Etika , Əxlaq , Mənəviyyat

[Sunyata]

Son vaxtlar bölmədə  yenidən  bu məsələlər araşdırılır . Ona görə də bəzi anlayışları öz aramızda dəqiqləşdirmək  ehtiyacı duydum. 

 

Mövzunun adınadan da görnüdüyü  kimi , hərdən bu sözləri sinonim kimi  işlətsək də hər halda mənaca fərqləri də olmamış deyil . 

 

Rus dilində  eyni sözlər  -  Этика , мораль , нравственность ,  духовность formasında işlənir.  

 

Bu anlayışlarda ( sözlərdə )  hansı  fərqlər və hansı  ümumilik görürsünüz ? 

Edited September 25, 2014 by Sunyata

[Sunyata]

Konkret suallar:  

 

1. Mənəviyyatı  olmayan insan əxlaqlı ola bilərmi ?  

2. Əxlaqı olmayan insanın mənəviyyatı ola bilərmi ?

3. Etik normalara  biganə  olan insanın  mənəviyyatı  ola bilərmi ?

4. Etik  normalara riəyət  edən , amma mənəviyyatı  olmayan  insan varmı ?

5. Mənəviyyatla ruhanilik / ruhilik ( духовность )  eyni  şeydirmi ?

6. Əxlaq  nisbi  yaxud mütləqdir ?

7. Əxlaqsızlıq etməklə  mənəviyyətə  xidmət  etmək  mümkündürmü ? 

 

 

Suallar azdırsa yenə  davam edim ?  :)

[Simruq]

Konkret suallar:  

 

1. Mənəviyyatı  olmayan insan əxlaqlı ola bilərmi ?  

2. Əxlaqı olmayan insanın mənəviyyatı ola bilərmi ?

3. Etik normalara  biganə  olan insanın  mənəviyyatı  ola bilərmi ?

4. Etik  normalara riəyət  edən , amma mənəviyyatı  olmayan  insan varmı ?

5. Mənəviyyatla ruhanilik / ruhilik ( духовность )  eyni  şeydirmi ?

6. Əxlaq  nisbi  yaxud mütləqdir ?

7. Əxlaqsızlıq etməklə  mənəviyyətə  xidmət  etmək  mümkündürmü ? 

 

 

Suallar azdırsa yenə  davam edim ?  :)

 

1 və 2. Mənəviyyat və əxlaq bir birinnən asılı olan anlayışlardı.

3. Etik normalar deyəndə nəyi nəzərdə tutursan? Hamsı və heç biri ola bilməz.

4. Var və çoxdu. Etik normalar dəyişən, mənəviyyat isə dəyişməyən şeydi.

5. Mənəviyyat ruhanilikdə deyil, ruhanilik mənəviyyatdadı.

6. Əxlaq hər yerdə vacibdi, amma mütləq deyil ki abırsız, əxlaqsız ilə, daima əxlaqlı olasan)

7. Mümkündü. Bir çox dünya şöhrətli insanlar var ki, əxlaqsızlıq edərək, adları tarixə dahilər kimi düşüb. Onların əxlaqı yox, istedadı vacibdi!

 

Davam et.

[Elcin_Ahmad]

Konkret suallar:  

 

1. Mənəviyyatı  olmayan insan əxlaqlı ola bilərmi ?  

2. Əxlaqı olmayan insanın mənəviyyatı ola bilərmi ?

3. Etik normalara  biganə  olan insanın  mənəviyyatı  ola bilərmi ?

4. Etik  normalara riəyət  edən , amma mənəviyyatı  olmayan  insan varmı ?

5. Mənəviyyatla ruhanilik / ruhilik ( духовность )  eyni  şeydirmi ?

6. Əxlaq  nisbi  yaxud mütləqdir ?

7. Əxlaqsızlıq etməklə  mənəviyyətə  xidmət  etmək  mümkündürmü ? 

 

 

Suallar azdırsa yenə  davam edim ?  :)

Nə gözəl test !

1. Xeyr

2. Xeyr

3. Xeyr

4. Bəli (məs.riyakarlar)

5. Bəli

6. Mütləq

7. Xeyr

[Vuqar Rehimov]

Kompyuterlə müqayisə aparsaq mənəviyyat proqram təminatıdır ...Mənəviyyat əməıiyyat sistemi əxlaq isə tətbiqi proqramlardır...

[Sunyata]

 

3. Etik normalar deyəndə nəyi nəzərdə tutursan? Hamsı və heç biri ola bilməz.

 

Davam et.

 

Məsələn , etik  normalara görə  özündən böyüyə  "siz"  deyə müraciət etməlisən , qadınlara metroda yer verməlisən  , söyüş söyməməlisən və s.  ( bu tipdə olan etik  qayda qanunlar +  proffesional etika qaydaları )  .  

 

4 - cü suala Eliçin və sən eyni cavabı  verdiniz . Bunula mən də razıyam.   İndi  3- cü suala bir də baxın )) 

[Sunyata]

1 və 2. Mənəviyyat və əxlaq bir birinnən asılı olan anlayışlardı.

3. Etik normalar deyəndə nəyi nəzərdə tutursan? Hamsı və heç biri ola bilməz.

4. Var və çoxdu. Etik normalar dəyişən, mənəviyyat isə dəyişməyən şeydi.

5. Mənəviyyat ruhanilikdə deyil, ruhanilik mənəviyyatdadı.

6. Əxlaq hər yerdə vacibdi, amma mütləq deyil ki abırsız, əxlaqsız ilə, daima əxlaqlı olasan)

7. Mümkündü. Bir çox dünya şöhrətli insanlar var ki, əxlaqsızlıq edərək, adları tarixə dahilər kimi düşüb. Onların əxlaqı yox, istedadı vacibdi!

 

Davam et.

 

 

Nə gözəl test !

1. Xeyr

2. Xeyr

3. Xeyr

4. Bəli (məs.riyakarlar)

5. Bəli

6. Mütləq

7. Xeyr

 

7 - ci suala fərqli cavab verdiniz .  Buna bir də  qayıdarıq.  Amma 1 və  2 suala demək olar ki, eyni cavab verdiniz.  Bunu araşdıraq .

 

Məgər əxlaqla mənəviyyat eyni şeydir ? Yox , əgər fərqlidirsə , niyə  məhz bunlıarın arasında əlaqə gördünüz ? 

 

Əxlaq mənəviyyatın təzahür formasıdır.  Mənəviyyat qəbul olunmuş əxlaq formasından fərqli də təzahür edə bilər.  Mənəviyyat mütləqdir , əxlaq nisbi . Birinin digərindən asılılğı nəticəsi  ilk baxışdan və səthi  yanaşmadan  doğmurmu?

[Sunyata]

 

Davam et.

 

8.  Əxlaqsızlıqla tərbiyəsizliyin birmənalı əlaqəsi varmı ? 

9.  Tərbiyə ilə  mənəviyyat qarşılıqlı asılıdırmı ?

10. Əxlaqsız ruhanilik  ola bilərmi ?  

 

Nəhayət ... 

11.  İnsanın ruhi axtarışında əxlaqın, mənəviyyatın , etikanın rolu  haqqında nə deyə  bilərsiniz ? 

 

P.S.  Suallar hamıya aiddir  :)

Edited September 25, 2014 by Sunyata

[Sunyata]

5- ci sual belə idi - Mənəviyyatla ruhanilik / ruhilik ( духовность ) eyni şeydirmi ?

 

 

 

5. Mənəviyyat ruhanilikdə deyil, ruhanilik mənəviyyatdadı.

 

 

 

 

5. Bəli

 

 

Mənim cavabım isə  belədir -  xeyr , eyni  deyil.   Kiçik izah da əlavə edirəm )) 

Mənəviyyat  insanın  ( insanlığın) mütləq  / universal mənəviyyatindan özünə  həyatı  boyu əxz etdiyi  şeylərdir.  Ruhanilik isə bu mənəviyyatın tam universal səviiyyəyə çatdığı andan sonra başlayan haldır .  Ruhanilik , həyatımız boyu  bir növ əziyyətlə  qazandığımız mənəviyyatın inkarı ( əksi  yox ) və  bu inkarın davamıdır.  Mənəviyyat ruhaniliyə qalxmaq üçün tramplin və ya taburetkadır ))  Üstünə çıxmadığımız  ana qədər  ruhaniliyin nə olduğunu  bilmərik . Yalnız təsəvvür edə bilərik . Ruhanilik insanın  fərdi və ya üniversal ruhla birləşməsidir.  Ruhanilik bu ruhda əriyib yox olmağa  olan cəhddir , yox olmaqdır.  Ruhanilik  mənəviyyatdan (  "mən"dən  əl çəkməkdir ) , amma  əl çəkmək üçün əvvəlcə  onu qazanmaq , dərk etmək , tətbiq etmək lazımdır.  Mən  bu məsələni  belə başa düşürəm , təbii  ki, səhv etmə ehtimalını da nəzərə almaqla :)  

Edited September 25, 2014 by Sunyata

[Vuqar Rehimov]

Mənəviyyatı yüksək səviyyədə qazandın sonra onu tərk edib ruhda əriyib yox oldun...

Buddizməki Nirvana halıdır bu...

[Vuqar Rehimov]

Sunyatanın fikirlərindən belə çıxır ki,mənəviyyat universal səviyyəyə çatdıqda onun əxlaqda təzahürü buddist olmaqdır...

[Simruq]

Məsələn , etik  normalara görə  özündən böyüyə  "siz"  deyə müraciət etməlisən , qadınlara metroda yer verməlisən  , söyüş söyməməlisən və s.  ( bu tipdə olan etik  qayda qanunlar +  proffesional etika qaydaları )  .  

 

4 - cü suala Eliçin və sən eyni cavabı  verdiniz . Bunula mən də razıyam.   İndi  3- cü suala bir də baxın  ;)

 

Belə yazıları görəndə, bir şey öyrənə bildim. Heç nə bir mənalı ola bilməz! Deyirsən ki özümnən böyüyə siz deyə müraciyyət etməlisən. Bu həmişə belə ola bilməz. Ola bilər ki özünnən böyük səzən siz deyə müraciyyət etsin. Dostluqun yaşı yoxdu, dostun sənnən 10-20-30 yaşda böyük ola bilər. Siz deyə nə dosluq? Çavuş yaşla onnan kiçiy olan Gizirə siz deyə müraciyət edir. Bu vəziyyətlərdi. Hətdən artıq hörmətdə, etikada bir şey deyil))

Metroda qadın özünü əxlaqsız aparsa necə? Yol ya yer verməlisən?

Misal üçün, Qarabaq müxaribəsində, Çingiz Mustafayev, ordudan yayınan, əsgərlərə, oğurluq edən dinc sakinlərə ağzınnan çıxanı deyirdi. Böyüyünə kiçiyinə baxmırdı. Bir mənalı deməy olmaz ki OLMAZ!

[Simruq]

8.  Əxlaqsızlıqla tərbiyəsizliyin birmənalı əlaqəsi varmı ? 

9.  Tərbiyə ilə  mənəviyyat qarşılıqlı asılıdırmı ?

10. Əxlaqsız ruhanilik  ola bilərmi ?  

 

Nəhayət ... 

11.  İnsanın ruhi axtarışında əxlaqın, mənəviyyatın , etikanın rolu  haqqında nə deyə  bilərsiniz ? 

 

P.S.  Suallar hamıya aiddir  :)

 

8. Əlaqə bir mənalı yox, çox mənalı olur bu vəziyyətdə.

9. Mənəviyyat asılı deyil, çünki tərbiyələr müxtəlif olur.

10. Əxlaqsız Roma Papası da ola bilər.

11. Onu deyə bilərəm ki, insan ruhi axtarışda onlara zidd gedə də bilər.

[Sunyata]

Belə yazıları görəndə, bir şey öyrənə bildim. Heç nə bir mənalı ola bilməz! Deyirsən ki özümnən böyüyə siz deyə müraciyyət etməlisən. Bu həmişə belə ola bilməz. Ola bilər ki özünnən böyük səzən siz deyə müraciyyət etsin. Dostluqun yaşı yoxdu, dostun sənnən 10-20-30 yaşda böyük ola bilər. Siz deyə nə dosluq? Çavuş yaşla onnan kiçiy olan Gizirə siz deyə müraciyət edir. Bu vəziyyətlərdi. Hətdən artıq hörmətdə, etikada bir şey deyil))

Metroda qadın özünü əxlaqsız aparsa necə? Yol ya yer verməlisən?

Misal üçün, Qarabaq müxaribəsində, Çingiz Mustafayev, ordudan yayınan, əsgərlərə, oğurluq edən dinc sakinlərə ağzınnan çıxanı deyirdi. Böyüyünə kiçiyinə baxmırdı. Bir mənalı deməy olmaz ki OLMAZ!

 

Etik normalar deyəndə nə nəzərdə tutduğumu soruşdun , mən də yazdım.   Bu o demək deyil ki, bunları mən tələb edirəm .  Elə  mən də sualıma cavab kimi bunu  eşitmək istəyirdim ki, hər bir etik normaya əməl etməəyn ,  hələ  mənəviyyatsız deyil . Bunlar fərqli  sahələrdir , hərçənd ki,  istisna olmayan hallarda etik normalar da müəyyən dərəcədə  mənəviyyatın göstəricisidir.   Yəni daxildən gələn, hətta bu konkret  etik normadan xəbəri olmayan insan  , əgər mənəviyyata malikdirsdə  təzahürü eyni ola bilər.  Yəni etik normalara uyğun.  Başqa sözlə  o etik normalar  ki, mənəviyyatdan təbii  şəkildə doğulur , onlara əməl etmək  də  normalara hörmətdən deyil , mənəviyyatın sövq etdiyi davranış formasıdır.  

Edited September 26, 2014 by Sunyata

[Sunyata]

8. Əlaqə bir mənalı yox, çox mənalı olur bu vəziyyətdə.

9. Mənəviyyat asılı deyil, çünki tərbiyələr müxtəlif olur.

10. Əxlaqsız Roma Papası da ola bilər.

11. Onu deyə bilərəm ki, insan ruhi axtarışda onlara zidd gedə də bilər.

 

Roma papasi və ya digər dini rəhbərlər  hələ  ruhaniliyin ( духовность  mənasında )   nümunəsi demək deyil.  Bunlar dini rəhbərdir.

 

Əlqərəz , rus dilində  религиозность ве духовность  kimi  fərqli anlayışlar var.  Mən öz yazılarımda bu mövzuda ruhanilik deyəndə  din xadimləri deyil , məhz  духовность mənasını  nəzərdə  tuturam.  Əlbəttə ki, Roma papası və  Şeyxülislam ruhanilikdən / duxovnost`dan uzaq adamlar ola bilər.    

 

P.S.  duxovnost` -   azərbaycan dilinə  mənəviyat  kimi tərcümə olunur. Mən isə  bu iki  anlayışı  fərqli  başa düşürəm , qeyd etdiyim kimi . Rus dilində  iki  anlayış var -  nravstvennost` ( mənəviyyat )  və  duxovnost` ( mənəviyyat ) .  Göründüyü kimi, bu iki sözün məzmun yükünü eyni sözlə tərcümədə anlamaq olmur.  Ona görə də duxovnost` sözünü şərti olaraq ruhanilik kimi  tərcümə etdim.

Edited September 26, 2014 by Sunyata

[Elcin_Ahmad]

8.  Əxlaqsızlıqla tərbiyəsizliyin birmənalı əlaqəsi varmı ? 

9.  Tərbiyə ilə  mənəviyyat qarşılıqlı asılıdırmı ?

10. Əxlaqsız ruhanilik  ola bilərmi ?  

 

Nəhayət ... 

11.  İnsanın ruhi axtarışında əxlaqın, mənəviyyatın , etikanın rolu  haqqında nə deyə  bilərsiniz ? 

 

P.S.  Suallar hamıya aiddir  :)

8. Bəli

9. Bəli 

10. Xeyr

11. Ruhunu tapan bunları tapar. 

 

Ətraflı izahlar hələ ki, gözləməyin) 

[Sunyata]

8. Bəli

9. Bəli 

10. Xeyr

11. Ruhunu tapan bunları tapar. 

 

Ətraflı izahlar hələ ki, gözləməyin) 

 

Ok.  Gözləmirəm ))

[NOIR]

Son vaxtlar bölmədə  yenidən  bu məsələlər araşdırılır . Ona görə də bəzi anlayışları öz aramızda dəqiqləşdirmək  ehtiyacı duydum. 

 

Mövzunun adınadan da görnüdüyü  kimi , hərdən bu sözləri sinonim kimi  işlətsək də hər halda mənaca fərqləri də olmamış deyil . 

 

Rus dilində  eyni sözlər  -  Этика , мораль , нравственность ,  духовность formasında işlənir.  

 

Bu anlayışlarda ( sözlərdə )  hansı  fərqlər və hansı  ümumilik görürsünüz ? 

mən də dəqiqləşmədən başlamaq istərdim. siz də postumu dəqiqləşdirərsiz, öz növbənizdə.

 

Этика - Ədəb

Мораль -Əxlaq

Нравственность -Mənəviyyat

Духовность - Ruhi kamillik

Духовенство - Ruhanilər

 

Etika və ya ədəb (yunan. etos - adət, xasiyyət) kiçik sistemlərin daxili nizam qaydaları, normativ , münasibətlərdir. "sistem" sözünü - şərti və ümumləşmiş təyin kimi qəbul edə bilərsiz. həm insan qrupları ( məs, ailə, kollektiv) , həm də ideoloji qruplaşmanı (məs, dostluq, xidməti münasibətlər, yəni qeyri-xidməti münasibətləri) nəzərdə tutur.

 

Əxlaq (yunan. mores - ənənə, qayda) böyük sistemlərin daxili intizam münasibətləri məcmusudur. burada da, qruplaşma fərqlilik prinsipləri üzrə baş verir - məs, qərb, şərq, dini, siyasi, ideoloji.

 

bu iki anlayış bəzən sinonim kimi qəbul edilir, çünki mahiyyəti təyin edən prinsipin- qruplaşmadır. məhz həmin mahiyyət bu 2 anlayışı ümumləşdirir.

 

Mənəviyyat isə yuxarıdakı 2 anlayışdan fərqli olaraq , parçalamır, ayırmır, bölmür, əksinə , "sistemi" vəhdətdə ümumləşdirir. dəyərləri, ideologiyaları, ənənələri əlaqələndirir, barışdırır. yəni hər halda "mənəviyyat" dediyimiz bunu etməyi bacarmalıdır ))

mənəviyyat alidir, yetkindir, nisbi deyil.

Edited September 28, 2014 by NOIR

[NOIR]

indi diqqət yetirdim ki, yuxarıdakı postumda səhv gedib , ola bilər yorğunam. düzgün belə oxunmalıdır : (məs, dostluq, xidməti münasibətlər, yəni qeyri-xidməti tabeçilik münasibətləri)

[Sunyata]

mən də dəqiqləşmədən başlamaq istərdim. siz də postumu dəqiqləşdirərsiz, öz növbənizdə.

 

Этика - Ədəb

Мораль -Əxlaq

Нравственность -Mənəviyyat

Духовность - Ruhi kamillik

Духовенство - Ruhanilər

 

Etika və ya ədəb (yunan. etos - adət, xasiyyət) kiçik sistemlərin daxili nizam qaydaları, normativ , münasibətlərdir. "sistem" sözünü - şərti və ümumləşmiş təyin kimi qəbul edə bilərsiz. həm insan qrupları ( məs, ailə, kollektiv) , həm də ideoloji qruplaşmanı (məs, dostluq, xidməti münasibətlər, yəni qeyri-xidməti münasibətləri) nəzərdə tutur.

 

Əxlaq (yunan. mores - ənənə, qayda) böyük sistemlərin daxili intizam münasibətləri məcmusudur. burada da, qruplaşma fərqlilik prinsipləri üzrə baş verir - məs, qərb, şərq, dini, siyasi, ideoloji.

 

bu iki anlayış bəzən sinonim kimi qəbul edilir, çünki mahiyyəti təyin edən prinsipin- qruplaşmadır. məhz həmin mahiyyət bu 2 anlayışı ümumləşdirir.

 

Mənəviyyat isə yuxarıdakı 2 anlayışdan fərqli olaraq , parçalamır, ayırmır, bölmür, əksinə , "sistemi" vəhdətdə ümumləşdirir. dəyərləri, ideologiyaları, ənənələri əlaqələndirir, barışdırır. yəni hər halda "mənəviyyat" dediyimiz bunu etməyi bacarmalıdır ))

mənəviyyat alidir, yetkindir, nisbi deyil.

 

"Духовность"u -  bir az şübhəli  tərcümə  etdiniz ))  Bəs  onda "духовное совершенство"  ilə  "духовность"  arasında nə fərq var . Mən yuxarıda "ruhanilik " və ya "ruhilik"  kimi tərcümə etmişdim.  Düşünürəm ki,  düz deyirsiniz ,  "ruhani" sözü artıq "tutulub" ))  İstər -  istəməz  din xadimləri ilə  assosiasiya olunur.   Ona görə  də ,  bəlkə  "neologizm"  kimi  "ruhilik"  kimi qəbul edək ))  Əslində  bu söz tam mənim ifadə etmək istədiyim mənanı  ifadə edir.

[NOIR]

"Духовность"u -  bir az şübhəli  tərcümə  etdiniz ))  Bəs  onda "духовное совершенство"  ilə  "духовность"  arasında nə fərq var . Mən yuxarıda "ruhanilik " və ya "ruhilik"  kimi tərcümə etmişdim.  Düşünürəm ki,  düz deyirsiniz ,  "ruhani" sözü artıq "tutulub" ))  İstər -  istəməz  din xadimləri ilə  assosiasiya olunur.   Ona görə  də ,  bəlkə  "neologizm"  kimi  "ruhilik"  kimi qəbul edək ))  Əslində  bu söz tam mənim ifadə etmək istədiyim mənanı  ifadə edir.

Ok. qəbul edirəm

 

7 - ci suala fərqli cavab verdiniz .  Buna bir də  qayıdarıq.  Amma 1 və  2 suala demək olar ki, eyni cavab verdiniz.  Bunu araşdıraq .

 

Məgər əxlaqla mənəviyyat eyni şeydir ? Yox , əgər fərqlidirsə , niyə  məhz bunlıarın arasında əlaqə gördünüz ? 

 

Əxlaq mənəviyyatın təzahür formasıdır.  Mənəviyyat qəbul olunmuş əxlaq formasından fərqli də təzahür edə bilər.  Mənəviyyat mütləqdir , əxlaq nisbi . Birinin digərindən asılılğı nəticəsi  ilk baxışdan və səthi  yanaşmadan  doğmurmu?

Mənəviyyat azad və müstəqildir, yəni həqiqətin müəyyən edilməsi üçün öz kriteriləri var. bu zaman azad iradə , sağlam düşüncəyə və vicdana müraciət edir. müstəqil olan mütləq ya nisbi ola bilərmi ? bəlkə o neytraldır ?  

[Sunyata]

Ok. qəbul edirəm

 

Mənəviyyat azad və müstəqildir, yəni həqiqətin müəyyən edilməsi üçün öz kriteriləri var. bu zaman azad iradə , sağlam düşüncəyə və vicdana müraciət edir. müstəqil olan mütləq ya nisbi ola bilərmi ? bəlkə o neytraldır ?  

 

Mənəviyyatın mütləqliyini deyəndə , daha çox ümumbəşəri  (   insan növünün müştərək )  və  dəyişməz   mənəviyyatını düşünürəm .  Bir qədər  irrasional görünür. Amma hər halda daxildən gələn mənəviyyatla  , zahiri  və şərti olaraq qəbul olunmuş əxlaq və etika arasında fərqi bunda görürəm  O zaman ki, zahiri və  şərti əxlaq və  etik  normalar , insanın daxilindən gələn mənəviyyatı ilə uzlaşır onda effekt daha güclü və sabitdir.  Bunlar uzlaşmayanda  , çəxsən mən daxildən   gələnə  üstünlük verirəm .  

 

Məncə , neytrallığı  -  "mütləq və nisbi" nin əks  pozisiyası  kimi  təyin etmək   düzgün olmazdı .  Bəlkə də  "neytral" deyəndə , bu iki əksliyin  (  mütləq və nisbi ) ortasını  qeyd etmək istəmisiniz ?   Hətta bu halda belə  bizim misalımızda orta mümkün deyil.   Ya mütləqlik var , ya nisbilik.  Mütləq olan həm də  dəyişməzdir . Dəyişən isə  yalnız nisbi  ola bilər . Dəyişən mütləq ola bilməz.   Başqa sözlə , bəşəriyyətin (   hər  bir insanın  ) mənəviyyatı  mütləqdir ,  ortaqdır , müştərəkdir . Amma əxlaq və  etika fərqlidir.   Mənəviyyatı  bəzən qəbul edilmiş  əxlaq və etik normalarımızla "korlaşdırırıq"  , onunla olan  əlaqəmiz itir ...  Haradasa vicdan haqqında da eyni  şeyləri demək olar .   Bəlkə də elə  daxili , ümumbəşəri  mənəviyyat elə  insan vicdanının  özüdür ...  

Edited September 28, 2014 by Sunyata

[NOIR]

Mənəviyyatın mütləqliyini deyəndə , daha çox ümumbəşəri  (   insan növünün müştərək )  və  dəyişməz   mənəviyyatını düşünürəm .  Bir qədər  irrasional görünür. Amma hər halda daxildən gələn mənəviyyatla  , zahiri  və şərti olaraq qəbul olunmuş əxlaq və etika arasında fərqi bunda görürəm  O zaman ki, zahiri və  şərti əxlaq və  etik  normalar , insanın daxilindən gələn mənəviyyatı ilə uzlaşır onda effekt daha güclü və sabitdir.  Bunlar uzlaşmayanda  , çəxsən mən daxildən   gələnə  üstünlük verirəm .  

 

Məncə , neytrallığı  -  "mütləq və nisbi" nin əks  pozisiyası  kimi  təyin etmək   düzgün olmazdı .  Bəlkə də  "neytral" deyəndə , bu iki əksliyin  (  mütləq və nisbi ) ortasını  qeyd etmək istəmisiniz ?   Hətta bu halda belə  bizim misalımızda orta mümkün deyil.   Ya mütləqlik var , ya nisbilik.  Mütləq olan həm də  dəyişməzdir . Dəyişən isə  yalnız nisbi  ola bilər . Dəyişən mütləq ola bilməz.   Başqa sözlə , bəşəriyyətin (   hər  bir insanın  ) mənəviyyatı  mütləqdir ,  ortaqdır , müştərəkdir . Amma əxlaq və  etika fərqlidir.   Mənəviyyatı  bəzən qəbul edilmiş  əxlaq və etik normalarımızla "korlaşdırırıq"  , onunla olan  əlaqəmiz itir ...  Haradasa vicdan haqqında da eyni  şeyləri demək olar .   Bəlkə də elə  daxili , ümumbəşəri  mənəviyyat elə  insan vicdanının  özüdür ...  

razıyam fikirlərinizlə. bəli, mənəviyyat ümumbəşəri dəyərlərin qoruyucusudur. razıyam ki, əxlaq və etika vasitəsilə formalaşmış davranış vərdişləri mənəviyyatı güçlü və davamlı edir.

 

"neytrallıq" deyəndə, mənəviyyatın avtonom olduğunu nəzərdə tuturam. mən də yuxarıdakı postumda mənəviyyatın nisbi olmadığını təsdiq etmişəm, amma onun mütləq olduğuna da əmin deyiləm . izah edim...mənəviyyat həmişə "yaxşı" ilə "pis" arasında doğru seçim etməlidir. həqiqətin müəyyən edilməsində mənəviyyat vicdana əsaslanır, deməli. bəs həqiqət , ya ədalət - bu anlayışlar mütləqdir ya nisbi ? müəyyənliyi nə subut edə bilərdi ?

mən fikirimi , daha doğrusu sualımı tam çatdıra bilirəmmi ?

Edited September 28, 2014 by NOIR

[Sunyata]

razıyam fikirlərinizlə. bəli, mənəviyyat ümumbəşəri dəyərlərin qoruyucusudur. razıyam ki, əxlaq və etika vasitəsilə formalaşmış davranış vərdişləri mənəviyyatı güçlü və davamlı edir.

 

"neytrallıq" deyəndə, mənəviyyatın avtonom olduğunu nəzərdə tuturam. mən də yuxarıdakı postumda mənəviyyatın nisbi olmadığını təsdiq etmişəm, amma onun mütləq olduğuna da əmin deyiləm . izah edim...mənəviyyat həmişə "yaxşı" ilə "pis" arasında doğru seçim etməlidir. həqiqətin müəyyən edilməsində mənəviyyat vicdana əsaslanır, deməli. bəs həqiqət , ya ədalət - bu anlayışlar mütləqdir ya nisbi ? müəyyənliyi nə subut edə bilərdi ?

mən fikirimi , daha doğrusu sualımı tam çatdıra bilirəmmi ?

 

Fikirlərinizdə Nitsşe ilə  böyük  fərq olduğunu  desəm , inciməzsiniz ))  Amma, əxlaq haqqında fikir istiqaməti  başlanşıc kimi  eyni yerdən başladınız ))  Bu yaxınlarda növbəti dəfə Nitsşenin "Geniologiya morali"  əsərinə  audio formatda qulaq asmağa cəhd etdim .  Çox çətindir ,  çooox ...  Arada diqqəti  saxlamaq olmur , arada fikiri tam başa düşmək olmur ... Nə isə  .  Sonra nədə sizi oxşatdığım haqqında yazaram  həm də  sualınıza cavab verərəm .  Mən getdim ))

[NOIR]

Fikirlərinizdə Nitsşe ilə  böyük  fərq olduğunu  desəm , inciməzsiniz ))  Amma, əxlaq haqqında fikir istiqaməti  başlanşıc kimi  eyni yerdən başladınız ))  Bu yaxınlarda növbəti dəfə Nitsşenin "Geniologiya morali"  əsərinə  audio formatda qulaq asmağa cəhd etdim .  Çox çətindir ,  çooox ...  Arada diqqəti  saxlamaq olmur , arada fikiri tam başa düşmək olmur ... Nə isə  .  Sonra nədə sizi oxşatdığım haqqında yazaram  həm də  sualınıza cavab verərəm .  Mən getdim ))

əsas odur , Nitsşe fəlsəfəsinin tərəfdarları inciməsin ))

[Sunyata]

razıyam fikirlərinizlə. bəli, mənəviyyat ümumbəşəri dəyərlərin qoruyucusudur. razıyam ki, əxlaq və etika vasitəsilə formalaşmış davranış vərdişləri mənəviyyatı güçlü və davamlı edir.

 

"neytrallıq" deyəndə, mənəviyyatın avtonom olduğunu nəzərdə tuturam. mən də yuxarıdakı postumda mənəviyyatın nisbi olmadığını təsdiq etmişəm, amma onun mütləq olduğuna da əmin deyiləm . izah edim...mənəviyyat həmişə "yaxşı" ilə "pis" arasında doğru seçim etməlidir. həqiqətin müəyyən edilməsində mənəviyyat vicdana əsaslanır, deməli. bəs həqiqət , ya ədalət - bu anlayışlar mütləqdir ya nisbi ? müəyyənliyi nə subut edə bilərdi ?

mən fikirimi , daha doğrusu sualımı tam çatdıra bilirəmmi ?

 

Davam edirəm .  Demək istəyirdim ki,   Nitsşe də sizin kimi  əxlaq , mənəviyyat haqqında fikirlərinin elə əvvəlində  deyir ki, bunların kökü  "xeyir  və şər"  ( "yaxşı və pis " )  anlayışlarına gətririr.  Yəni  , adətən,  belə qəbul olunur ki, "yaxşı, faydalı  və  xeyir"  olan daha   çox  "mənəvi və əxlaqidir".  Sonra da bunun   tarixən necə formalaşdığını uzun uzadı izah edir.  İndi  onu qoyaq bir kənara.   Həqiqətən də sualınızın  , necə deyərlər , yeri var .  Əgər mənəviyyat "yaxşı"ya əsaslanırsa , dasha doğrusu "yaxşını"  "pisdən"  seçirsə  onda  , mənəviyyatın mütləqliyi  şübhə altına alına bilər. Belə ki, "yaxşı və pis"   bildiyimiz kimi ,  özü nisbidir...

 

Bir az da düşünsək , görərik ki,  mənəviyyat heç də "yaxşı"  ilə  üst -üstə düşümür ,  hərdən "pis" ilə də üst -üstə düşür.   Sadə , amma bir qədər kobud bir misal çəkim sizə .   Məsələn ,   bir gənc qadın , ailəsində yaranmış  böyük  kataklizmlər  ( həm iqtisadi , həm ruhi , həm fiziki ) sayəsində çox kiçik zamanda çıxılmaz vəziyyətə düşür.   Təsəvvür edin ki, heç  çıxış yolu yoxdur.  Yeganə çıxış yolu  müvəqqəti də olsa fahişəlikdir.   qadın həyatı və ruhi dilemma qarşısında qalır.  Mənəviyyatı   bu "işi"   əxlaqsızlıq hesab edir.   Digər tərəfdən də həmin mənəviyyatı bu işi  görməsə  onu  vicdan əzabı  çəkəcəyini ( ailə üzvlərini ifizik itrimək faciəsi də daxil olmaqla )  də deyir...    Paradoksal vəziyyət yaranır ...   Hər halda qadın tutaq ki, fahişəliyə qərar verir.  

 

İndi  bu  hadisəyə  mənəviyyat , əxlaq  və "yaxşı və pis" i nəzərə almaqla şərhim.   Qadında hansı   psixoloji və  mənəvi  hadisə baş verdi ?  Çox mürəkkəb , amma əslində çox sadə  olan bir proses.   Qadın intuitiv və ya analitik  olaraq mənəviyyatla əxlaqı  ayırdı.  Əxlaqın ona dediyi "yaxşını"i , mənəviyyatı  inkar etdi ,nəticəıdə  "pisi"  seçdi . 

 

Nəticə  : Mənəviyyat daha dərin  və daha müstəqil və  daha mütləq bir şeydir , təzahürləri isə  situasiyadan asılı  olaraq bu və ya digər formada   ola bilər.  Xüsusi  halda isə əxlaqla , "yaxşı" ilə  üst- üstə düşməyə də bilər.

 

uzunçuluq etdim ))

Edited September 28, 2014 by Sunyata

[Vuqar Rehimov]

Razıyam ki, elə situasiyalar ola bilər ki, mənəviyyat əxlaqa zidd olan pisi seçmək məcburiyyətində qala bilər...Amma mənim fikrimcə belə hallar yalnız müdrik insanların ifasında təbiidir...Çünki müdrik insanların mənəviyyatı zəngin və safdır...

Müdriklərin həyatında uğursuzluq yoxdur sadəcə neqativ təcrübə ola bilər...

[Vuqar Rehimov]

Yalnız müdrik insanlar dərk eliyə bilər ki, çıxış

yolu yoxdur, yoxsaki hər yerindən duranın əxlaqa ziddd hərəkəti müdriklik,mənəviyyat deyil...

[Elcin_Ahmad]

Ştirlicdə demişkən "Информация к размышлению" )

 

Mənəviyyat - ərəbin "ə'nəyə"sindəndir - yəni  məna. Bizim dildə işlənən formaları "yəni", "məna", "mənən", "mənəvi", "mənəviyyat".

Əxlaq         -  ərəbin "xuliqə"sindəndir. - xasiyyət,mənəvi xüsusiyyət.

Tərbiyə      -   ərəbin "rəbəvə"sindəndir (rəba). - artırmaq, böyütmək.

Etika - yunanındır,yuxarıda xanım yazdığı kimi. 

[Elcin_Ahmad]

Davam edirəm .  Demək istəyirdim ki,   Nitsşe də sizin kimi  əxlaq , mənəviyyat haqqında fikirlərinin elə əvvəlində  deyir ki, bunların kökü  "xeyir  və şər"  ( "yaxşı və pis " )  anlayışlarına gətririr.  Yəni  , adətən,  belə qəbul olunur ki, "yaxşı, faydalı  və  xeyir"  olan daha   çox  "mənəvi və əxlaqidir".  Sonra da bunun   tarixən necə formalaşdığını uzun uzadı izah edir.  İndi  onu qoyaq bir kənara.   Həqiqətən də sualınızın  , necə deyərlər , yeri var .  Əgər mənəviyyat "yaxşı"ya əsaslanırsa , dasha doğrusu "yaxşını"  "pisdən"  seçirsə  onda  , mənəviyyatın mütləqliyi  şübhə altına alına bilər. Belə ki, "yaxşı və pis"   bildiyimiz kimi ,  özü nisbidir...

 

Bir az da düşünsək , görərik ki,  mənəviyyat heç də "yaxşı"  ilə  üst -üstə düşümür ,  hərdən "pis" ilə də üst -üstə düşür.   Sadə , amma bir qədər kobud bir misal çəkim sizə .   Məsələn ,   bir gənc qadın , ailəsində yaranmış  böyük  kataklizmlər  ( həm iqtisadi , həm ruhi , həm fiziki ) sayəsində çox kiçik zamanda çıxılmaz vəziyyətə düşür.   Təsəvvür edin ki, heç  çıxış yolu yoxdur.  Yeganə çıxış yolu  müvəqqəti də olsa fahişəlikdir.   qadın həyatı və ruhi dilemma qarşısında qalır.  Mənəviyyatı   bu "işi"   əxlaqsızlıq hesab edir.   Digər tərəfdən də həmin mənəviyyatı bu işi  görməsə  onu  vicdan əzabı  çəkəcəyini ( ailə üzvlərini ifizik itrimək faciəsi də daxil olmaqla )  də deyir...    Paradoksal vəziyyət yaranır ...   Hər halda qadın tutaq ki, fahişəliyə qərar verir.  

 

İndi  bu  hadisəyə  mənəviyyat , əxlaq  və "yaxşı və pis" i nəzərə almaqla şərhim.   Qadında hansı   psixoloji və  mənəvi  hadisə baş verdi ?  Çox mürəkkəb , amma əslində çox sadə  olan bir proses.   Qadın intuitiv və ya analitik  olaraq mənəviyyatla əxlaqı  ayırdı.  Əxlaqın ona dediyi "yaxşını"i , mənəviyyatı  inkar etdi ,nəticəıdə  "pisi"  seçdi . 

 

Nəticə  : Mənəviyyat daha dərin  və daha müstəqil və  daha mütləq bir şeydir , təzahürləri isə  situasiyadan asılı  olaraq bu və ya digər formada   ola bilər.  Xüsusi  halda isə əxlaqla , "yaxşı" ilə  üst- üstə düşməyə də bilər.

 

uzunçuluq etdim ))

Sunyata, lap uşaqlığımı xatırlatdız mənə) Mayakovskinin bu şerini məktəbdə oxuduğum illəri 

 

Крошка сын к отцу пришел,

и спросила кроха:

- Что такое хорошо

и что такое плохо?    :)

 

Yaxşı bir misal var, deyir "məqsəd üsullara haqq qazandırmır" (Цель не оправдывает средства). Mənəviyyat məqsəddirsə, onun üsuli-yolları əxlaqsızlıq ola bilməz, yəni pis yol ilə yaxşı məqsədin nail olunması qeyri-mümkündür. O misaldakı qadını belə yola sürükləyən məhz mənəviyyatın (mənanın) itirilməsidir. Həqiqi məna itəndə yerini mütləq ki, səhv, yalan mənalar alacaq. Səhvə əsaslanan nəticə də səhv olacaq.

 

Şeri tam oxudum, bu sətirlər də gülümsətdi)

 

Если мальчик любит труд,

тычет в книжку пальчик,

про такого пишут тут:

он -  хороший мальчик. )

 

P.S. 4 qısa abzas uzunçuluqdursa, onda L.Tolstoya gərək klassika ustası yox hiper-uzunçu deyək ki) Uzun-uzadı fikir bildirməkdən çəkinməyin, biz bu dünyaya elə iç üzümüzün çölə çıxarılması üçün göndərilmişik.

[NOIR]

Sunyata, cavaba görə sağolun. deməliyəm ki, Nitsşeni oxumamışam. əgər diqqət yetirdinizsə, mən bu mövzunu özümə yaxın istiqamətdən təhlil edirəm . bununla belə, sizin nüfuzlu rəyinizə eyibar edirəm )) , yəni Nitsşe barədə. bu arada bir lətifəni də mən xatırladım :

// - что вы нашли в этом Шаляпине ?

- а вы его слышали ?

- да нет, зачем ? мне Рабинович напел . //  zarafatyana yazdım bunu, ) sadəcə əhvalıma uyğun idi.

 

müqayisəli təhlil kimi gətirdiyiniz misal normaldır, bu "materialdan " çox şey kəsib biçmək olar. ) razı olmadığım məqam var. sizin misalda belə görünür ki, qadın mənəviyyatı bunu inkar edir, əxlaqı isə haqq qazandırır, lakin öz gözündə. bəs cəmiyyətin buna münasibəti necə olsun ? ümumiyyətlə, insan niyyət motivasiyası vasitəsilə, bir çox davranışına bəraət qazandıra bilir. bu öznünüqoruma instinkti ilə əlaqdardır.

 

əlavə yazacam, fikirimi bitirə bilmədim.

Edited September 29, 2014 by NOIR

[Kenul2012]

Konkret suallar:  

 

1. Mənəviyyatı  olmayan insan əxlaqlı ola bilərmi ?  

2. Əxlaqı olmayan insanın mənəviyyatı ola bilərmi ?

3. Etik normalara  biganə  olan insanın  mənəviyyatı  ola bilərmi ?

4. Etik  normalara riəyət  edən , amma mənəviyyatı  olmayan  insan varmı ?

5. Mənəviyyatla ruhanilik / ruhilik ( духовность )  eyni  şeydirmi ?

6. Əxlaq  nisbi  yaxud mütləqdir ?

7. Əxlaqsızlıq etməklə  mənəviyyətə  xidmət  etmək  mümkündürmü ?

1.Xeyr.

2.Xeyr.Əxlaq və mənəviyyat bir -biri ilə əlaqəlidir.Əxlaq insanın mənəviyyatının xaricə təzahürüdür.Əxlaqı yaşadığı cəmiyyətə nümayiş etdirir,mənəviyyat isə daxildə qalır.İnsanın daxilində mənəviyyatı nə cürdürsə xaricə nümayiş etdirdiyi əxlaqında bu özünü büruzə verir.

3.Xeyr.

4.Xeyr.Etik normalara təkcə siz deməklə ,yer verməklə bitmir.Deyək ki,kimsə ictimai nəqliyyatda gedir və asqırır ağzını tutmur.Bunu dəfələrlə edir.Tüpürür vəs.bu kimi hərəkətlər edir.Bu insanın etikanısı qəbul etsək ,bəs bu insanın mənəviyyatı nəcə olsun?.Mənəviyyat daxilindədirsə bu an onun cəmiyyətə nümayiş etdirdiyi əxlaqı meydana çıxır.Mənə görə bunlar  bir-biri ilə sıx əlaqəlidir.Biri digərsiz olmaz.

5.Ruhanilik ( духовность) bu bənd barədə rəy yazmağa bir az tərəddüd edirəm.Çünki,bunları fərqli görürəm Dəqiqləşdirə bilmədim.

6.Mütləqdir.

7.Xeyr.Bu necə olur?.Əxlaqsız hərəkət etməklə mənəviyyat nə qazanır?Mənəviyyat çirklənir.(subyektiv fikrimdir.)

[brj]

Нравственность -Mənəviyyat  Əxlaq

[brj]

1. Mənəviyyatı  olmayan insan əxlaqlı ola bilərmi ? Xeyr  

2. Əxlaqı olmayan insanın mənəviyyatı ola bilərmi ? Bəli

 

"Благими намерениями вымощена дорога в ад "  İnsanın əxlaqı düzgün olmalıdır ki mənəviyyatını həyata düzgün əks etdirə bilsin. Yaxşı niyyətlər dürüst olmayan yollarla həyata keçirilsə sonu yaxşı olmaz.

[Kenul2012]

8.  Əxlaqsızlıqla tərbiyəsizliyin birmənalı əlaqəsi varmı ? 

9.  Tərbiyə ilə  mənəviyyat qarşılıqlı asılıdırmı ?

10. Əxlaqsız ruhanilik  ola bilərmi ?  

 

Nəhayət ... 

11.  İnsanın ruhi axtarışında əxlaqın, mənəviyyatın , etikanın rolu  haqqında nə deyə  bilərsiniz ? 

 

P.S.  Suallar hamıya aiddir  :)

8.Əlaqəsi var.Biri digərini tamamlayır.

Əxlaq insanın illlərlə özünü və mənəviyyatını inkişaf etdirərək,həyatdan topladığı təcrübələrdən əldə etdiyi daxili normadır.Tərbiyə isə dünyaya gələndən ona aşılanan idarə etmə normalarıdır.Bunu beşikdən valideynlər,sonra müəllimlər,hətta həyat yoldaşı insanı tərbiyələndirir.

9.Bəli.

10.Ruhaniliyin əxlaqa dəxli yoxdur.İstəyir ruhani ol,istəyirsən olma,əxlaq daxildən gəlir.Əxlaqın necədirsə, o cür də ruhani olursan.)

11.Bu insanın əxlaqından,əxlaq mənəviyyatdan asılıdır.Bunlarında başında özünü idarə etmə durur.

[brj]

Etik normalara  biganə  olan insanın  mənəviyyatı  ola bilərmi ?

 

Baxır hansı etik normalara..və baxır biganəlik dedikə nə nəzərdə tutursuz? etik normaları sevməmək yoxsa əməl etməmək?

 

Məsələn azərbaycanda avtobusda tanışa rast gələndə 20 qəpik yolpulusnu verirsən deyirsən "düşərsən" Bu bizdə ədəb qaydasıdı. Mənim ətim tökülür bu ədəb qaydasından. Lakin əməl edirəm .

[brj]

Ruhi kamillik dinlə gəlir, Disizin əxlaqı ola bilər, lakin ruhi kamilliyi ola bilməz.

[brj]

Əxlaq mütləqdir. Nisbi ədəb qaydaları ola bilər.

[Nesim]

Ruhi kamillik dinlə gəlir, Disizin əxlaqı ola bilər, lakin ruhi kamilliyi ola bilməz.

Sozumu pis qebul etmeyin xahis edirem. Amma 584 post-dan en ugurlusu ve mentiqlisi bu yaziniz oldu ( Fikrimce ). 

[brj]

Əxlaq mənəviyyat nə qədər yüksəkdirsə, ruhi axtarışda bir o qədər uğur qazanacaq insan.