Mentalitet haqqında yazı.

[shaig85]

Mentalitet

Əvvəl onu deyim ki, mentalitet boş söhbətdir, buna inanmıram, mentalitet adlanan məsələnin nə qanla, nə genlə əlaqəsi yoxdur. Sadəcə davranış qaydaları var ki, bunu da cəmiyyətdə hakim qılan bir neçə önəmli məsələ var: 1) Elitanın (siyasi, biznes, elm, mədəniyyət, şou, idman) örnək ola biləcək davranışları, 2) İqtisadi cəhətdən toplumun inkişaf etməsi.

Elita haqqında çox yazmayacağam, çünki, bizdə “elita” hələ təbii seçim və rəqabətli mühitdə formalaşmayıb, “elitanın” davranış qaydalarının təqlid edilməsi kor-koranədir, sistemli deyil və buna gərə də çox zaman bayağı və iyrəncdir.

Əsas məsələ iqtisadi inkişaf və iqtisadi müstəqillik məsələsidir. Bizdə “ailə dəyərləri” adı altında baş verən proseslərin çoxu məhz iqtisadi durumla bağlıdır, sadəcə, bunu anlamadan adına “ailə dəyərləri” qoymuşuq. Məsələn: 1) Ata-ana övladlarını, əsasən də oğlan uşaqlarını yanında tutmağa çalışır, özündən uzaq olmağa razı olmur. Ölkədə 1,3 mln. nəfər təqaüdçü var ki, bunun da 950 min nəfəri minimum təqaüd alır. Həmin ata-ana bilir ki, qocalanda dövlətin ona verdiyi təqaüdlə dolana bilməyəcəklər, o vəsait heç dərmanına da çatmayacaq, mütləq övladlarının köməyinə möhtac olacaqlar, məhz buna görə də oğul-qızlarını özlərindən uzağa buraxmaq istəmirlər, 2) Övladlar da anlayır ki, ata-ana dəstəyi olmasa heç vaxt, əsasən də 30 yaşına qədər, özünə ev-maşın ala bilməyəcəklər, evlənmək mümkün olmayacaq, aldığı maaşla, qazancla (hələ işi-gücü varsa) öz ailəsini (uşaqlar da dünyaya gəlsə) dolandıra bilməyəcəklər, məhz buna görə də ata-ananın yanından uzaqlaşmaq istəmirlər, 3) Bizdə ailələrin qurulması da çox zaman iqtisadi düşüncənin nəticəsi olur. Oğlan evi varlı qız, qız evi isə maşını, işi-gücü, yaşamağa mənzili olan oğlan axtarırlar. Çox zaman da ailələr sevgi üzəində deyil də, iqtisadi mənafelər üzərində bərqərar olurlar. Qadınlarımızın vəziyyəti bu anlamda lap acınacaqlıdır, iqtisadi durumları, təhsilsizlikləri, “məhəllə və ailə basqısı” onları ərlərinin hər etdiklərinə dözməyə məcbur buraxır. Anlayırlar ki, boşansalar, əllərində də 2-3 uşaq olsa həm sosial həyatları bərbad olacaq, həm də iqtisadi cəhətdən özlərini və uşaqlarını dolandıra bilməyəcəklər. Buna görə də hər çür basqıya, təhqirə, hətta döyülmələrinə rəğmən dözürlər, boşanmaqdan çəkinirlər. Əgər xanımlarımızın yaxşı təhsili, qazancı, özgüvənləri olsa, ailəiçi şiddətə ömürlərinin sonuna qədər dözməzdilər. Məsələn, ABŞ-da qurulan nigahların ancaq 16%-i sona qədər davam edir, 84% nigahlar ikinci və daha sonrakı nigahlardır (bu məsələyə takılib məğzini tutmayanlar üçün: Mən demirəm bu yaxşıdır, ya pisdir, sadəcə faktdır), çünki, xanımların özgüvəni, iqtisadi azadlıqları və qazancları var.

Yəni, bütün bu iqtisadi çətinliklər bizdə “davranış qaydalarını” formalaşdırıb, biz də bunun adını “mentalitet” qoyub-oturmuşuq. TV ekranlarından bizə sırınan “milli-mənəvi” dəyərlər anlayışı da mücərrəddir: Bir dəfə çıxıb demirlər ki, bu dəyərlər hansılardır, 1,2,3,4,5 və sairə saymırlar ki, biz də bu dəyərlərin mahiyyətini bilək.

Daha bir önəmli məsələ içtimai qınağın ya olmamağı, ya da absurd olmağıdır, həm də cəmiyyətdə “nə yaxşıdır, nə pisdir”, anlayışları da bir-birinə qarışıb. Tez-tez belə söhbətlər eşidirik, məsələn: 1) Flankəsin oğlu çox bacarıqlıdır, özünə ev-eşik qurub, maşın alıb. Soruşursan ki, nə işləyir? Cavab verirlər, ya polis, ya vergi-gömrük işçisi, ya məhkəmə işçisi, ya da hər hansı nazirlik, dövlət orqanında məmur – deyirsən ki, a balam, onun maaşına ev-maşın almaq üçün 140 il lazımdır, sənə dəli kimi baxırlar, 2) Flankəsin əri (qardaşı, atası) əla biznesmendir, yaxşı pulu var, soruşursan ki, nə biznesidir? Məlum olur ki, dayısı-əmisi-xalası-bibisi yüksək rütbəli məmurdur, o da, güya, tender “udub”, sifarışın dəyərinin bir hissəsini “otkat”, “şapka” verib, işi də keyfiyyətsiz görüb büdcədən yaxşı pul qazanıb və bu da cəmiyyətdə “uğur hekəyəsi” kimi qəbul edilir.

Yəni, bizim “dəyər” kimi qəbul etdiyimiz, ya da bizə “dəyər” kimi sırınan bir çox məsələlərin yanlışdır və bu yanlışlığı düzəltmək üçün də güclü rifah dövləti, iqtisadi artımın lazım olduğu gün kimi aydındır. İnkişaf etmiş rifah dövləti qurmaq üçün isə rəqabətli mühit, ədalətli məhkəmə, düzgün seçki lazımdır. Vəssalam...

Natiq Ceferli

Edited June 24, 2016 by gapgara

[setuna]

12 часа назад, shaig85 сказал:

Mentalitet

...

Iki elle ve iki ayagla raziyam )))

Bizim mentalitet dediyimiz sey 90% ikiuzluluk ve riyakarliqdan basqa bir sey deyil...

[Emin-229]

Bizim en yarali yerimiz "Mentalitet"

[gapgara]

3 hours ago, setuna said:

Iki elle ve iki ayagla raziyam )))

Bizim mentalitet dediyimiz sey 90% ikiuzluluk ve riyakarliqdan basqa bir sey deyil...

Dəyişiklik etmək olar?

[setuna]

 

9 минут назад, gapgara сказал:

Dəyişiklik etmək olar?

Ola bilsin bir az sisirtdim, minimum 80%

[gapgara]

1 minute ago, setuna said:

 

Ola bilsin bir az sisirtdim, minimum 80%

Bir az da fikirləşin )

 

[setuna]

Только что, gapgara сказал:

Bir az da fikirləşin )

 

Asagi yeri yoxdu )))

[Nesim]

oxumaq lazimdi yalniz oxumaq...maarifsizlik bu milletin ebedi problemidi

[Museyib Elekber]

Keçmişdə heç bir şey oxumamış nənə babalarımız boş vaxtlarında oturub ancaq boş-boş milli mentalitet və adət-ənənə formalaşdırıb, indikilər də bunları göz bəbəyi kimi qoruyub saxlamağa çalışır. Meymunlar təcrübəsi yadıma düşdü. Bu təcrübə düşdüyümüz vəziyyəti çox gözəl açıqlayır.

[Xeyrulla]

Mentalitet

Əvvəl onu deyim ki, mentalitet boş söhbətdir, buna inanmıram, mentalitet adlanan məsələnin nə qanla, nə genlə əlaqəsi yoxdur. Sadəcə davranış qaydaları var ki, bunu da cəmiyyətdə hakim qılan bir neçə önəmli məsələ var: 1) Elitanın (siyasi, biznes, elm, mədəniyyət, şou, idman) örnək ola biləcək davranışları, 2) İqtisadi cəhətdən toplumun inkişaf etməsi.

Elita haqqında çox yazmayacağam, çünki, bizdə “elita” hələ təbii seçim və rəqabətli mühitdə formalaşmayıb, “elitanın” davranış qaydalarının təqlid edilməsi kor-koranədir, sistemli deyil və buna gərə də çox zaman bayağı və iyrəncdir.

Əsas məsələ iqtisadi inkişaf və iqtisadi müstəqillik məsələsidir. Bizdə “ailə dəyərləri” adı altında baş verən proseslərin çoxu məhz iqtisadi durumla bağlıdır, sadəcə, bunu anlamadan adına “ailə dəyərləri” qoymuşuq. Məsələn: 1) Ata-ana övladlarını, əsasən də oğlan uşaqlarını yanında tutmağa çalışır, özündən uzaq olmağa razı olmur. Ölkədə 1,3 mln. nəfər təqaüdçü var ki, bunun da 950 min nəfəri minimum təqaüd alır. Həmin ata-ana bilir ki, qocalanda dövlətin ona verdiyi təqaüdlə dolana bilməyəcəklər, o vəsait heç dərmanına da çatmayacaq, mütləq övladlarının köməyinə möhtac olacaqlar, məhz buna görə də oğul-qızlarını özlərindən uzağa buraxmaq istəmirlər, 2) Övladlar da anlayır ki, ata-ana dəstəyi olmasa heç vaxt, əsasən də 30 yaşına qədər, özünə ev-maşın ala bilməyəcəklər, evlənmək mümkün olmayacaq, aldığı maaşla, qazancla (hələ işi-gücü varsa) öz ailəsini (uşaqlar da dünyaya gəlsə) dolandıra bilməyəcəklər, məhz buna görə də ata-ananın yanından uzaqlaşmaq istəmirlər, 3) Bizdə ailələrin qurulması da çox zaman iqtisadi düşüncənin nəticəsi olur. Oğlan evi varlı qız, qız evi isə maşını, işi-gücü, yaşamağa mənzili olan oğlan axtarırlar. Çox zaman da ailələr sevgi üzəində deyil də, iqtisadi mənafelər üzərində bərqərar olurlar. Qadınlarımızın vəziyyəti bu anlamda lap acınacaqlıdır, iqtisadi durumları, təhsilsizlikləri, “məhəllə və ailə basqısı” onları ərlərinin hər etdiklərinə dözməyə məcbur buraxır. Anlayırlar ki, boşansalar, əllərində də 2-3 uşaq olsa həm sosial həyatları bərbad olacaq, həm də iqtisadi cəhətdən özlərini və uşaqlarını dolandıra bilməyəcəklər. Buna görə də hər çür basqıya, təhqirə, hətta döyülmələrinə rəğmən dözürlər, boşanmaqdan çəkinirlər. Əgər xanımlarımızın yaxşı təhsili, qazancı, özgüvənləri olsa, ailəiçi şiddətə ömürlərinin sonuna qədər dözməzdilər. Məsələn, ABŞ-da qurulan nigahların ancaq 16%-i sona qədər davam edir, 84% nigahlar ikinci və daha sonrakı nigahlardır (bu məsələyə takılib məğzini tutmayanlar üçün: Mən demirəm bu yaxşıdır, ya pisdir, sadəcə faktdır), çünki, xanımların özgüvəni, iqtisadi azadlıqları və qazancları var.

Yəni, bütün bu iqtisadi çətinliklər bizdə “davranış qaydalarını” formalaşdırıb, biz də bunun adını “mentalitet” qoyub-oturmuşuq. TV ekranlarından bizə sırınan “milli-mənəvi” dəyərlər anlayışı da mücərrəddir: Bir dəfə çıxıb demirlər ki, bu dəyərlər hansılardır, 1,2,3,4,5 və sairə saymırlar ki, biz də bu dəyərlərin mahiyyətini bilək.

Daha bir önəmli məsələ içtimai qınağın ya olmamağı, ya da absurd olmağıdır, həm də cəmiyyətdə “nə yaxşıdır, nə pisdir”, anlayışları da bir-birinə qarışıb. Tez-tez belə söhbətlər eşidirik, məsələn: 1) Flankəsin oğlu çox bacarıqlıdır, özünə ev-eşik qurub, maşın alıb. Soruşursan ki, nə işləyir? Cavab verirlər, ya polis, ya vergi-gömrük işçisi, ya məhkəmə işçisi, ya da hər hansı nazirlik, dövlət orqanında məmur – deyirsən ki, a balam, onun maaşına ev-maşın almaq üçün 140 il lazımdır, sənə dəli kimi baxırlar, 2) Flankəsin əri (qardaşı, atası) əla biznesmendir, yaxşı pulu var, soruşursan ki, nə biznesidir? Məlum olur ki, dayısı-əmisi-xalası-bibisi yüksək rütbəli məmurdur, o da, güya, tender “udub”, sifarışın dəyərinin bir hissəsini “otkat”, “şapka” verib, işi də keyfiyyətsiz görüb büdcədən yaxşı pul qazanıb və bu da cəmiyyətdə “uğur hekəyəsi” kimi qəbul edilir.

Yəni, bizim “dəyər” kimi qəbul etdiyimiz, ya da bizə “dəyər” kimi sırınan bir çox məsələlərin yanlışdır və bu yanlışlığı düzəltmək üçün də güclü rifah dövləti, iqtisadi artımın lazım olduğu gün kimi aydındır. İnkişaf etmiş rifah dövləti qurmaq üçün isə rəqabətli mühit, ədalətli məhkəmə, düzgün seçki lazımdır. Vəssalam...

Natiq Ceferli

duzgun yanasmadir hardasa 90 faiz

[setuna]

В 21.06.2016 в 20:17, Nesim сказал:

oxumaq lazimdi yalniz oxumaq...maarifsizlik bu milletin ebedi problemidi

Bezilerine oxumaq da komek etmir, teessuf ki...

[dj_anar]

Mentalitet dedikdə əxlaqi dəyərlər nəzərdə tutulur! 

[513]

Цитата

Ölkədə 1,3 mln. nəfər təqaüdçü var ki, bunun da 950 min nəfəri minimum təqaüd alır. Həmin ata-ana bilir ki, qocalanda dövlətin ona verdiyi təqaüdlə dolana bilməyəcəklər, o vəsait heç dərmanına da çatmayacaq, mütləq övladlarının köməyinə möhtac olacaqlar, məhz buna görə də oğul-qızlarını özlərindən uzağa buraxmaq istəmirlər,

Klassik Natiq Cəfərli yazısı.bu adam öz ixtisası üzrə də nə danışırsa səhv çıxır.demişdi ki mart ayında dollar 5 manat olacaq.amma dollar hələ də üzən məzənnə prinsipini qoruyur...gələk bu sitat gətirdiyim hissəyə: ata ana heç də bu kimi səbəbləri düşünüb övladını yanında saxlamaq fikrində deyil.dərviş parisi partladır filminə baxmayan yoxdur.yazıq Axundov 100 il əvvəl bu kimi hadisələrə yer vermişdi.məgər orada oğlunu firəngistana göndərmək istəməyən ailə bunu kasıb dolanarlar deyə edirdi? axı o Bəy idi və oğlunun gəlirinə də ehtiyacı yox idi. Övladlarını kənarlaşdırmaq istəməyən ailənin səbəbləri tamam başqadır.yox əşi dövlətin 100 manat pulu bəs etməyəcəkmiş buna görə bu yüzillər boyu davam edən ənənə var imiş.. gülməli argument səsləndirib Natiq bəy.

bu adamın facebook-da səhifəsini əvvəllər diqqətlə izləyirdim.daha sonra ard arda verilən səhv prognozlar da göstərdi ki, bu adam gündəmdə səndən məndən fərqli nəsə demir.sadəcə dediklərini iqtisadi terminlərlə bəzəyir. demirəm ki savadsız adamdır, dediyim odur ki, bu adam hələ öz ixtisasında mükəmmel deyil, bu halda gəlib başqa mövzularda ağsaqqallıq etməsi və səhv nəticələr çıxarması təbiidir.burada bütünlüklə bu yazı ilə razılaşanları da başadüşürəm....  olsun.

 

 

[513]

Цитата

  Əvvəl onu deyim ki, mentalitet boş söhbətdir, buna inanmıram, mentalitet adlanan məsələnin nə qanla, nə genlə əlaqəsi yoxdur. 

mentalitet millətlərdə süzgəcdən keçə keçə digər nəsillərə ötürülür.mentalitet ümumi anlayışdır.buarada sevgi, namus, hörmet, anlayış kimi cəmiyyəti formalaşdıran amillər var.bir qismi zamanla o qədər süzgəcdən keçir ki beləliklə demək olar ki yox olur. səbəb isə sadədir: millətlər arası mədəniyyət alveri.bir birindən təsirlənən xalqlar calaq mədəniyyətlər formalaşdırır.bugünün Bakısı kimi. Bakı həm avropadan həm rusiyadan həm də rayonlarımızdna təsirlənir.beləliklə müxtəlif mədəniyyətlərin birləşdiyi mərkəzə çevrilir.mentalitet isə bütün bu siyasi iqtisadi formasiyalar daxilində dəyişir formalaşır..mentalitet deyəndə yalnızca  " qadının namusu"  başadüşənlər isə mentalitetə guya müasirləşiblər deyə nifrət edirlər :)  daha bilmirlər ki mentalitet sözü qadını sıxıb azadlığını əlindən almaq və kişini 4 arvad almağa məcbur etmək deyil.nəsə.

[setuna]

3 часа назад, 513 сказал:

mentalitet deyəndə yalnızca  " qadının namusu"  başadüşənlər isə mentalitetə guya müasirləşiblər deyə nifrət edirlər :)  daha bilmirlər ki mentalitet sözü qadını sıxıb azadlığını əlindən almaq və kişini 4 arvad almağa məcbur etmək deyil.nəsə.

 

Mentalitet dedikde 80% azerbaycanli mehz yuxarida sitat getirdiyim hisseni basa dusur. Qalan 20% de buna qonagperverlik, boyuye hormet etmek, ictimai neqliyyqtta qoca, qadin ve usaglara yer vermeyi elave edirler, vessalam...

Mentalitet kelmesinin bu qeder antipatik reputasiya qazanmasinin esas sebebi de ele budur...

Umumiyyetle Azerbaycanda bir cox soz dunyanin basqa yerlerinde ifade etdiyi menada islenmir, meselen Prodyuser. Basqa olkelerde her hansi bir proyekti maliyyelesdiren, demek olar ki proyektin sahibi olan insani gosteren ad, bizde mugenninin kaset dasiyani anlaminda islenilir...

[513]

Цитата

Mentalitet kelmesinin bu qeder antipatik reputasiya qazanmasinin esas sebebi de ele budur...

xalq arasında mentalitetin mənasindan uzaq olması bizə "mentalitet yoxdur" ifadəsini deməyə şərait yaratmır.