fikrindən daşındırdı. Və Sərdar Həmidovun təkidi ilə general mənim ona qarşı etdiyim hərəkəti bağışladı.

[comandante]

Последний текст я подтверждаю-я встречался с очевидцами-так вот в частности Баш Гярвянд был обьявлен что захвачен противником и установлены посты.Но один местный житель прошел через посты и не нашел в селе и окрестностях ни одного армянина.Армяне пришли через несколько дней.А бравых генералов Н.Садыхова и Мамедова расстрелять мало-это надо же додуматься-они приказывали агдамским частям уходить в сторону тертера типа там жарче.И тем самым оголили агдамский фронт.Если по сути все говорили одно-190 и 708 если воевали то воевали крайне бездарно.

[CarlitoBrigante]

я не понимаю в Агдаме что всего три танка было?По моим данным там было около 200 .

200???

Конданте ты же боевой офицер

это считай 2 бронетанковых полка

[Zeynal74]

панорамный вид сняли.Эти танки можно видеть сразу с нескольких мест.К ним подойти невозможно потому что они на нейтралке.Кстати с этой съемочной группой прикол случился-один наш ретивый офицер решил показать перед камерой свое мастерство-он перелез через проволоку взобрался на стену и сполз потом взяв автомат показал несколько приемов и... вдруг потерял сознание.Наверное азтвэшники долго монтировали этот эпизод.

Команданте, чтоб снять танки которые на нейтралке надо на артезианскую вышку залезть?

как это панорамный вид сняли? Танков которые на нейтралке панорамный вид сняли? Нейтралка это 10км? Или 300 метров все таки? Танки которые на нейтралке и до которых 300 метров чтоб увидеть их надо на вышку залезть?

Логика есть? Если есть подробно объясни.

Как может быть так что невозможно подойти к танку который на нейтралке? Ела шей олар?

[Zeynal74]

я не понимаю в Агдаме что всего три танка было?По моим данным там было около 200 .

йох бир 500))))

[Zeynal74]

Последний текст я подтверждаю-я встречался с очевидцами-так вот в частности Баш Гярвянд был обьявлен что захвачен противником и установлены посты.Но один местный житель прошел через посты и не нашел в селе и окрестностях ни одного армянина.Армяне пришли через несколько дней.А бравых генералов Н.Садыхова и Мамедова расстрелять мало-это надо же додуматься-они приказывали агдамским частям уходить в сторону тертера типа там жарче.И тем самым оголили агдамский фронт.Если по сути все говорили одно-190 и 708 если воевали то воевали крайне бездарно.

команданте, извини конечно, но это не просто ерунда, это вообще неописуемая ерунда.

На половину написанного тобой не реагирую. Но у тебя же должна быть логика. Бог зачем тебе мозги дал, чтоб то что сказал каждый дурак ты повторял? Какой еще отступать в сторону Тертера? ты бы хоть подумал бы мозгами перед тем как писать это. Воевали все крайне бездарно, только ты воевал превосходно. 190 которая потеряла половину личного состава воевала бездарно, а вот ты стратег воевал отлично.

Слов нет.

[Zeynal74]

Кстати, команданте, хватит про танки там писать. Танков там нет, и видеть ты их не мог.

Слышал про 20 танков просто и повторяешь. 20 танков те были армянские подбитые, и при чем все они практически с крестом они были, специально ведь спросил, но и их уже нет. Армяне их в 96 году отбуксировали немного назад, часть вообще увели, а часть зарыли западнее. Стояли они юго-западнее Баш Гервенда и с наших позиций их никогда и видно не было. Южнее Баш Гервенда была развилка, они туда и пробивались и там были подбиты. Уничтожила их авиация. И не 20 там танков было, а всего 10-12.

ты слышал про них, но не видел их никогда.

У тебя они то на нейтралке, то они у тебя видны только с вышки. Хотя бы по логике писал бы. Я ведь специально спрашивал как их АзТВ снимало. Ты сперва писал что они на нейтралке, что их отбуксировать хотели, потом написал что они в стороне Гарагашлы и чтоб увидеть их надо на вышку залезть. Поэтому и спросил, как их АзТВ снимало, тоже на вышку залазило?

Какие еще 200 танков в Агдаме? Про Агдам и службу понятно, но в события 93-94 года не лезь, у тебя это плохо получается. Посмотрел бы я как ты воевал бы на месте тех солдат 190, трупы которых пачками отправляли в тыл, когда твоему взводу с 1 гранатометом надо будет артобстрел выдерживать противника сумашедший, и еще с танковой колоной бой вести после этого.

Я же писал выше, что в 94 году 190 бригада против танковых колон дралась, 5 раз писал ранее, а ты мол кого еще танки могли быть. У бригады ни одной нормальной единицы бронетехники не было. У 708 что-то и было, но у 190 ничего толком не было. Более менее артиллерия только работала. А ты тут еще распинаешься кого эти танки. И еще добавляешь 200 танков было в этом направление у наших.

Я не обрашал внимание на твои слова, пока ты не стал писать что 708 и 190 воевали бездарно. Это уже просто плевок в память тем кто воевал. Полгода побыл на позиции думаешь все видел чтоли? Херня это все перед тем что было в 94 году. Посмотрел бы я как управлял бы ты взводом если пришлось бы тебе сектор не взвода, а роты держать, и при этом тебя неделю бы артиллерия поливала бы, после этого у тебя с твоими 10-15 оставшими солдатами появилось бы на виду 20 армянских танков. И посмотрел бы я как ты не сбежал бы. Если и не сбежал бы посмотрел бы как удержал бы своих солдат, а после того как они уйдут 1 стоял бы с гранатометом и ждал бы подхода колонны чтоб продать свою жизнь подороже. Только после этого имел бы моральное право говорить что 190 тогда плохо воевал. 190 тогда ценой жизни своих солдат и полевых офицеров отстоял эти земли, как пушечное мясо солдаты ложись и удерживали позиции, и не дерись тогда они так, армяне к Лямбярану и Зярдабу бы вышли.

Насчет Баш Гервенда тоже чушь. Баш Гервенд местный батальон зашишал который никому и не подчинялся, и никто их приказом уйти из села и заставить не смог бы, и они и оставили село с боями. И село это 5 раз из рук в руки переходило.

Карьер Гасым видите ли виноват был в сдаче Агдама, Карьер Гасым харанын туласы иди шахари версин. Точнее Суратин туласы иди. Но мелкая сошка был. В сдаче Агдма более высокие чины были виноваты.

[Zeynal74]

Баш Гервенд должен был зашишать батальон Демирова в 94 году. Демиров в Баку удрал, солдаты в большинстве там и погибли. До описываемых событий там уже бои шли, 190 стоял на северной окраине Баш Гервенда, южнее местный отряд стоял. До 190 там стоял Сабунчинский батальон. Батальон 190-й бригады дрался без комбата, комбата Демиров звали, удрал. Во время боев большая часть того батальона погибла. Этот сектор не считался важным и ему мало внимания уделялось. Все внимание уделялось Тазаканду, ибо падение Тазаканда открывало бы путь к падению Тертера. Поэтому судя по мемуарам и требовал министр от коменданта чтоб тот все время в Тазаканде был.

[Zeynal74]

Уточню. Батальон демирова отвечал за северную окраину Баш Гервенда, и самое главное за дорогу которая оттуда шла. За Баш Гервенд отвечал местный отряд, из местных жителей. Они ушли в сторону Ахмедагалы, а Ахмедагалы и рядом села должны быть благодарен 19 летним солдатам 190 бригады, что остались у нас.

Плохо воевали видити ли для когото они. Бригада половину (или более) личного состава положила там без бронетехники и без помощи удерживая позиции, а для кого-то они плохо воевали.

Наса, Аллах всем нам судья.

[comandante]

команданте, извини конечно, но это не просто ерунда, это вообще неописуемая ерунда.

На половину написанного тобой не реагирую. Но у тебя же должна быть логика. Бог зачем тебе мозги дал, чтоб то что сказал каждый дурак ты повторял? Какой еще отступать в сторону Тертера? ты бы хоть подумал бы мозгами перед тем как писать это. Воевали все крайне бездарно, только ты воевал превосходно. 190 которая потеряла половину личного состава воевала бездарно, а вот ты стратег воевал отлично.

Слов нет.

я к уважением отношусь к личному составу 190 бригады в частности в боях в марте апреле 1994 года у сел Шихляр и Гусейнли.Но выше вы отметили что бригаде не дали никакого тяжелого вооружения.Этим самым их поставили в ранг мальчиков для битья,партизанского отряда, кого угодно только не войсковой части.Прочитайте все современные сражения локальных войн-там командиры отказывались идти в атаку так как у них скажем мало техники добавьте еще.А тут ноль без артиллерии и тяжелой техники.190 был обречен и поэтому в первом же бою был уничтожен.Конечно же были бои конечно же армяне потеряли из за них не одну сотню солдат,но без техники воевать в таком уровне боев просто нереально.Я считаю что на центральном направлении эта часть должна была бы вооружена до зубов,но учитываю уровень алиевских генералов и советников можно видеть что они воевали по книгам гражданской войны в России-с шашками наголову.

[comandante]

Кстати и здесь на форуме я читал рассказы ветеранов и вверху поставлены отрывки из книги-я не понимаю как можно на центральном направлении иметь оголенные участки и редкие посты по три человека?Я уверен что это как минимум уголовное дело с приговором вышкой.Плюс в 1993-94 провалились все наступательные операции,локальный успех в Физули заслуга отдельных командиров.Точно можно сказать что с такой организацией армии какой была в 1994 и сейчас армия обречена.Хотя бы уровень 1992 гола верните.Спешно отловленные юнцы,отсутствие техники и связи,тактические просчеты доведут нас до катастрофы.Нужно все менять с нуля.

[Tehnokrat]

Зейнал,

Это всё частности - Баш Гярвянди сахламаг, йа да ки сахламамаг, Тязякянди сахламаг, и вы в другом комментарии это правильно отмечаете.

Дело было не в этом. Я бы сказал, что причинами поражения тогда были не только военные, точнее не столько военные. Самое главное - среди населения и войск не было морального духа воевать, в то время как в Баку шёл циничный делёж власти.

У главкомверха тогда (из-за отсутствия какого-либо военного опыта - даже солдатом не воевал в Великой Отечественной войне, хотя по возрасту подходил и из его поколения в той войне выжили только 3% ...) были шапкозакидательские настроения - свалю Эльчибея, потом нагоню на фронт войска и на белом коне зайду в Ханкянди. Поэтому всё лето и вплоть до октября 1993 г. он был занят самоизбранием на пост Президента (то что Эльчибей, позорно бежав из Баку в июне (типа "оз халгымын ганыны ахытмаг истямирям", хотя на самом деле ему просто армия не подчинилась) продолжал тупо цепляться за власть, пытаясь управлять Азербайджаном факсом из Кяляки тоже накладывает на него огромную вину).

Потом в течение 3-х месяцев до начала 1994 г. Главкомверх действительно нагнал в армию кучу народу, но всё делалось из под палки, не было никакого патриотического настроя, и как сыновья Сталина, Хрущева, Багирова в Великой Отечественной, никого из сыновей шишек даже поселкового уровня на фронте было не видать. И вся его команда тут же стала Азярбайджана таламаг вя соймаг, тут же во всю силу заработал взяточнический механизм на всех уровнях и во всем.

Соответственно был подобран и генералитет, где главным критерием было жополизство начальства.

Ещё более моральный дух сломила преступная Кяльбяджарская операция зимой 1994 г., когда только преступник мог дать приказ штурмовать высокогорный район, где снег был чуть ли не в человеческий рост и где противник их спокойно взял в "клещи" и уничтожил. Наступление надо было развивать на более удобном для боевых действий в это время года Физули-Джебраильском направлении, или если армяне нагнали туда войска после Горадизской операции, то попытаться взять обратно Агдяря.

[Zeynal74]

Зейнал,

Это всё частности - Баш Гярвянди сахламаг, йа да ки сахламамаг, Тязякянди сахламаг, и вы в другом комментарии это правильно отмечаете.

Дело было не в этом. Я бы сказал, что причинами поражения тогда были не только военные, точнее не столько военные. Самое главное - среди населения и войск не было морального духа воевать, в то время как в Баку шёл циничный делёж власти.

Технократ, наверное мало кто в этой теме на форуме от алиевских властей натерпелся столько сколько я. И если уж скажу чтото положительное про эти власти, то это значит что это было, потому что чтобы мне чтото положительно сказать надо это из себя еще выдавить. В 93 году морально трудно, но в 94 уже дух у солдат высокий был. Поголовное большинство даже 18 летних призывников шли воевать уже с духом, рвались в бой. И ждали только одного, как пойдут колошматить армян. Я ненавидел алиевский режим, но простые ребята и солдаты фанатично верили Алиеву тогда. В Баку был дележ власти, было много такого что даже говорить не хочется, но именно дух среди армии в 94 году, особенно к апрелю-маю был высокий. Кроме тех операторов штурмов в Тертере, именно за счет этого духа они и отстояли от армян Тертер, Айна писал тут что многие не отступали уже, дрались до последнего патрона, потом отделение обнявшись взрывало себя гранатами.

У главкомверха тогда (из-за отсутствия какого-либо военного опыта - даже солдатом не воевал в Великой Отечественной войне, хотя по возрасту подходил и из его поколения в той войне выжили только 3% ...) были шапкозакидательские настроения - свалю Эльчибея, потом нагоню на фронт войска и на белом коне зайду в Ханкянди. Поэтому всё лето и вплоть до октября 1993 г. он был занят самоизбранием на пост Президента (то что Эльчибей, позорно бежав из Баку в июне (типа "оз халгымын ганыны ахытмаг истямирям", хотя на самом деле ему просто армия не подчинилась) продолжал тупо цепляться за власть, пытаясь управлять Азербайджаном факсом из Кяляки тоже накладывает на него огромную вину).

Этот главком (новый) даже про это не думал. При всех его минусах и том что был человеком нехорошим (насколько нехорошим, по крайней мере для меня, тут писать не буду, слово нехороший просто подобрал чтоб не было споров, на самом деле отношение гораздо хуже), и том что не был на войне, он наверняка знал как нужно строить армию и воевать чтоб взять Ханкенди. Просто тогда ему это не нужно было, имхо. Ему нужна была власть, только власть, и он ее получил.

Про Эльчибея писать даже не хочу как он удрал из Баку. Когда он приехал Нахчыван, один из самых местных и влиятельных командиров там, и его ярый сторонник даже, за ним гонялся по всему Нахчывану чтоб посадить на самолет и отправить обратно, его от него тайно вывезли в Кяляки (хотя этот человек был самым близким человеком к Эльчибею), тот говорил поймаю его, посажу в самолет и отправлю в Баку. Гой олума гетсин, нолду, биз бурда олума гед билирик по его призыву, а он сам геда билмир, ради спасения жизни приехал сюда.

Потом в течение 3-х месяцев до начала 1994 г. Главкомверх действительно нагнал в армию кучу народу, но всё делалось из под палки, не было никакого патриотического настроя, и как сыновья Сталина, Хрущева, Багирова в Великой Отечественной, никого из сыновей шишек даже поселкового уровня на фронте было не видать. И вся его команда тут же стала Азярбайджана таламаг вя соймаг, тут же во всю силу заработал взяточнический механизм на всех уровнях и во всем.

среди солдат многих был настрой. Просто не было организации, и проблема была в том во главе Азербайджана стали люди которые из старой партноменклатуры, эта гнилая бесхребетная часть, которая как привыкла жить гнильем, так и жила ею (не относится ко всем изх партноменклатуры, но к 90% относится), а с такой управленческой частью, и с таким главкомом трудно было бы воевать.

Соответственно был подобран и генералитет, где главным критерием было жополизство начальства.

Генералитет был старый, по арестов якобы за попытку переворота, после этого Алиев и очистил генералитет от более менее думающих людей и оставил только своих подхалимов.

Ещё более моральный дух сломила преступная Кяльбяджарская операция зимой 1994 г., когда только преступник мог дать приказ штурмовать высокогорный район, где снег был чуть ли не в человеческий рост и где противник их спокойно взял в "клещи" и уничтожил. Наступление надо было развивать на более удобном для боевых действий в это время года Физули-Джебраильском направлении, или если армяне нагнали туда войска после Горадизской операции, то попытаться взять обратно Агдяря.

Я в пустые моменты, долго сидел думал про Кельбаджарскую операцию. При всем незнании военного дела со стороны некоторых кто был у власти (даже если предположу так), не нужно быть гением и стратегом чтоб понять что никто зимой 4км горный хребет не форсирует. Смысл был в чем этой форсировкий и марша. Потом, даже если предположим что форсировали, то зачем? По логике отсюда должен был быть встречный удар со стороны Агдере, и чтоб наши замкнули кольцо наступления. Но встречного наступления со стороны Агдере не было. Дело в том что наши, 701 бригада, очень хорошо его перешли, хребет, разгромили там кучу армянских частей, и при ударе со стороны Тертере, армяне были бы наголову разбиты и потеряли бы весь север Карабаха. Смысл был бросать бригаду через горы, чтоб навстречу отсюда ни шага не сделать. И бросать ее через горы зимой и через 4км-вые горы. При всем этом, по всем расчетам, сил одной бригады после взятия Мурова, чтоб развернуться южнее на оперативный простор очень мало. Невозможно силами одной бригады развернуться там, этого мало очень. Одна бригада может прижавшись к горам обороняться там, но не громить армян. Комбриг 701 бригады сделал все что мог, он не мог не подчиниться приказу и не пойти, он пошел туда, но даже в тех условиях он сделал больше чем кто-либо там мог бы сделать, одно уничтожение за одну ночь армянского Эчмиадзинского батальона чего стоит, плюс комбриг вопреки всем, и рискую собой отдает приказ идти обратно через хребет, и этим спасает жизни части бригады, но за это его отдают под суд.

Имхо, мое мнение, расчет властей был на то чтоб 701 бригада погибла полностью там. Потому что ничем другим объяснить приаз форсировать горный хребет, без удара с этой стороны навстречу, я не могу объяснить причины такой операции и приказа.

У меня выходило 2 объяснения этому, первое это то что власти, режим Алиева, хотел закончить войну, но народ хотел воевать, и Алиеву нужны были потери массовые среди наших, чтоб людей сломать, и поэтому отдал бригаду на бойню. Второе, комбриг 701 бригады, считался человеком Сурета, плюс бригада состояла большей частью не из молодняка, а из солдат прошедших войну, и шла бы за своим комбригом. Власти может просто решили уничтожить часть, опасаясь того что в предстоящей борьбе за власть, она будет помехой ей и так как и 709 бригада будет на стороне Сурета против властей.

Это все мое имхо. Но одно остается независимо от моего мнения, никакой командующий, даже если абсолютно далек от военного дела, не даст приказ наступать зимой через 4км-вый хребет, и не просто форсировать, а еще и наступать. Но его дали. И такой приказ был отдан только с одной целью. Скажем так с нехорошей целью.

[Tehnokrat]

Про Эльчибея писать даже не хочу как он удрал из Баку. Когда он приехал Нахчыван, один из самых местных и влиятельных командиров там, и его ярый сторонник даже за ним гонялся по всему Нахчывану

Rəhmətlik Şahmərdan Cəfərovu deyirsiniz ?

[Zeynal74]

Rəhmətlik Şahmərdan Cəfərovu deyirsiniz ?

Ряхмятлик Шахмярданы йох, онун ян йахын достуну, Сийавушу.

Шахмярдян огул иди. Аллах рахмат еласин ва шахидлийини габул етсин. режим онун кими огуллары гырмагына гора иншаллах вахт гладжак джаваб вераджаг.

[comandante]

1 Кстати, команданте, хватит про танки там писать. Танков там нет, и видеть ты их не мог.

Слышал про 20 танков просто и повторяешь. 20 танков те были армянские подбитые, и при чем все они практически с крестом они были, специально ведь спросил, но и их уже нет. Армяне их в 96 году отбуксировали немного назад, часть вообще увели, а часть зарыли западнее. Стояли они юго-западнее Баш Гервенда и с наших позиций их никогда и видно не было. Южнее Баш Гервенда была развилка, они туда и пробивались и там были подбиты. Уничтожила их авиация. И не 20 там танков было, а всего 10-12.

ты слышал про них, но не видел их никогда.

У тебя они то на нейтралке, то они у тебя видны только с вышки. Хотя бы по логике писал бы. Я ведь специально спрашивал как их АзТВ снимало. Ты сперва писал что они на нейтралке, что их отбуксировать хотели, потом написал что они в стороне Гарагашлы и чтоб увидеть их надо на вышку залезть. Поэтому и спросил, как их АзТВ снимало, тоже на вышку залазило?

2 Какие еще 200 танков в Агдаме? Про Агдам и службу понятно, но в события 93-94 года не лезь, у тебя это плохо получается. Посмотрел бы я как ты воевал бы на месте тех солдат 190, трупы которых пачками отправляли в тыл, когда твоему взводу с 1 гранатометом надо будет артобстрел выдерживать противника сумашедший, и еще с танковой колоной бой вести после этого.

Я же писал выше, что в 94 году 190 бригада против танковых колон дралась, 5 раз писал ранее, а ты мол кого еще танки могли быть. У бригады ни одной нормальной единицы бронетехники не было. У 708 что-то и было, но у 190 ничего толком не было. Более менее артиллерия только работала. А ты тут еще распинаешься кого эти танки. И еще добавляешь 200 танков было в этом направление у наших.

3 Я не обрашал внимание на твои слова, пока ты не стал писать что 708 и 190 воевали бездарно. Это уже просто плевок в память тем кто воевал. Полгода побыл на позиции думаешь все видел чтоли? Херня это все перед тем что было в 94 году. Посмотрел бы я как управлял бы ты взводом если пришлось бы тебе сектор не взвода, а роты держать, и при этом тебя неделю бы артиллерия поливала бы, после этого у тебя с твоими 10-15 оставшими солдатами появилось бы на виду 20 армянских танков. И посмотрел бы я как ты не сбежал бы. Если и не сбежал бы посмотрел бы как удержал бы своих солдат, а после того как они уйдут 1 стоял бы с гранатометом и ждал бы подхода колонны чтоб продать свою жизнь подороже. Только после этого имел бы моральное право говорить что 190 тогда плохо воевал. 190 тогда ценой жизни своих солдат и полевых офицеров отстоял эти земли, как пушечное мясо солдаты ложись и удерживали позиции, и не дерись тогда они так, армяне к Лямбярану и Зярдабу бы вышли.

4 Насчет Баш Гервенда тоже чушь. Баш Гервенд местный батальон зашишал который никому и не подчинялся, и никто их приказом уйти из села и заставить не смог бы, и они и оставили село с боями. И село это 5 раз из рук в руки переходило.

5 Карьер Гасым видите ли виноват был в сдаче Агдама, Карьер Гасым харанын туласы иди шахари версин. Точнее Суратин туласы иди. Но мелкая сошка был. В сдаче Агдма более высокие чины были виноваты.

1 опять двадцать пять.Я сам видел,весь батальон каждый день видели эти танки.Ты был когда нибудь в батальое Шамси а именно в его южной роте?При копании наши приблизились к нескольким из них.Кстати брошенные танки есть и на других направлениях.Их дула смотрят в сторону армян.

2 даже по АЗТВ в 1994 показывали большую танковую колонну в Агдамском районе.У 708 бригады были танки.Но чем они больше запомнились местному населению-мародерством брошенных сел.Воевали хорошо только отряды самообороны.

3 я бы и 10 минут не стал оборонять голыми руками пункт когда известно что противник через час уничтожит весь твой состав.Няди няди с оружием у нас якобы проблемы.Джаны чыхсынлар тапсынлар.Какой смысл задерживать продвижение противника на несколько часов ценой тысяч жизней?И это неправда что 190 остановил продвижение армянского вермахта.200 процентов опрашиваемых мною ветеранов в один голос утверждали что 190 испарился исчез был разгромлен наголову слился с другими частями.Наступление армян пытались остановить у Тязакяндя несколько частей но все они были перебиты.В конце если не ошибаюсь 702 и конечно же легендарная тертерская бригада наголову разбила армян.Кстати у тертерцев именно что артиллерии было навалом,по свидетельству очевидцев после их артподготовки не то что армян а листьев на деревьях не оставалось.Есть информация и о боевых 190 осенью 1993.По свидетельству зама командира данной части который долгое время возглавлял разведку в корпусе,эта часть воевала плохо и оставила армянам за три месяца 12 сел.А тогдашний командир части потом долгое время скрывал что вообще был командиром данной части.Следствия что не было техники оружия но личный состав воевал как львы и есть что воевали плохо.Есть два понятия на войне-проиграл выиграл.В данной ситуации 190 сражался героически но проиграл.Проиграли агдамцы физулинцы губадлинцы зангиланцы ходжалинцы шушинцы кяльбаджарцы лачинцы.Выиграли тертерцы,геранбойцы,газахцы,геранбойцы и нахчиванцы.

4 да не переходил он ни разу прям как в Шуше как колобок по пять раз за день.Его с цветочками сдали наверху рассказ был.

5 я понимаю что он ничто.Но он убрал реальную власть и ничего взамен не предложил.

[Zeynal74]

1 опять двадцать пять.Я сам видел,весь батальон каждый день видели эти танки.Ты был когда нибудь в батальое Шамси а именно в его южной роте?При копании наши приблизились к нескольким из них.Кстати брошенные танки есть и на других направлениях.Их дула смотрят в сторону армян.

у тебя то южный батальон, то южная рота батальона Шамси.

Доказывать тебе что их там нет тут нет смысла)). Я там кстати не просто был, а много был.

2 даже по АЗТВ в 1994 показывали большую танковую колонну в Агдамском районе.У 708 бригады были танки.Но чем они больше запомнились местному населению-мародерством брошенных сел.Воевали хорошо только отряды самообороны.

708 бригада это не призывная бригада, это отряды самообороны Агдама собранные под единым командованием, это и есть 708 бригада. Что АзТВ показывало в Агдамен не знаю, но там танковых колонн не было. так что отряды самообороны это и есть 708. переименованные.

3 я бы и 10 минут не стал оборонять голыми руками пункт когда известно что противник через час уничтожит весь твой состав.Няди няди с оружием у нас якобы проблемы.Джаны чыхсынлар тапсынлар.Какой смысл задерживать продвижение противника на несколько часов ценой тысяч жизней?

а у нас старший лейтенант 190 бригады Гараев оборонял. с немногим больше чем 20 солдатами он принял бой а той преусловутой колонны и смог отстоять свой рубеж. И не только он так оборонялся. А многие из бригады.

почему тысяч жизней. столько солдат армян снесли бы. Если надо будет надо ценой своей жизни и на час задерживать? ты офицер, если прикажут умереть на рубеже, должен умереть. Другого нет.

а еще тут говорил что плохо воевали мол. Посмотрел бы я как ты на месте солдат 190 в 93-94 воевал бы.

И это неправда что 190 остановил продвижение армянского вермахта.200 процентов опрашиваемых мною ветеранов в один голос утверждали что 190 испарился исчез был разгромлен наголову слился с другими частями.Наступление армян пытались остановить у Тязакяндя несколько частей но все они были перебиты.В конце если не ошибаюсь 702 и конечно же легендарная тертерская бригада наголову разбила армян.

команданте, ты офицер или солатом служил. Где твое офицерское мышление. 702 на газирди бурда, она в Физулях была. Каких ты ветеранов опросил если они 702 приплели сюда.

Какие части были перебиты у Тазаканда? Тазаканд именно 190 отстоял. фронт бригады был от Баш Гервенда до Тазаканда включительно. если бы 190 испарился бы как ты говоришь, это вся территория пустой была бы, и армяне оттуда прошли бы. Ай команданте, тертерская бригада хара, Баш Гервенд хара, Тертерская бригада армян разбила под Тертером, но южнее стоял 190. И если бы 190 испарился бы, то никто тертерскую бригаду не спас бы от окружения и разгрома.

Ешитмисан бир ки соз, и так повторяешь как будто сам там был. Хотя бы подумай что нелогическое говоришь.

Кстати у тертерцев именно что артиллерии было навалом,по свидетельству очевидцев после их артподготовки не то что армян а листьев на деревьях не оставалось.Есть информация и о боевых 190 осенью 1993.По свидетельству зама командира данной части который долгое время возглавлял разведку в корпусе,эта часть воевала плохо и оставила армянам за три месяца 12 сел.

Артиллерия была, но навалом не было. у 190 же не было ее. Точнее была, но мало. Командира артиллерии Фарид звали, и он бедный что мог выжимал из того что есть.

за 3 месяца отступить под ударами противника и оставить 12 сел это много? При том что бригада была без тяжелого оружия, и при том что армяне без перерыва атаковали. Команданте, ты тут априори заявил что ушел бы и не оборонялся бы, а тут за 3 месяца те ребята только с 12 сел отступили под ударами противника. И еще критикуешь всех)).

А тогдашний командир части потом долгое время скрывал что вообще был командиром данной части.

А зачем скрывал? Может другие причины были.

190 за этот период 5 комбригов сменил. Я не знаю про какого комбрига говоришь ты, но вина в проблемах бригады была немала и на ее руководстве. Некоторые комбриги и комбаты вообще удрали и не появлялись на территории бригады пока она вела оборонительные бои. ты уточни к знакомого комбрига, он вообще там был и какой он по счету. В разгар боев бригадой руководил начштаба, комбрига не было, куда он пропал никто не знал. Он после объявился. Правда их там несколько было друг друга сменяющих, я не знаю про кого ты именно.

Приведу тебе пример комбата который тоже удрал, это Демиров. Он потом на должности сидел еще и тоже при мне трендел как плохо тогда воевали его солдаты, хотя сам удрал сразу и оставил своих солдат без командования, и они Джавахирили без него обороняли. Может и с твоим комбригом тоже самое было? Я не знаю про кого ты именно, какого именно комбрига.

Следствия что не было техники оружия но личный состав воевал как львы и есть что воевали плохо.Есть два понятия на войне-проиграл выиграл.В данной ситуации 190 сражался героически но проиграл.

а что 190 проиграл? мы говорим про осень 93 - весна 94. не знаешь и болтаешь. Армяне смогли пройти через его сектор? не смогли. Что проиграл то. Про тертерскую бригаду тут не толкай, онасектор 190 не обороняла, помогали все друг другу как могли, но сектор теретерской был Тертер. сектор 190 южнее был и довольно немалый был.

4 да не переходил он ни разу прям как в Шуше как колобок по пять раз за день.Его с цветочками сдали наверху рассказ был.

переходил, еще до рассказа переходил. и когда местный отряд отступил, его 19 летние пацаны 190 отбили ночью.

там вообще такие бои шли что многие другие секторы отдыхают.

5 я понимаю что он ничто.Но он убрал реальную власть и ничего взамен не предложил.

командате, что решает какой-то иджра хакими на войне. Иджра хакими Агдамского района мог тебе чтото сказать, простому комвзвода? Ты бы на 7 букв его сразу послал бы. Я лично был свидетелем как лейтенант простой начальнику милиции Агдамского района заявил вызгыртдын бурдан, 30 санийа вахтун вар, рядд олмасан башындан гулляни гойаджам, и начальник милиции ретировался.

А ты тут хочешь чтоб он район сдал. Байки про то как он сдал это чтоб тех кто повыше отмазать.

еще раз повторю. чтоб не писал 20 раз то что неизвестно от кого услышал. Тезекенд 190 оборонял.

[torkel]

я не понимаю в Агдаме что всего три танка было?По моим данным там было около 200 .

Три мало... двести много... был танковый батальон, если говорить именно о танках... в основном Т72.

[comandante]

у тебя то южный батальон, то южная рота батальона Шамси.

Доказывать тебе что их там нет тут нет смысла)). Я там кстати не просто был, а много был.

708 бригада это не призывная бригада, это отряды самообороны Агдама собранные под единым командованием, это и есть 708 бригада. Что АзТВ показывало в Агдамен не знаю, но там танковых колонн не было. так что отряды самообороны это и есть 708. переименованные.

а у нас старший лейтенант 190 бригады Гараев оборонял. с немногим больше чем 20 солдатами он принял бой а той преусловутой колонны и смог отстоять свой рубеж. И не только он так оборонялся. А многие из бригады.

почему тысяч жизней. столько солдат армян снесли бы. Если надо будет надо ценой своей жизни и на час задерживать? ты офицер, если прикажут умереть на рубеже, должен умереть. Другого нет.

а еще тут говорил что плохо воевали мол. Посмотрел бы я как ты на месте солдат 190 в 93-94 воевал бы.

команданте, ты офицер или солатом служил. Где твое офицерское мышление. 702 на газирди бурда, она в Физулях была. Каких ты ветеранов опросил если они 702 приплели сюда.

Какие части были перебиты у Тазаканда? Тазаканд именно 190 отстоял. фронт бригады был от Баш Гервенда до Тазаканда включительно. если бы 190 испарился бы как ты говоришь, это вся территория пустой была бы, и армяне оттуда прошли бы. Ай команданте, тертерская бригада хара, Баш Гервенд хара, Тертерская бригада армян разбила под Тертером, но южнее стоял 190. И если бы 190 испарился бы, то никто тертерскую бригаду не спас бы от окружения и разгрома.

Ешитмисан бир ки соз, и так повторяешь как будто сам там был. Хотя бы подумай что нелогическое говоришь.

Артиллерия была, но навалом не было. у 190 же не было ее. Точнее была, но мало. Командира артиллерии Фарид звали, и он бедный что мог выжимал из того что есть.

за 3 месяца отступить под ударами противника и оставить 12 сел это много? При том что бригада была без тяжелого оружия, и при том что армяне без перерыва атаковали. Команданте, ты тут априори заявил что ушел бы и не оборонялся бы, а тут за 3 месяца те ребята только с 12 сел отступили под ударами противника. И еще критикуешь всех)).

А зачем скрывал? Может другие причины были.

190 за этот период 5 комбригов сменил. Я не знаю про какого комбрига говоришь ты, но вина в проблемах бригады была немала и на ее руководстве. Некоторые комбриги и комбаты вообще удрали и не появлялись на территории бригады пока она вела оборонительные бои. ты уточни к знакомого комбрига, он вообще там был и какой он по счету. В разгар боев бригадой руководил начштаба, комбрига не было, куда он пропал никто не знал. Он после объявился. Правда их там несколько было друг друга сменяющих, я не знаю про кого ты именно.

Приведу тебе пример комбата который тоже удрал, это Демиров. Он потом на должности сидел еще и тоже при мне трендел как плохо тогда воевали его солдаты, хотя сам удрал сразу и оставил своих солдат без командования, и они Джавахирили без него обороняли. Может и с твоим комбригом тоже самое было? Я не знаю про кого ты именно, какого именно комбрига.

а что 190 проиграл? мы говорим про осень 93 - весна 94. не знаешь и болтаешь. Армяне смогли пройти через его сектор? не смогли. Что проиграл то. Про тертерскую бригаду тут не толкай, онасектор 190 не обороняла, помогали все друг другу как могли, но сектор теретерской был Тертер. сектор 190 южнее был и довольно немалый был.

переходил, еще до рассказа переходил. и когда местный отряд отступил, его 19 летние пацаны 190 отбили ночью.

там вообще такие бои шли что многие другие секторы отдыхают.

командате, что решает какой-то иджра хакими на войне. Иджра хакими Агдамского района мог тебе чтото сказать, простому комвзвода? Ты бы на 7 букв его сразу послал бы. Я лично был свидетелем как лейтенант простой начальнику милиции Агдамского района заявил вызгыртдын бурдан, 30 санийа вахтун вар, рядд олмасан башындан гулляни гойаджам, и начальник милиции ретировался.

А ты тут хочешь чтоб он район сдал. Байки про то как он сдал это чтоб тех кто повыше отмазать.

еще раз повторю. чтоб не писал 20 раз то что неизвестно от кого услышал. Тезекенд 190 оборонял.

701 геранская часть да я перепутал.Насчет роли 190 оставим спросим это у тех кто именно воевал тогда там так как ни я ни ты в то время там не были.Просто все местные жители и все ветераны твердили одно и тоже.И еще -на тазакендском направлении был самый крупный бой можно сказать за всю историю карабахской войны и там было несколько наших частей а не один два и тем более 190 без техники и артиллерии не смог бы продержаться против крупной группировки противника.

Иджра хакимияти конечно же армии не подчиняется но он обязан помогать.А он разными провокациями занимался разводил паникерство под шумок вывез имущество агдамцев.Посмотрите ансовский фильм про Агдам-военные жаловались то там то здесь мешали им свою оборону строить.

Да любой полицейский шишка ничто перед любым армейским лейтенантом.И у военных есть своя военная полиция.

[Zeynal74]

701 геранская часть да я перепутал.Насчет роли 190 оставим спросим это у тех кто именно воевал тогда там так как ни я ни ты в то время там не были.

весной 94 года я был солдатом в 190))). Пока не был ранен.

о чем я тебе и толкую, а ты мне о свидетельствах кого-то.

[Zeynal74]

проблемой 190 в то время было отсутствие офицеров в своем большинстве как таковых на месте.

у нас был комбат Демиров. Удрал с поля боя. Потом журнал эвакуации подделал, вписав свою фамилию туда как раненного. Комбата никто не видел пока бои шли. Причем вписал себя тупо в журнал эвакуации, там список идет, то погибшие, то тяжело раненные, и потом вдруг посередине (написанно другими чернилами и почерком, видно что потом вписано) эвакуирован комбат Демиров, с резанной раной головы. Потом объявился когда бригаду на полигон вывезли, и начал наезжать на уцелевших что мол пис гунда вурушмусуз. Потом по замполитовской линии поднимался наверх, в БВОКУ замполитом был, интервью газетам давал.

Когда ктото пишет что 190 плохое воевал весной 94 года, и тем более из командного состава бригады, надо еще выяснять кто именно это из командного состава, не из тех ли кто там отсутствовал. Половины командного состава там вообще в то время солдаты в бригаде не видели. От бригады как написал Айна, рожки да ножки остались, и не в одночасье как написал команданте, о по происшествие нескольких месяцев, часть планомерно погибала, но дралась.

[Junior Sergeant]

весной 94 года я был солдатом в 190))). Пока не был ранен.

о чем я тебе и толкую, а ты мне о свидетельствах кого-то.

А можно вопрос?Если не хотите можете не отвечать.

Если вы в 94ом проходили воинскую службу то зачем вас после учебы 99ом призвали снова?Кстати если 94ом были в армии то когда сумели поступить в ВУЗ чтоб заканчивать в 99ом.Выходит уже 94ом?