Kamil Insan

Vuqar Rehimov · June 1, 2012

Təvazökarlıqdan uzaq olsada yazıram....

özümüzü götürək...Bir il bundan əvvəlki düşüncəmiz hara indiki hara...Bir il ərzində nə qədər təzə anlayış öyrənmişik...Bildiyimiz əvvəlki anlayışları isə bir azda zənginləşdirmişik...Nə qədər çox anlayış biləriksə xarici və daxili aləmimizi bir o qədər çox dərindən dərk edərik...Mən buna kamilləşmək deyirəm...

roberto5 · June 2, 2012

introspeksiya - haqqında daha geniş burada. Nəsimi yaxud bu yolda olan (saflaşma , "özünü axtarma" , "özünü dərk etmə") bir başqası haqqında və onu introspeksiya ilə bağlılığı haqqında : Nəsimi ( yaxud Roberto ) müsəlman ailəsində anadan olduğu səbəbdən ilkin ( hətta bir az kortəbii , mən deyərdim ) "özünü axtarışa" məhz islamdan başlayır , (həm də şiə olaraq) , sonra sufi təriqətinə bağlana bilər ( fikir verdiniz keçidə?) - bu artıq daha dərk olunmuş addım olur ( kortəbiilik azalır) . Sonra eyni insan hürufi olur , daha sonra məsələn, kabbalist, neoplatonik , buddist və s. ola da bilər... Bütün bu keçidlər məhz təlimləri öyrənməklə yanaşı paralel olaraq daxili aləmimizi özümüz bacardığımız üsulla ( yəni üsulsuz və heç bir elmı alətdən, metoddan demək olar ki, istifadə etmədən) araşdırırıq ( intorpeksiya ) . Və nəhayət , mənim subyektiv fikrimcə , dinlər və məzhəblər , filanlar mərhələsi arxada qalır , ( sadəcə onlara ehtiyac olmur) insan yalnız "özünü dərk etmə və özünü axtarışda" tək qalır ( yaxud hansısa bir praktika ilə davam edir axtarışı) , sonra da heç nə qalmır - heç özü də... Bu barədə artıq söhbətimiz olub deyəsən ... Həm də , bu mənim oxuduqlarımdan gəldiyim nəticələrimdir . Yəni , birdən elə alınmasın ki, burada mən özümü hansı bir mərhələdə görürəm - yox, qətiyyən Bunlar nəzəri olanlardır...

men basa dusdum kı sız burda ozunuzu hec bır merhelede gormursuz. ve eks teqdırde Nesımını şıe, sufi , hurifi, buddist ve s adlandirmazdiz. bunu men basa dusurem. Nesimi ufuqde dogan gunesdi. neise. amma Nesiminin kamala catib catmamasini deye bilmerem(yani bunu eyen olmayib). her halda islamin qelbinde oz yeri var. sizin bir fikriniz var idi: nurlanmis insnlari yalniz nurlanmislar basa duse biler. men demirem ki Nesimini tam basa dusurem, amma "nurlanmis" insanlarin dediklerini deye bilerem.

Sunyata · June 2, 2012

men basa dusdum kı sız burda ozunuzu hec bır merhelede gormursuz. ve eks teqdırde Nesımını şıe, sufi , hurifi, buddist ve s adlandirmazdiz. bunu men basa dusurem. Nesimi ufuqde dogan gunesdi. neise. amma Nesiminin kamala catib catmamasini deye bilmerem(yani bunu eyen olmayib). her halda islamin qelbinde oz yeri var. sizin bir fikriniz var idi: nurlanmis insnlari yalniz nurlanmislar basa duse biler. men demirem ki Nesimini tam basa dusurem, amma "nurlanmis" insanlarin dediklerini deye bilerem.

Nəsiminin günəş yaxud başqa göy cizmi olmasından başqa daha nə deyə bilərsiniz onun haqqında? Çox maraqlıdır.

"vəhdətül-vücud", "ittihad" və s. sözlər sizə nə isə deyir?

Edited June 2, 2012 by Sunyata

roberto5 · June 2, 2012

Nəsiminin günəş yaxud başqa göy cizmi olmasından başqa daha nə deyə bilərsiniz onun haqqında? Çox maraqlıdır.

"vəhdətül-vücud", "ittihad" və s. sözlər sizə nə isə deyir?

yene deyirem burdan durub Nesimin basa dusmek hec de asant deyil. "vehdeti vucud" ve "ittihad" Nesimi baresinde cox cuzi bir sey deyir. duzdu bu inanclarin kokunde islam varsa da , zahiri baximindan islama uygun gelmir, ve biz deqiq bilmirik ki, bu anlayislar Nesimin heyat yaradiciliginda ne derecede yer tutur. bu sozleri islederken Nesimi harda olub, ne halda olub, hansi meqamda olub, teqiyye edib etmeyib, -biz bunlari deqiq deye bilmerik. onu edam etmek isteyenler uzun iller boyu Nesimini nedese gunahlandirmaliydilar. men bunlari xirdalamaq istemirem amma size bir misal cekecem.

bundan elave Nesimi (allah ona rehmet etsin) uzun iller Imam Huseyn (e) turbesinde ayaqqabi cutleyen islemis, ve hz Huseyn o cumleden hz Eli (e) -a dair ozumexsus serleri ile bu gune kimi imam severleri, eli asiqlerininin, huseyn asiqlerinin qelbini feth etmisdir. yani onun asiqliyindeki hikmet o zamana , o dovrana gore olculur. Nesimin ferqli reftari o dovrdeki yalanci seyidlerin, ozlerini haqq ehli adlandiranlarin ic uzunu ortaya qoydu.

misali deyirem:

bir kendde bir abid kisi olur. mescidin de bir mollasi olur ki, her gun minareye cixib azan deyirmis. bu abid bir defe mescidin yanindan kecende bu molla azana oxuyurmus. eleki molla : Allahu Ekber dedi, abid ondan da hundur sesle: ey molla! senin allahin menim ayagimin altindadi. mescide namaza gelenler kisini tutub o qeder doyduler ki, kisi canini tapsirir. ustunde uzun muddet kecenden sonra bu abidi yaxsi taniyan bir nefer bu hadiseden xeberdar olur, ve esitdiklerine inanmir, cunki bilir ki abid hec vaxt bosu-bosuna soz demezmis. gelir mollanin yanina ve arasdirma edir . oyrenir ki sen deme molla minbere cixib azan oxumaga gore yaxsi pul alirmis, pulsuz da hec vaxt cixib azan demezmish. bu adam soraqlasib abidin mollaya "senin allahin menim ayagimin altindadi" sozunu deyen yeri deqiq tapib, hemin yeri qazdirir ve yerden coxlu qizil cixir.

mesele bele aydin olur ki, sen deme o abid senin allahin menim ayagimin altindadi deyende yani mollanin allahinin "pul" oldugunu soylemek isteyirmis. lakin cahil insanlar(*men de orda olsaydim belke de bunlardan ferqim olmazdi) onu qetl elediler.

Sunyata · June 2, 2012

^{Sizin mövzu ilə bağlı təbii olaraq Nəsimiyə , oradan da onun yaradıcılığında və dünyagörüşündə olan Sufizm, İrfan(Qnozis ) , Panteizm və s. elementlərinə gəlib çıxdıq . Aşağıda bəzi copy-paste`lər etmişəm ( mən bu mövzuda “avtoritet” olmadığım üçün}^{, bir neçə alim , filosof və hətta islam resurslarından da istifadə etdim) , sizə və başqa userlərə də bəlkə maraqlı oldu. Bu Nəsimi ilə yanaşı həm də sufizm, irfan, panteizmə aid məlumatdır.}

^{Fəlsəfə elmləri doktoru Zümrüd Quluzadə}^{yazır: "Nəsimi yaradıcılığının mərkəzində lirik qəhrəmanın aşiq olduğu, onu yüksəldən, kamilləşdirən və öz nuruna qərq edən gözəl-allah dayanır. İnsan üçün ən yüksək, ülvi duyğu həmin sevgilinin vüsalına yetişmək,}^{ona qovuşmaq, onda əriyib yox olmaqdır}^{. Şair yazır ki, eşqi günah sayanların sözlərinə baxmayaraq, o, bu yoldan çəkinməyəcək. çünki yalnız bu yol insanı tanrıya, həqiqətə çatdıra bilər." Daha sonra oxuyuruq: "Lakin tədricən Nəsiminin dünyagörüşündə sufilik hürufiliklə əvəz olunur. Bu, hər şeydən öncə şairin panteist görüşlərindəki dəyişiklikdə əks olunur. Bu görüşlərin əsasında artıq eşq və sərxoşluq deyil, hərf, ağıl dayanmağa başlayır. Bu zamandan etibarən Nəsimi fəlsəfədə Nəiminin yaratdığı hürufiliyə tapınır və onun əsas müddəalarını təbliğ edir. Ancaq Nəsiminin təbliğ etdiyi hürufilik heç də Nəiminin yaratdığı təlimin eynilə təkrarı deyil."}

^{--------------------------------------------------------}

^{Fəlsəfə elmləri namizədi Səadət Şıxıyeva}^{«Nəsiminin irfani görüşləri»}^{mövzusunda məru-zəsində şairin fəlsəfi düşüncələrinin əsasını təşkil edən hürufiliklə təsəvvüfün nisbətindən bəhs etdi, onun fəlsəfi dünyagörüşündə irfanın yeri ilə bağlı mülahizələrə münasibətini bildirdi. Nəsiminin irfani görüşlərinin İbn Ərəbinin sistemləşdirdiyi və Mövlana fəlsəfəsinin süzgəcindən keçərək canlılıq kəsb edən}^{«vəhdəti-vücud»}^{konsepsiyası üzərində formalaşdığını göstərdi.}

^{Tədqiqatçı bu məruzədə ilk dəfə olaraq, Nəsiminin özünü sufi deyil, «əhli-irfan» adlandırmasından və irfanı həqiqət aləminə doğru aparan elm saymasından şairin beytlərinə istinadən bəhs etdi. O qeyd etdi ki, Nəsiminin əsərlərində Yaradanla yaradılmışın əlaqəsi, ilahi həqiqətə aparan yol, bu həqiqəti dərk etməyin vasitələri kimi mətləblər daha çox təsəvvüf baxımından şərh olunur. Təsəvvüf fəlsəfəsi yaradılışın sirrini, səbəbini, Yaradanın yaratdıqlarına münasibətini, yalnız ali varlıq olan insanın deyil, bütün yaradılmışların öz əslinə, Yaradana qayıdış istəyini eşqlə izah edir. Nəsimi şeiri də bu cəhəti ilə təsəvvüf ədəbiyyatının ənənələrinə bağlıdır. Şairin divanlarında təsəvvüfi eşq anlayışı bütün çalarları ilə öz bədii ifadəsini tapmışdır.}

^{Səadət xanım bu qənaətini də əsaslandırdı ki, Nəsiminin türkcə divanında hürufilik və dünyəviliklə müqayisədə daha əsaslı mövqeyə malik olan irfan onun yaradıcılığının əsrarəngizliyini və məna dərinliyini təmin edən başlıca idyea qaynaqlarındandır. Şairin əsərlərinin məcazlar sistemi və kod xarakterli rəmzləri, əsasən, ənənəvi irfani görüşlər üzərində formalaşmışdır. Bu «kodlar sistemi»ndə müasir ədəbiyatşünaslıqda çoxsaylı mübahisələrə səbəb olan «iki cahan», «ənəlhəq», «hicab» və s. kimi məcaz-terminlər xüsusi yer tutur.}

^{Nəsiminin farsca divanı və türkcə dördlükləri daha çox onun hürufilik görüşlərinin, qəzəlləri isə təsəvvüfi mülahizələrinin ifadəsi ilə zəngindir. Şairin əsərlərindəki bir sıra irfani anlayışları ənənəvi təsəvvüflə hürufiliyin sintezi kimi dəyərləndirmək maraqlı nəticələrə gətirib çıxarır.}

^{---------------------------------------------------------}

^{Nəsimi Allahı dərk etməklə mövcud çoxluğun heçliyə varması, hər şeyin vahid varlığın təzahürü olaraq qalması fikrinə şərik olur:}^{“Faniyi mütləq olmuşam, Haqlayam, Haqq olmuşam.”}

^{Nəsiminin panteizmini sufilərdən fərqləndirən başlıca xüsusiyyət onun hürufi rəmzlərindən istifadə etməsidir}^.^{28, yaxud 32 hərf, onun mühüm ifadə vasitələrindəndir.}

^{Nəsiminin əsərlərində “Haqq” ilə “cümlə aləm” arasındakı eyniyyət üçün “İnsan” anlayışından istifadə olunur}^{. Belə ki, “İnsan” ən geniş həcmdə “Allah” haqqında, ən zəngin məzmunda isə “cümlə aləm”, yaxud onun təzahürləri haqqındadır. Ən geniş həcmli anlayış olan “Haqq“ ilə eyniləşdirilən “Mən” anlayışına yalnız bütün mövcudatın mütləq məcmusu bərabərdir. Əks təqdirdə, “Mən” hər şeyə şamildir, ona şamil olan isə yoxdur. Allahı təbiətdən ayrı hesab etməyi korluq hesab edir.}

^{------------------------------------------------------}

^Sufizm

^{Həqiqətlə eyniləşdirilmiş Allahın axtarışı, varlığın gizli sirlərini dərk etmə iddiası, öz “mən”indən imtina edərək Allaha vəhdətə can atma, öz “mən”ini Onun “Mən”ində tapmaq ümidi, özünüdərk və kamilləşmə yolu ilə vəhdətə, cəmiyyətdə isə ədalət, ahəng yaratmağa nail olmaq inamı və bütün deyilənlərin reaşlaşma metodikasının (yollarının) düşünülməsi və təklifi sufizmin Şərq və Qərbin əsrlər boyu mövcud olmuş çoxsaylı fəlsəfi cərəyanları ilə mənəvi yaxınlığını göstərir.}

^{İnsan özünü düşünən bir vücud olmasını dərk edən zamandan bəri həm özünü, həm də başqa mövcudatlarla öz əlaqələrini dərk etməyə cəhd göstərir və əldə etdiyi biliklərdən istifadə edərək ətraf mühitlə münasibətlərini uzlaşdırmağa çalışır. Din, mifologiya, mənəviyyat tarixi də bunlardan xəbər verir.}^{İnsan Allahın varlığı təsəvvürünə malik olduğu məqamdam isə Allahı, Allahın kainat və insanla əlaqalərini anlamağa və kainatda öz yerimi və imkanlarını müəyyən etməyə çalışır}^{. Bu dərketmə prosesinin nəticə olaraq müxtəlif dünya dinlər yaranmışdır. İdrak prosesinin şərti olaraq}^{ikinci mərhələsi}^{kimi dinlarə çoxsaylı və müxtəlif təfsirlər yaranırdı ki, bunların da}^{batini (ezoterik) mənasını ancaq seçilmiş, əql və mənəvi cəhətdən kamil insanlar dərk edə bilərdi}^{. Bu yolla həm Şərq, həm də Qərbdə elitar ezoterik səciyyə daşıyan çoxsaylı fəlsəfi təlimlər meydana gəlirdi. Həmin təlimlərdən biri də VII-VIII əsrlərdə qədim sivilizasiyaların və əsas dünya dinlərinin vətəni olan Ərəbistanda yaranmış və insanpərvərliyi ilə diqqəti cəlb edən sufizm idi.}

^{Qorxu, Yalan, Zülmə qarşı, Məhəbbət, Həqiqət, Həqqi (ədaləti) qoyan sufizm, bu üçlüyü bütövlükdə varlığın əsası, Allah və Allahla vəhdətdə və bəzən eyniyyətdə gördüyü kainatın məzmun və mahiyyəti kimi təsəvvür edirdi. Sufinin Allahı Eşq, Məşuq, Həqq və həqiqətdir. Eşq sufızmdə varlığın mahiyyəti və ümumi ahəngini əhatə edən fəlsəfi anlamdır.}^{Bu məqamın (prinsipin) idrakı və qəbulu varlığın vəhdət və kamilliyinin, vəhdət əl-vücudun idrakı deməkdir}^{. Həmin idraka hər bir şəxs ictimai vəziyyətindən,}^{dini və etnik mənsubiyyətindən asılı olmayaraq daxilən kamilləşmə yolu ilə nail ola bilər.}^{Bəlkə məhz bu cür mövqe - hər kəsin həqiqət bildiyi Allahı axtarma hüququnun təsdiqlənməsi, tədricən Şərq və Qərb aləmini zəbt edən sufızmin cazibə qüvvəsini təşkil edirdi. Sufızmin ayrı-ayn cərəyanları insanın kamilləşməyə doğru yolunun müxtəlif pillələr, məqamlardan ibarət olmasını fərz edirdilər.}

^{Sufızm yoluna qədəm qoymuş şəxs öz dininin zahiri - hamı üçün aydın və zəruri olan qanun qaydalarından - şəriət məqamından tədricən dinin batini (daxili) məzmununun anlamasına(mərifətinə) - təriqət məqamına keçir}^{. Burada biz dünya dinləri tərəfmdən insan qarşısına qoyulmuş özünəməxsus bir problemlə rastlaşırıq: bir tərəfdən, bu dinlər insana yuxarıdan, Allah tərəfindən əqlin bəxş edilməsini və beləliklə onun əql vasitəsinə hüququnun müqəddəsliyini təsdiq edir,}^{digər tərəfdən, Allah və yaradılış sirlərinin idrakına qadağa qoyurlar}^{. çünki bu cəhd behiştdəki idrak ağacının qadağa olunınuş meyvəsinə iddiaya bənzəyir. Orta əsrlərin bir sıra başqa ideya cərəyanları kimi sufızm də bu qadağanı pozmadan,}^{əqllə rasional idrakı mərifət (Qərb ənənəsində - qnosis), intuisiya, nazil edilənlə əvəz edir.}

^{Beləliklə, sufi mərifət yolu ilə dinə zidd çıxmadan sirr elan edilmiş Yaradan və yaradılışın mahiyyətini anlama məqamına yaxınlaşır. Bu mürəkkəb yol nəfsi əmmarədən (pis nəfslərdən); şər, kibr, zülm, riya, tamahkarlıq, qarınqululuq, zina və sair bu kimi keyfiyyətlərdən tövbəni nəzərdə tutur. Bir sıra cərəyanlarda əxlaqi-mənəvi kamilləşınə intellekt (zəka) kamilliyi ilə müşayiət edilir. Mərifət prosesinin sonunda həqiqət məqamı gəlir, sufi axtardığın tapır - özünün, dünyanın və Allahın həqiqətinə vasil olur, onların vəhdətini və bir-birində təzahürünü dərk edir və artıq sufi rəmzlərinə müvafiq Vəhdəti - Aşiq və Məşuq - mikro- və makro-kosınosun, cüzv və bütövün, damla və bəhrin,}^{mümkün varlıqların (mümkün əl-vücudun) və vacib Varlığın (Vacib əl-Vücudun) vəhdəti kimi görür}^{. O - insan varlıq sisteminin vəhdətində mərifət yolu ilə özünün kainat və Allahla birliyini dərk edir. Sufilərin bir qismi bu məqamda öz ilahiliyini iqrar edirdi. Sufilərin}^{"Ənə əl-Həqq"}^{(Mən Həqqəm, yəni Allaham) iddiaları rəsmi din tərəfindən qəbul edilən Allah və məxluqun (yaradılmışların) arasında olan fərqin mövcudluğu ilə bir araya sığınırdı. Bu isə orta əsr islam mədəni ənənəsində hülul (təcəssüm) və ittihad (birlik) adlanaraq bidət kimi amansız təqib olunurdu.}

^{------------------------------------------------------}

^{İslamda İRFAN}^{haqda qısa anlayış}

^{ümumi mənada irfan – həyatın və insanlığın mahiyyəti, dünyada baş verən hadisələrin hikməti, Allah-təalanın varlığının və sifətlərinin təhlili haqqında bilik və düşüncələrin məcmusu kimi qəbul edilir.}^{İrfan quru elm deyil, dünyagörüşüdür. çox zaman “irfan” sözü “təsəvvüf” kəlməsi ilə eyni mənada işlədilir. İrfan – haqqa doğru yönələn yol barəsində nəzəri bilikləri əhatə etdiyi halda, təsəvvüf – bu yolun təcrübi olaraq keçilməsidir. İrfani biliklərlə möhkəmlənməmiş bir təsəvvüf həyatı düzgün sayılmaz. Eləcə də, həyatda yaşanılmayan irfan bilgiləri də qətiyyən əhəmiyyət kəsb etməz.}^{İrfansız təsəvvüf, təsəvvüfsüz irfan yoxdur}^.

^{İrfan bir elmi və mədəni kompleks kimi iki hissədən ibarətdir: əməli (praktiki) irfan və nəzəri irfan. Əməli irfan insanın öz iç dünyası ilə, onu əhatə edən xarici aləmlə və Allahla əlaqələrini, bunların qarşısında daşıdığı vəzifələri öyrənir. Bu cəhətdən irfan əxlaq elminə bənzəyir; yəni onun kimi təcrübi elmdir. Əməli irfanı həm də “seyrü-süluk” adlandırırlar. Burada insaniyyətin ən yüksək nöqtəsinə, yəni tövhid mərhələsinə çatmaq üçün haqq yolçusunun mənəviyyat səfərinə haradan başlayacağı, hansı məqamları ardıcıllıqla keçəcəyi, bu yol boyunca nə kimi hallarla üzləşəcəyi və hansı vəziyyətlərə düşəcəyi izah edilir.}

^{Nəzəri irfan varlığın təfsiri, yəni Allah, aləm və insanın izahı ilə məşğuldur. Nəzəri irfan fəlsəfə və kəlam elmlərinə yaxındır, amma bunların da arasında bəzi fərqlər vardır. Məsələn, fəlsəfə və kəlam yalnız əqli prinsiplərə və metodlara əsaslanır. İrfanda isə kəşfə (hissiyyatla dərketməyə) dayaqlanan prinsip və metodlar əsas sayılır. Kəlam aliminin nəzərində həm Allah, həm də Allahdan qeyri şeylərin hamısı həqiqidir. Fərq bundadır ki, Allah “vacibül-vücud” (mövcudluğu heç bir səbəbdən asılı olmayan), Ondan savayı hər şey isə “mümkünül-vücud”dur (mövcudluqları ilkin səbəbdən asılıdır).}^{Arif isə bu fikirdədir ki, Allahdan savayı heç nə Allah qarşısında qərar tuta biləcək vücuda malik deyil. Allahın vücudu hər şeyi əhatə etmiş və özündə toplamışdır. Hər şey yalnız Allahın ad, sifət, iradə və təcəllasıdır, ondan başqa bir şey deyildir. Həqiqi mövcud olan yalnız Allahdır, Allahdan savayı hər şey “görünüş”dür (təzahürdür), “varlıq” deyil. Arifin tövhidi “Allahdan savayı heç nə yoxdur” deməkdir.}

^{Filosofun və kəlam aliminin mənbələri ağıl və məntiq, metodu isə istidlaldır (əsaslandırma);}^{Arifin mənbəyi – qəlb, metodları – daxili mübarizə, hərəkət və paklaşmadır.}

^{Bu hissəsdə ”Salik"in (yolçunun) insaniyyət zirvəsi olan “tövhidə” çatması üçün yol göstərilir. Arifin “tövhidi” adi “tövhiddən” fərqlənir. Arif tövhid dedikdə Allahdan başqa heç nəyin görünmədiyi mərhələyə çatmağa nəzərdə tutur.}

^{Ariflərlə fəqihlər arasında ən çox ixtilaf doğruran məsələ “şəriət, təriqət, həqiqət” məsələsidir. Fəqihlər şəriət dedikdə insanı xoşbəxt edəcək İslam hökmlərini nəzərdə tuturlar və şəriətə əməl etməyi yeganə yol bilirlər. Ariflər isə şəriəti yol kimi başa düşür və bu yolu təriqət adlandırırlar. Onların fikirincə bu yolun sonu həqiqətdir. Demək, ariflərin nəzərincə, şəriət təriqət üçün, təriqət isə həqiqət üçün bir vasitədir. Fəqihlərin fikirincə İslam əqidə, əxlaq və əməldən ibarətdir. Əqidə ağıla, əxlaq nəfsə, əhkam isə əzalara aiddir.}

^{Lakin ariflər sırf zehni e`tiqadı kifayət bilmir, iman gətirdikdən sonra fəaliyyət göstərib, həqiqətlə insan arasındakı pərdələrin aradan qaldırılmasını əqidə məsələsi kimi tanıyırlır.}

^{İRFANDA MƏNZİLLƏR.}

^{İrfanda həqiqətə çatmaq üçün mənzillər müəyyənləşdirilmişdir.İlk mənzil “iradədir”. İradəhəqiqətə çatmaq üçün insanda yaranmış rəğbətdir. O, əslində yatmış şüutənhalıq hiss edərək öz əslinə qayıtma istəyidir. İnsan elə bir həqiqətə çatmaq istəyir ki, tənhalıq hiss etməsin.}

^{İkinci mənzil ”riyazət”dir. Riyazətin üç hədəfi var: yoldan maneələri kənarlaşdırmaq, əmmarə nəfsi cilovlamaq, batini agahlıq üçün yumuşaltmaq. “Riyazətin” irfanı mə`nası nəfsi incitməkdir. Amma bu sözün lüğətdə mə`nası cavan atın tə`limidir.}

^{İradə və riyazətdən sonra insanın qəlbində olduqca ləzzətli ani işıqlanmalar olur. Ariflər bu halı “ovqat” adlandırırlar.}

^{Nəhayət, riyazət bir həddə çatır ki, “ovqat” “səkinə” halı ilə əvəz olur. Qəlbdəki qığılcım daimi şö`ləyə çevrilir. Səkinə halında olan insana baxan şəxs onun qeyri-adi halda olduğunu hiss edir.}

^{Lakin insan bu məqamda dayanmır. Anbaan həqiqətə yaxınlaşdıqca insan öz ixtiyarından çıxır və daima özünü Allahın hüzurunda hiss edir. Bu mərhələyə çatmış insan hətta özünə baxdıqca həqiqəti müşahidə edir.}

^{Nöbəti mərhələdə insan özünü unutmağa başlayır və əsl həqiqətə qovuşur.}

^{P.S. Seçdiyim yerlər mənə daha maraqlı , həm də yuxarıdakı postlarımda yazdıqlarımla həmahəngdir.}

^{Mənbələr tələb olunsa göstərə bilərəm.}

Edited June 2, 2012 by Sunyata

roberto5 · June 2, 2012

melumatlar cox qarisiqdi. daha dogrusu qarisiq fikirler formalasdirir. bir insan butun bunlari nece basa duse bilir?

mence bunu ancaq copu paste etmek olar. burdan hec bir fayda goturmek olmur eksine oz bildiyinde de zenne dusursen.

Sunyata · June 2, 2012

melumatlar cox qarisiqdi. daha dogrusu qarisiq fikirler formalasdirir. bir insan butun bunlari nece basa duse bilir?

mence bunu ancaq copu paste etmek olar. burdan hec bir fayda goturmek olmur eksine oz bildiyinde de zenne dusursen.

Mən şəxsən öz "faydamı" götürdüm - qarışıq fikirlərdə bir nizam yaratmaq üçün əvvəlcə diqqətlə oxumaq lazım idi ...

Bu mövzuda sizinlə sonrakı disputu mənasız hesab edirəm . Allah köməyiniz olsun kamilləşmə prosesində ...

roberto5 · June 2, 2012

Mən şəxsən öz "faydamı" götürdüm - qarışıq fikirlərdə bir nizam yaratmaq üçün əvvəlcə diqqətlə oxumaq lazım idi ...

Bu mövzuda sizinlə sonrakı disputu mənasız hesab edirəm . Allah köməyiniz olsun kamilləşmə prosesində ...

bu cur cavab yazacaginizi bilirdim. amma men copu paste edir deyende bu kitabi yazan muellifleri, islamla sufiliyi, hurifiliyi muqayise eden insanlari nezerde tutmusdum. ve bunlarin yazdigi umumi meselelerde. burda Nesimi xususi vurgulanmir. Nesimin 1 dedyi sozu bes adam muxtelif cur basa dusur. men movzunu diqqetle oxudum. amma genis muzakire niyyetile yazilmadigindan muzakire etmedim.

meni Nesimi beraber tutdugun ucun cox sag olun(evvelki postda). bir seyi yaxsi basa dusun. (bu mene aiddi) menim hec bir yasayisim Nesimin yasayisina benzemir. men oz fikirlerimden adi bir qorxu ile "vaz" kecerem. amma Nesimi:

Zahidin bir barmagin kessen donub hekden gacar.....

Gel bu gercek ashigi serpa soyarlar,aglamaz

Nesimi ufuqde dogan gunesdi deyende de bunu goy cismi kimi qiymetlendirmeyiniz qeribe geldi. yani heqiqeten Nesimi ozunu goy cismine benzedib?

bu movzuda bizim disputumuzun mence de menasi olmadi. umid edirem digerlerinde bir-birimizden ilham alariq.

Edited June 2, 2012 by roberto5

roberto5 · June 2, 2012

Təvazökarlıqdan uzaq olsada yazıram....

özümüzü götürək...Bir il bundan əvvəlki düşüncəmiz hara indiki hara...Bir il ərzində nə qədər təzə anlayış öyrənmişik...Bildiyimiz əvvəlki anlayışları isə bir azda zənginləşdirmişik...Nə qədər çox anlayış biləriksə xarici və daxili aləmimizi bir o qədər çox dərindən dərk edərik...Mən buna kamilləşmək deyirəm...

ehh vuqar bey, kamillik zirvesine yukselmek isteyen insanlara, dindarlara, filosoflara ve digerlerine bax, diqqetle bax. onlarin yasayis terzine bax, heyatlarina bax. oz eqideleri ugrunda vurusmuslara, canlarindan kecenlere bax..

sonra da ozumuzun yasayis terzimize bax. bizden kamil insan olar?

eslinde imkanim olsaydi movzunun adini deyisib CAHILLIKDEN QURTULMAGIN YOLLARI qoyardim. bele bir az tevazokar olardi.

Vuqar Rehimov · June 2, 2012

ehh vuqar bey, kamillik zirvesine yukselmek isteyen insanlara, dindarlara, filosoflara ve digerlerine bax, diqqetle bax. onlarin yasayis terzine bax, heyatlarina bax. oz eqideleri ugrunda vurusmuslara, canlarindan kecenlere bax..

sonra da ozumuzun yasayis terzimize bax. bizden kamil insan olar?

eslinde imkanim olsaydi movzunun adini deyisib CAHILLIKDEN QURTULMAGIN YOLLARI qoyardim. bele bir az tevazokar olardi.

Roberto xahiş edirəm postu diqqətlə oxu mənasını başa düş sonra fikrini bildir...

roberto5 · June 2, 2012

Roberto xahiş edirəm postu diqqətlə oxu mənasını başa düş sonra fikrini bildir...

yani demek isteyirdim ki bizim elediyimiz hecnedi

bu menada yani

Vuqar Rehimov · June 2, 2012

yani demek isteyirdim ki bizim elediyimiz hecnedi

bu menada yani

Mən elə ona görə əvvəl qeyd etdim ki təvazökarlıqdan uzaq olsada...Yəni demək istədiyim o idiki cüzidə olsa bizdə kamilləşirik...

roberto5 · June 2, 2012

Mən elə ona görə əvvəl qeyd etdim ki təvazökarlıqdan uzaq olsada...Yəni demək istədiyim o idiki cüzidə olsa bizdə kamilləşirik...

basa dusurem. menim fikrim sizinki ile hemaheng oldu. men demedim ki siz tevazokar deyilsiz. neise

Edited June 2, 2012 by roberto5

Vuqar Rehimov · June 2, 2012

basa dusurem. menim fikrim sizinki ile hemaheng oldu. men demedim ki siz tevazokar deyilsiz. neise

Əsas odur ki anlaşdıq

STATIONERY · June 3, 2012

STATİONERY

Sizin fikirləriniz çox maraqlıdır...Daima fəlsəfə bölməsində müzakirələrdə iştirak etməyinizi arzulayıram...

çox təşəkkür edirəm, Vüqar bəy. Arzunuzu nəzərə alaram, amma əvvəlcədən deyim ki, daima yox , vaxtaşırı iştirak edə bilərəm.

Səbəb, forumda az oluram. Sonrada ki, sözün düzünü desəm, buradakı mənasız qələbələrin təntənəsini seyr etmək, mənə xoş təsir bağışlamır, çünki incə təbiətliyəm.

Eester · June 7, 2012

insani kamilliye hansi yol aparir?

1) DIN

2) FELSEFE

3) ELM

4) ....

Kamilliyə aparan yol həqiqi dindir. Həqiqi din insanları kamilliyə aparsa da insan kamil ola bilməz. Peyğəmbərimiz deyirdi ki, "sözündə səhv etməyən kamil insandır biz isə qeyri-kamilik". əsl kamil olmaq üçün biz gərək ki,günahdan tam azad olaq çünki biz Adəmin günahına məcburi tabeyik, daha dəqiq desək quluq. bu günahdan ancaq bizi Allah azad edə bilər.

roberto5 · June 8, 2012

Kamilliyə aparan yol həqiqi dindir. Həqiqi din insanları kamilliyə aparsa da insan kamil ola bilməz. Peyğəmbərimiz deyirdi ki, "sözündə səhv etməyən kamil insandır biz isə qeyri-kamilik". əsl kamil olmaq üçün biz gərək ki,günahdan tam azad olaq çünki biz Adəmin günahına məcburi tabeyik, daha dəqiq desək quluq. bu günahdan ancaq bizi Allah azad edə bilər.

ela. tesekkur.

heqiqi din nedir?

Edited June 8, 2012 by roberto5

Eester · June 9, 2012

ela. tesekkur.

heqiqi din nedir?

Salam roberto. Bir dəfə İsa peyğəmbərə sual verdilər ki,həqiqi dini necə tapmaq olar. O belə cavab verdi :Özünüzü saxta peyğəmbərlərdən qoruyun(saxta dinlərdən)...Onları(yalançı dinləri) bəhrələrindən tanıyacaqsınız. Heç tikan kolundan üzüm,qanqal kolundan əncir yığılarmı? Eynilə də,hər yaxşı ağac(həqiqi din) yaxşı meyvə verir,çürük ağac(saxta din) isə yararsız meyvə verir. Yaxşı ağac yararsız meyvə gətirə bilməz,çürük ağac da yaxşı meyvə gətirə bilməz". Bəli, hÖrmətli roberto həqiqi və saxta dinləri "bəhrələrindən" yəni əməllərindən tanımaq olar. Əgər bir dinin içində pozğunluq,əxlaqsızlıq,dava-şava,iftixar,təfriqələr,qruplaşma,millətçilik və.s varsa bu din Allaha deyil şeytana xidmət edir.Fikirləşirəm bu məlumat sizə həqiqi dini tapmağa kÖmək edəcək.

roberto5 · June 9, 2012

Salam roberto. Bir dəfə İsa peyğəmbərə sual verdilər ki,həqiqi dini necə tapmaq olar. O belə cavab verdi :Özünüzü saxta peyğəmbərlərdən qoruyun(saxta dinlərdən)...Onları(yalançı dinləri) bəhrələrindən tanıyacaqsınız. Heç tikan kolundan üzüm,qanqal kolundan əncir yığılarmı? Eynilə də,hər yaxşı ağac(həqiqi din) yaxşı meyvə verir,çürük ağac(saxta din) isə yararsız meyvə verir. Yaxşı ağac yararsız meyvə gətirə bilməz,çürük ağac da yaxşı meyvə gətirə bilməz". Bəli, hÖrmətli roberto həqiqi və saxta dinləri "bəhrələrindən" yəni əməllərindən tanımaq olar. Əgər bir dinin içində pozğunluq,əxlaqsızlıq,dava-şava,iftixar,təfriqələr,qruplaşma,millətçilik və.s varsa bu din Allaha deyil şeytana xidmət edir.Fikirləşirəm bu məlumat sizə həqiqi dini tapmağa kÖmək edəcək.

ok cox sag olun. arada bir menim ucun de dua edin. allah sizden razi olsun.

devotion · June 10, 2012

insani kamilliye hansi yol aparir?

1) DIN

2) FELSEFE

3) ELM

4) ....

Insani kamilliye onun saqlam dushuncesi aparir.

STATIONERY · June 10, 2012

ela. bu sozlerinize nese elave etmek olmur. Əməli kamillik dörd dayaq üzərindədir: inam, istək, fəaliyyət, iradə. ona gore de cox savadli insanlar gorursen amma ya exlaqi cehetden problemi var, ya da emeli cehetden. ozlerini de kamillerin kamili adlandirirlar.

size bir sual? kamil insanin hansi elametleri var?

Nəzəri kamilliyə yetişmək istəyi yaradıcı təfəkkür və sağlam düşüncə üçun bir stimuldur. Əməli kamillik isə insanın gizli potensialını üzə çıxarır. Hələ indiyəcən insanı nəyi necə düşündüyünə görə qınayan olmayıb, özündən başqa ,təbii ki. Amma düşündüklərini bildirirsə, icra edirsə deməli özünü olduğu kimi reallaşdırır artıq. İnsanı kamilləyə aparan istiqamətdə ən vacıb amil, ədalətdir. Ədalət vicdan tərəzisidir. Ədalətin rəqabətə qalib gəlməsi prosesinidə baş verənlərin özü insan üçün əhəmiyyətlidir.

roberto5 · June 10, 2012

Nəzəri kamilliyə yetişmək istəyi yaradıcı təfəkkür və sağlam düşüncə üçun bir stimuldur. Əməli kamillik isə insanın gizli potensialını üzə çıxarır. Hələ indiyəcən insanı nəyi necə düşündüyünə görə qınayan olmayıb, özündən başqa ,təbii ki. Amma düşündüklərini bildirirsə, icra edirsə deməli özünü olduğu kimi reallaşdırır artıq. İnsanı kamilləyə aparan istiqamətdə ən vacıb amil, ədalətdir. Ədalət vicdan tərəzisidir. Ədalətin rəqabətə qalib gəlməsi prosesinidə baş verənlərin özü insan üçün əhəmiyyətlidir.

niye bele gec cavab verdiz?

edaketin reqabete qalib gelmesi? sizi basha dusdum. men ce de bu cox cetin prosesdi. men oz edaletimle her kese qalib gele bilmirem, sozsuz ki bu menim gunahlarimla ve ya sehv lerimle elaqedardi. amma Allah bizi ele insanlarla qarshilashdirir ki, biz oz edaletimizi mecbur inkishaf etdirik. mence bu allahin hidayetidir. goresen basqasinda bu nece olur?

roberto5 · June 10, 2012

Insani kamilliye onun saqlam dushuncesi aparir.

saglam dusuncesi olmayanin kamilliye yolu baglidi?

STATIONERY · June 10, 2012

niye bele gec cavab verdiz?

edaketin reqabete qalib gelmesi? sizi basha dusdum. men ce de bu cox cetin prosesdi. men oz edaletimle her kese qalib gele bilmirem, sozsuz ki bu menim gunahlarimla ve ya sehv lerimle elaqedardi. amma Allah bizi ele insanlarla qarshilashdirir ki, biz oz edaletimizi mecbur inkishaf etdirik. mence bu allahin hidayetidir. goresen basqasinda bu nece olur?

Cavabım gecikdi, düzdür. Amma xahiş edirəm, nəzakətsizlik kimi qəbul etməyin.( hər halda, cavabı dərindən düşünmək üçün forumu tərk etməmişdim ) Bir daha sizin postu intizarda qoymaram, hörmətli Roberto.

Başqalarında necə olur, bunu deyə bilməyəcəm...öz adımdan deyə bilərəm ki, daxilimdəki ədalət hissimlə razılığa gələ bilirəmsə , böyük işdir

roberto5 · June 10, 2012

Cavabım gecikdi, düzdür. Amma xahiş edirəm, nəzakətsizlik kimi qəbul etməyin.( hər halda, cavabı dərindən düşünmək üçün forumu tərk etməmişdim ) Bir daha sizin postu intizarda qoymaram, hörmətli Roberto.

Başqalarında necə olur, bunu deyə bilməyəcəm...öz adımdan deyə bilərəm ki, daxilimdəki ədalət hissimlə razılığa gələ bilirəmsə , böyük işdir

teshekkur edirem.

Edaletli insan-- cox maraqlidi. goresen edaletli insan diger edaletli insanla qarshilashanda ne bash verir?

STATIONERY · June 10, 2012

teshekkur edirem.

Edaletli insan-- cox maraqlidi. goresen edaletli insan diger edaletli insanla qarshilashanda ne bash verir?

sülh və tarazlıq

roberto5 · June 10, 2012

sülh və tarazlıq

bes razilashmaq isteyib lakin razilasha bilmese ne bash verir

STATIONERY · June 10, 2012

bes razilashmaq isteyib lakin razilasha bilmese ne bash verir

qürur və sükut

roberto5 · June 10, 2012

qürur və sükut

yox men istemeyib demedim, neise, tarazliq baresinde daha sonra sizle sohbet etmek isterdim.

bes eshq ne zaman emele gelir?

devotion · June 10, 2012

saglam dusuncesi olmayanin kamilliye yolu baglidi?

Elbette,eger sohbet kamillikden gedirse.

roberto5 · June 11, 2012

Elbette,eger sohbet kamillikden gedirse.

bir az ayib olmasin, ele bil sozu kelbetinle aliram))

olar saglam dushunce baresinde izahat veresiz? (olsun bitsin bu mesele .)

devotion · June 11, 2012

Saqlam dushunce saqlam derrake demekdir.Saqlam derrake ise ona duzgun istiqamet verib nezerde tutulduqu kimi istifade etmek demekdir.Derrakenin duzgun istiqamete yoneldilmesi ise bu dunyaya duzgun ve saqlam baxish demekdir.Saqlam baxish ise heyatda her sheyi olduqu kimi gormek demekdir.Heyatda her sheyi olduqu kimi gormek ise illyuziyalardan azad olmaq demekdir.Illyuziyalardan azad olmaq ise ozunu derk etmek demekdir.Ozunu derk etmek ise kamillik demekdir.

STATIONERY · June 11, 2012

yox men istemeyib demedim, neise, tarazliq baresinde daha sonra sizle sohbet etmek isterdim.

bes eshq ne zaman emele gelir?

Eşqin zamanını deyə bilməyəcəm, amma məzmunu haqda yazım

Poeziya eşq anlayışını məhdudlaşdıraraq yarların (yarısı sözündəndir) qovuşması kimi təqdim edir. əslində isə eşq çox dərin anlayışdır. Formulu belə yazılır 0.5 + 0.5 = 1 , yəni Bərabərlərin Vəhdəti. Eşqdə yalnız iki subyekt olur, hər ikisinin bərabər və azad ruhlu olması vacib şərtdir.

Valideyn övlad sevgisində olan fədakarlıq ruhu, qəriblikdə yaşayan insanla vətən arasındakı cazibə təbii duyğulardır, qeyri-ixtiyari yarana bilər. Lakin bunlar eşq ola bilməzlər. Eşq fərqlidir, çünki eşq - dərk edilmiş və qarşılıqlıdır, mülkiyyətçilik və tabeçilikdən (asılılıqdan) xaric saf könüllərin dostluğu , rəğbəti və vəhdətidir. İnsan ruhu uçün ən yüksək zirvə isə İlahi eşqdir.

roberto5 · June 12, 2012

Eşqin zamanını deyə bilməyəcəm, amma məzmunu haqda yazım

Poeziya eşq anlayışını məhdudlaşdıraraq yarların (yarısı sözündəndir) qovuşması kimi təqdim edir. əslində isə eşq çox dərin anlayışdır. Formulu belə yazılır 0.5 + 0.5 = 1 , yəni Bərabərlərin Vəhdəti. Eşqdə yalnız iki subyekt olur, hər ikisinin bərabər və azad ruhlu olması vacib şərtdir.

Valideyn övlad sevgisində olan fədakarlıq ruhu, qəriblikdə yaşayan insanla vətən arasındakı cazibə təbii duyğulardır, qeyri-ixtiyari yarana bilər. Lakin bunlar eşq ola bilməzlər. Eşq fərqlidir, çünki eşq - dərk edilmiş və qarşılıqlıdır, mülkiyyətçilik və tabeçilikdən (asılılıqdan) xaric saf könüllərin dostluğu , rəğbəti və vəhdətidir. İnsan ruhu uçün ən yüksək zirvə isə İlahi eşqdir.

cox gozel, ela, super..

amma birdene ora -altindan xett cekdiyim sozun yerine :derk edilmemish, ve ya agila sigishmayan sozunu yazsaq nece olar sizin fikrinizce?

roberto5 · June 12, 2012

Saqlam dushunce saqlam derrake demekdir.Saqlam derrake ise ona duzgun istiqamet verib nezerde tutulduqu kimi istifade etmek demekdir.Derrakenin duzgun istiqamete yoneldilmesi ise bu dunyaya duzgun ve saqlam baxish demekdir.Saqlam baxish ise heyatda her sheyi olduqu kimi gormek demekdir.Heyatda her sheyi olduqu kimi gormek ise illyuziyalardan azad olmaq demekdir.Illyuziyalardan azad olmaq ise ozunu derk etmek demekdir.Ozunu derk etmek ise kamillik demekdir.

inaniram ki dediklerinizi oz dusuncenizden sintez edib danishirsiz ve bu cox xoshdu menim ucun. amma bura bir weyi elave edim amma incimeyin: mence ozunu derk etme prosesi kamilliye geden yolun bashlangicidi. amma siz sonu kimi yazmisiz.

sizce bele deyil ki? yani bashadan siz deyenler olur, ve ozunu derk etmeye bashlayanda artiq insan kamilliye dogru yolu acilir. yani bu yolu getmeye de biler, geri de done biler. bu en cetin merheledi- men bilen.

indi uzr isteyirem, bura forum olduguna gore her seyi aydin yazmag olmur, istediyim sheyleri catdirmaqda cox cetinlik cekirem.

devotion · June 13, 2012

inaniram ki dediklerinizi oz dusuncenizden sintez edib danishirsiz ve bu cox xoshdu menim ucun. amma bura bir weyi elave edim amma incimeyin: mence ozunu derk etme prosesi kamilliye geden yolun bashlangicidi. amma siz sonu kimi yazmisiz.

sizce bele deyil ki? yani bashadan siz deyenler olur, ve ozunu derk etmeye bashlayanda artiq insan kamilliye dogru yolu acilir. yani bu yolu getmeye de biler, geri de done biler. bu en cetin merheledi- men bilen.

indi uzr isteyirem, bura forum olduguna gore her seyi aydin yazmag olmur, istediyim sheyleri catdirmaqda cox cetinlik cekirem.

Fikirlerivi tuturam.Beli, ozunu derk etme yolu kamilliye geden yolun bashlanqicidir,amma,hele kamillik deyildir.Ona gore de insan bu yoldan geri done de biler.Amma,ozunu derk etmish insan artiq kamil sayilir ve bele bir insan oz kamilliyini artirmaq ucun daima qabaqa gederek inkishaf edecekdir.Kamillik bir dene ozunu derk etme ile bitmir.Ozunu derk etdikden sonra kamil insan,siz deyen kimi,butun cetin merhelelerden kecerek oz daxili hezzini genishlendirmek ucun daima qabaqa gedecekdir.Nece ki,norkamanlar oz dozalarini daima guclendirdikleri kimi,elece de ozunu derk etmish insan oz daxili hezzlerini genishlendirmeek ucun daima gabaqa gederek inkishaf edecekdir.Bu,kamilliyin yalniz ashaqi merheleleri sayilir.

Vuqar Rehimov · June 13, 2012

Kamillik bioloji həzdən üstün olan mənəvi həzzi duymaqdır...

Mənəvi həzz deyəndə estetik həzləri də qeyd etmək olar...Misal üçün cəh-cəh vuran bir quşun oxumasına qulaq asıb həzz alan onu necə bişirib ləzzətlə yeməyini düşünmür...Estetik həzz alan insan heç bir mənafe maddi maraq güdmür...Əsl estetik həzzi mənəvi cəhətdən kamil insanlar duyur...

STATIONERY · June 14, 2012

cox gozel, ela, super..

amma birdene ora -altindan xett cekdiyim sozun yerine :derk edilmemish, ve ya agila sigishmayan sozunu yazsaq nece olar sizin fikrinizce?

Uğursuz bir eksperiment olar...

Əlavə bir necə tərkibi anlayışı digərləri ilə əvəz edib, bəlkə də sevda deyilən duyğu yaranmasını ehtimal etmək olar

Blok · November 30, 2012

insani kamilliye hansi yol aparir?

1) DIN

2) FELSEFE

3) ELM

4) ....

DİN anlayishini felsefe ve elmden ayirmaq ne derecede duzgundur ?

Blok · November 30, 2012

NOİR

Kamil insan anlayışı haqda din -fəlsəfə bölümündə uyğun bir mövzu var. əgər istəsəz, hörmətli Blok, bəyəndiyiniz bir fikiri seçin, müzakirəmizi davam edək.

http://www.disput.az...pic=358929&st=0

bəşəriyyətin xilasının kamillik olduğuna inanıram , bəli. amma bunu bir obraz kimi deyi, bir proses kimi nəzərdə tuturam. mən "kamil insan" obrazı ilə tanış deyiləm, "kamil insan" anlayışını isə tam dərk edirəm. həmçinin, bənzəməyə çalışdığım ideal qadın obrazı da yoxdur. kamilliyi isə - müxtəlifliklərin harmoniyası, tarazlığı, ahəngi kimi dərk edirəm.

Sign In

Откройте аккаунт на Диспуте за 5 минут

Kamil Insan

Recommended Posts

Link to comment

Share on other sites

Top Posters In This Topic

Popular Days

Top Posters In This Topic

Popular Days

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites

Link to comment

Share on other sites